Akdeniz’de Mücadele: Osmanlı - İspanya, Tarih, Yunus ÖZDEMİR

Akdeniz’de Mücadele: Osmanlı - İspanya yazısını ve Yunus ÖZDEMİR yazarına ait tüm yazıları Kitaphaber.com.tr sitemizden okuyabilirsiniz.

Akdeniz’de Mücadele: Osmanlı - İspanya

06.10.2021 09:00 - Yunus ÖZDEMİR
Akdeniz’de Mücadele: Osmanlı - İspanya

Osmanlı, 16. Yüzyıl'da Karadeniz'i hâkimiyet altına almayı başarırken, bu dönemde Akdeniz'de ise durumlar farklı biçimde gelişmektedir. Bu dönemdeki Osmanlı'nın Akdeniz politikası, Avrupa'da dost liman olarak Fransa'yı, Kuzey Afrika'da liman fetihleri yönünde bir güç mücadelesi elde etmeyi istemiştir. Ancak, tüm imtiyazlara rağmen ege kıyılarının dibinde rahat durmayan Venedikliler, Papalık ile İspanya'yı Osmanlı'yla karşı karşıya getirmesi sonucu kaçınılmaz Osmanlı – Haçlı donanmalarıyla savaşlar, yıkımlar meydana getirmiştir. Bu dönemde Hint Okyanusuna kadar açılan Osmanlı donanması İnebahtı yenilgisiyle büyük bir hasar almıştı. Osmanlıyla Akdeniz'de güç mücadelesi yapan İspanya, yönünü Atlas okyanusuna çevirerek İspanya denizcilik tarihinin seyrini değiştirmiştir.

Hüseyin Serdar Tabakoğlu, "Akdeniz'de Savaş" kitabıyla Osmanlı – İspanya Mücadelesini mercek altına alıyor. Bu kapsamda kitabını beş bölümden oluşturuyor. Bunlar: "Denizgücü'nde Rekabet", "Akdeniz'de Filolar", "Kadırgalar", "Akdeniz'de Savaş" ve "İnebahtı Deniz Savaşı – 1571".

Tabakoğlu, hocası İdris Bostan teşvikiyle kendisinin "16. Yüzyıl Akdeniz Dünyası Tarihi ve Osmanlı Deniz gücü" konusuna yöneldiğini söyler. 16. Yüzyılda Osmanlı'nın Akdeniz'de Haçlı ittifakıyla mücadele etmesiyle geçmiştir. Okurların bu konuyla ilgili okuma ve araştırma eksiğini tamamlayan bu kitabın başka önemli bir özelliği de yazarın İspanya'da Simancas Arşivi ve Madrid Deniz Müzesi Arşivinde araştırmalar yapılarak hazırlanmış olmasıdır.

16. yüzyılda Akdeniz'de Osmanlı – İspanya rekabetiyle ilgili bürokratik ve askerî teşkilâtı faaliyetlerinin dokümanları konuyu aydınlatan etkenler olmuştur. Tabakoğlu, mühimme defterleri çalışmasında ele aldığı Cerbe Savaşı, Malta Kuşatması, İspanya, Venedik ve Papalık'ın Osmanlılara karşı bir ittifak oluşturmasına neden olan Kıbrıs Seferi, akabinde gerçekleşen İnebahtı yenilgisi ve bununda akabinde yapılan donanma hazırlıkları ve Tunus Seferi ile ilgili geçen kayıtları incelemiştir. Bunun yanında Kâtib Çelebi, Selânikî Mustafa Efendi gibi kişilerin eserleri konuya aydınlık getiriyor. Kitabın hazırlığında ve kaynak tarama konusunda Osmanlı ve İspanya arşivleri önemli olmuştur.

Tabakoğlu, deniz gücü olgusunu etkileyen unsurları şöyle sıralar:

  • Coğrafi konum,
  • Fizikî çevre,
  • Bölgenin genişliği,
  • Nüfus ve devletin karakteri.

Deniz gücü olgusunu kitabın konusu olan 16 yüzyıl Osmanlı – İspanya deniz politikaları için kullanmak istediğimizde, Tabakoğlu, İspanyollarda "deniz hâkimiyeti" ifadesi kullanıldığını söyler. Bu ifade; denizlerin tam ve mutlak kontrolünden ziyade güçlü bir donanma sahibi olarak, denizlerde hareket özgürlüğüne sahip olmayı kastedildiğini söyler. Osmanlı deniz gücü konusunda kitap, birçok tarihçinin bakış açısını aktarmaktadır. Genel bir kanıya varırsak Osmanlı, kara ve deniz de güçlü bir devlet olmaya çalışırken, ticarete çok önem verdiği gibi Hint Okyanusu gibi uzak yerlere de seferler yapmıştır.

