Her Orduya Lazım: Modern Hava Sistemleri, Bilim, Sabri ÜNAL

Her Orduya Lazım: Modern Hava Sistemleri yazısını ve Sabri ÜNAL yazarına ait tüm yazıları Kitaphaber.com.tr sitemizden okuyabilirsiniz.

Her Orduya Lazım: Modern Hava Sistemleri

08.11.2021 09:00 - Sabri ÜNAL
Her Orduya Lazım: Modern Hava Sistemleri

Havacılık ile ilgili temel başarılar her ne kadar İslam medeniyetinde atılmış olduğu rivayet olunsa da bu başarılar devamlılık arz etmez ve Hezârfen Ahmed Çelebi’nin kanat takıp Galata kulesinden Üsküdar’a uçması[i] veya Lâgari Hasan Çelebi’nin ilk roket destekli uçuş gerçekleştirmesi[ii] tarih anlatılarında kalmış rivayetlerdir.

Havacılıkta ilk çalışmalar her ne kadar sivil havacılık konusunda olsa da, havacılığı değerli kılan ve büyük atılım yapmasını sağlayan başarıların çoğu askeri havacılık sebebiyle gerçekleşmiştir. Uçakların ilk defa bombalı saldırı amacıyla kullanılması da I. Dünya Savaşında İtalyanlar tarafından Trablusgarp cephesinde Osmanlı ordusuna karşı olmuştur.[iii]

Osmanlı ve devamı olan Cumhuriyet döneminde havacılık daima gündemde olmasına rağmen havacılık ile uğraşan isimler olarak sadece Vecihi Hürkuş ve Nuri Demirağ’ın sınırlı başarıya ulaştığı görülmektedir. Modern havacılık konusunda ise TUSAŞ/TAI ve Baykar Teknoloji firmalarının başarıları göğsümüzü kabartmaktadır.

* * *

Dünya Askeri Teknolojiler Ansiklopedisi şimdilik 4 kitaptan oluşuyor. Yazar ve editörlüğünü Sami Atalan üstleniyor. Ansiklopedinin hakkında konuşacağımız ikinci cildi olan Modern Hava Sistemleri II kitabı, Mildata Prod. Tic. Ltd. Şti. tarafından Ocak, 2018 tarihinde İstanbul’da yayımlanmıştır. Yardımcı editörlüğünü Bahadır Tokgöz ve Genel Koordinatörlüğünü Mahmut Bölükbaş yapmış, Nesli Ergün, Özgür Ekşi ve Esra Pakin Albayrakoğlu katkıda bulunmuş. Kuşe kâğıda basılmış olan kitap, Ansiklopedik boy ve 484 sayfa.

Kitap daha önce 2011 yılında Türk Hava Kuvvetleri sponsorluğunda basılmış olan “Modern Hava Sistemleri” kitabının genişletilmiş ikinci baskısıdır. “Türk Hava Kuvvetlerinin kuruluşunun 100. Yılı vesilesiyle 2021 yılında yayınlanan ilk Modern Hava Sistemleri ansiklopedisinden neredeyse iki kat daha fazla bilgi ihtiva eden bu ikinci edisyon, 550 çizim ve 100’den fazla karşılaştırma ile zenginleştirilmiştir.”[iv]

* * *

Savaş uçağı deyince bir Türk kullanıcısının aklına muhtemelen F-16 gelecektir. Bir uçak bazen tek bir görev için tasarlanmış olabilirken; bazen çok rollü olarak tasarlanabilmekte ve buna göre tasnife tabi tutulabilmektedir. Kitapta birden çok defa aynı uçağa atıf yapılmasının bu sebeple çok doğal bir durum olduğunu baştan söylemek isterim. İlaveten kitapta bahsedilen envanter durumları 2017 yılı başı itibariyle geçerli durumu göstermektedir.

Kitap, 18 bölümden oluşmaktadır. Bunlar da kendi içinde Uçaklar, Helikopterler ve Füzeler olarak 3 ana bölüme ayrılabilir. Yazımızda genel olarak batı ve NATO tandanslı uçaklar ve helikopterlerden bahsedeceğiz.

Giriş yazısının ardından “İtki Sistemleri” isimli kısa bir makale yer alıyor. Makalede kısaca pistonlu motorlar, turbojet motorlar, turbofan motorlar, ardyanma, turboşaft ve ramjet motorlar ve bunların çalışma prensipleri ve kullanım alanları açıklanıyor.

Kitabın ilk bölümü Av Önleme Uçakları için ayrılmış. Bu bölümde Eurofighter Typhoon, F-14A Tomcat, F-15 Eagle, F-22A Raptor, Çin üretimi J-20, Mirage 2000C, Mirage F1C uçakları yer almaktadır. Her makale ilgili konunun özetlendiği bir giriş yazısı ile başlamaktadır. Aynı şekilde her madde de ürünün tanıtıldığı bazen uzun bazen kısa metinler, güzel ve birbirinden eşsiz görseller ve ürüne ait özelliklerin özetlendiği bir tablo içermektedir.

İkinci bölüm olan Av Bombardıman Uçakları, aynı şekilde bölüm giriş yazısıyla başlıyor. Giriş yazısındaki şu not önemli diye altını çizmek isterim: “Kullanımda olan farklı sınıftaki muharebe uçaklarının hemen hemen hepsi, bombardıman, av, keşif ve yer taarruz görevlerini kısıtlı da olsa icra edebilecek kabiliyete sahiptir. Bununla birlikte hem av hem de taarruz harekâtlarını başarışla bir arada gerçekleştirebilen uçak sıyısı sınırlıdır. Ekonomik nedenlerin getirdiği kısıtlamalar ve modern muharebe anlayışının çok amaçlı sistemlere dayanması nedeniyle günümüzde birçok ülke, farklı görevleri yerine getirebilen av bombardıman uçaklarına büyük önem vermektedir.”[v]

Bu bölümde Eurofighter Typhoon, F-4 D/E Phantom II, F-5 A/B Freedom Fighter / F-5 E/F Tiger, F-16 Fighting Falcon, F-35 A/B/C Lightning II, F/A-18 Hornet, Pakistan ve Çin’in ortak ürettiği JF-17/FC-1, Mirage III E, Mirage 5, Mirage 2000, Mirage F1, Rafale B/C/M, JAS-39 Gripen, İsrail üretimi Kfir C7, Güney Kore üretimi FA-50/T-50IQ ve Tayvan üretimi F-CK-1 uçakları tanıtılmaktadır. F4-D/E uçakları uzun süredir HvKK bünyesinde görev yapmakta olup yaşlanmaları sebebiyle çoğunlukla HvKK envanterinden çıkarılmışlardır. F-5 A/B uçakları ise Türk Yıldızları tarafından halen kullanılmaya devam etmektedir. F-16 ise HvKK uçak envanterimizin çoğunu oluşturmaktadır. Türkiye’nin F-35 macerası ise hüzünlü bir tarih dersi olarak ileride ders olarak mutlaka okutulmalıdır.

Bombardıman ve Yer Destek Uçakları isimli üçüncü bölüm Bombardıman uçakları ile Yer Destek Uçaklarını birlikte listelemesi sebebiyle biraz kafa karıştırıcı olmuş ve kitap hakkında eleştiri getirebileceğimiz bir bölüm olmuş. Bölümde B-1B Lancer, B-2 Spirit, B-52 Strato Forttress gibi meşhur uçakların yanında Tornado IDS, A-10 Thunderbolt II, F-15E Strike Eagle, AV-8B Harrier II / VA.1 Matador II, F-4E / 2020 Terminator, Mirage 2000D/N, Jaguar/Shamshir ve Sovyet/Rus ve Çin menşeli pek çok uçak yer alıyor. Bölümde yer alan turboprop motorlu uçaklar için ayrı bir bölüm olsaydı kullanım açısından daha faydalı olabilirdi.