Tabakoğlu, 16 yüzyılda ki Osmanlı ve İspanya donanmalarını yönetim ve merkezleri konusunu geniş bir çalışma sunar. Dönemin iki donanma gücünün işleyiş ve konum tespiti tarihsel süreci anlamaya yardımcı olmaktadır. Teknik işleyişin bir tarihini bu kısımda okumaktayız.

Kitabın orta kısımları denizcilikle ilgili en geniş kavram olan "filolar" hakkında bahsedilirken, "kadırgalar" kavramıyla da işleyişin en küçük yapılarından bahsediliyor. 16 yüzyıl döneminin Osmanlı ve İspanya filolar ile kadırga hakkında genel bilgiler, karşılaştırmalar yapılmıştır.

Kitabın son iki başlığı ise Osmanlı ve İspanya'yı karşı karşıya getiren sebepler dairesinde gerçekleşen sefer, kuşatma saldırıların neler olduğu konusu işlenmiştir.

Osmanlı ile İspanya ve haçlı birlikleri arasında Tunus'un Cerbe adasında gerçekleşen savaşı Osmanlı kazanmıştı. Tabakoğlu, kitabında alt başlık olarak sırasıyla 1560 – Cerbe Savaşı, 1563 – Vehrân ve Mers-el-Kebir Savaşı, 1564 – Peñón de Vélez Savaşı, 1565 – Malta Kuşatması ve en önemli son savaş olan 1571 – İnebahtı Deniz Savaşı geniş ayrıntılarla analiz eder.

İnebahtı Deniz Savaşı, kitabın en geniş konusu diyebiliriz. Bu savaştan sonra oluşan Akdeniz kuvvet dengesi, Osmanlı donanmasının yeniden inşa edilmesi, 1572 Harekâtı ve 1573 – 1574 Tunus Seferi kitabın son konularıdır. Osmanlı'nın bu dönemde Haçlı ittifakına karşı aldığı en büyük yenilgi olan İnebahtı Deniz Savaşı olmuştur. Kitap, Osmanlı ve İspanya'nın Akdeniz'deki güç mücadelesi ve İnebahtı Deniz Savaşı'nın sonuçları hakkında önemli bir anlatım sunmuştur.

Osmanlı Akdeniz olgusunun bir parçası olan "İspanya Denizciliği" tarihini araştırmanız, Osmanlı denizcilik tarihinin önemli yönlerini keşfedecektir. İki denizcilik tarihi bize karşılaştırmalı bir okuma sunarak konun bilgi sağlamlığını kuvvetlendirmektedir.

Osmanlı Akdeniz tarihi; Venedik, Ceneviz, İtalya, Fransa ve İspanya ülkelerinin Akdeniz'de ki çıkar ve denge politikalarıyla bir bütünlük arz etmiştir.

Hüseyin Serdar Tabakoğlu, kitabın ilk başlığında stratejik bir politikanın sürecini Osmanlı ve İspanya politikalarıyla ele alıyor. Konusu olan Akdeniz hakimiyet mücadelesini teknik ve işlev mekanizmasını oluşturan filolar ve kadırgalar konusunu ele alarak iki devletin sayısal verilerini, teknik donanımlarını karşılaştırmasını yapıyor. Böylece kitabın son iki konusu olan Osmanlı ile İspanya'nın Akdeniz'de ki savaşlarının teknik yeterliliği anlaşılmasına yardımcı oluyor.

Akdeniz'de Savaş
Hüseyin Serdar Tabakoğlu
Kronik Kitap
1. Baskı
Mayıs, 2019 İstanbul


Yazar: Yunus ÖZDEMİR - Yayın Tarihi: 06.10.2021 09:00 - Güncelleme Tarihi: 11.04.2022 23:08
1095

Yunus ÖZDEMİR Hakkında

Yunus ÖZDEMİR

1992, Ağrı Taşlıçay Balık Göl doğumlu. İlkokul ve liseyi Ağrı'da tamamladı. Tarih lisans mezunu.

Tarih alanında İslam Bilim Tarihi, alan dışı Nörobilim ve İslam İktisat Düşüncesi konularında birikim yapmakta.

Yunus ÖZDEMİR ismine kayıtlı 49 yazı bulunmaktadır.