Elektronik Harp ve Destek Uçakları isimli dördüncü bölümün giriş makalesinde EDT, EKT, EKKT kavramları açıklanmakta ve “uçan elektronik gözler” olarak isimlendirilen radarlar hakkında kısa tarih bilgisi verilmektedir. Bölümde ele alınan uçaklar arasında şunlar sayılabilir: C-160G Gabriel, A330 AWACS, ülkemizde de kullanılan 737 AEW&C/737 HEİK/E-7 Wedgetail, genellikle gemi konuşlu olarak kullanılan E-C Hawkeye/E-2D Advanced Hawkeye, E-3 Sentry/KE-3A, Japonya üretimi E-767, EA-6B Prowler, EA-18G Growler, Brezilya üretime EMB-145RS ve EMB-145SA, İsrail üretimi Eitam ve Shavit.

Keşif Uçakları isimli beşinci bölüm Tornado ECR/Tornado GR4A, ülkemizde de kullanılan F-16/F16AR/RF-16, RF-5E Tiger Eye, ülkemizde de bir dönem kullanılmış olan ve Rusya tarafından Akdeniz’de uluslararası sularda düşürülen RF-4E Phantom II[vi], 1955 yılında U-2 adıyla ilk uçuşunu gerçekleştiren ABD yapımı TR-1 Dragon Lady, ülkemiz tarafından açık semalar uçağı olarak kullanılan CN235AS, Mirage III R, Migare 5SDR, Mirage 2000RAD, Rusya üretimi Su-24MR (Fencer-E) ve Tu-22M3R ve çeşitli diğer ürünler hakkında bilgiler içermektedir.

Male ve Hale Sınıfı İnsansız Hava Araçları bölümü keşke daha geniş olsaydı dediğim bölümlerden birisiydi. Bölüm Tusaş üretimi Anka aracı hakkında detaylı bir anlatım içeriyor lakin taktik sınıf dediğimiz biraz daha küçük boyutlu İHA sistemleri hakkında hiçbir bilgi içermiyor. Bu sebeple 13 ülkeye ihraç edilmiş Baykar Teknoloji üretimi Bayraktar TB-2 veya Vestel üretimi Karayel İHA hakkında bilgi içermiyor. Bölümde tanıtılan diğer İHA sistemleri ise şunlar: Avenger, bir dönem ülkemizde de kullanılmış olan Gnat 750/I-Gnat/I-Gnat ER, MQ-1B/RQ-2A Predator, MQ-9 Reaper, RQ-4 Global Hawk, RQ-170 Sentinel, Birleşik Arap Emirlikleri üretimi United 40, Çin üretimi BZK-005, Yilong 1&2/CH-4/CH-5, İsrail üretimi Tominator II, Eitan, Hermes 900, ülkemizde de kullanılmakta olan Heron/Harfang.

Kitabın uçaklarla ilgili diğer bölümleri Deniz Karakol Uçakları, Nakliye Uçakları, Başlangıç Eğitim Uçakları, İleri Jet Eğitim Uçakları olup bunlar arasında Türkiye’den Hürkuş kitapta yer bulurken Hürjet çok taze bir uçak projesi olması sebebiyle yer almamaktadır.

Kitapda helikopterlerle ilgili Ağır Yük ve Genel Maksat Helikopterleri, Hafif Genel Maksat Helikopterleri, Taarruz ve Silahlı Keşif Helikopterleri ile Donanma Helikopterleri bölümleri yer almaktadır. Bu bölümlerin bizi en çok ilgilendiren maddesi T-129 Atak maddesi kitapta yer alırken henüz geliştirme aşamasında olması sebebiyle Gökbey helikopteri yer almamaktadır.

Kitapta yer alan Havadan Havaya Füzeler, Havadan Satha Füzeler ile Havadan Havaya Füzeler bölümlerinde SOM, Umtas ile Cirit füzeleri Türkiye’nin başarıları olarak dikkat çekmektedir.

Sonuç

Çok ufak birkaç eleştiri yöneltebileceğimiz kitap kapsamlı içeriği, birbirinden güzel ve hepsi de kaynak gösterilmiş görselleriyle eşsiz bir ansiklopedi olarak dikkat çekiyor. Her meslek lisesi kütüphanesinde yer alması gereken bu eser maalesef yeterli okuyucu kitlesine ulaşamamış görünüyor.

Modern Hava Sistemleri II
Mildata Prod. Ltd. Şti.
Yazar ve Editör: Sami ATALAN
İstanbul, Ocak, 2018.

[i] https://en.wikipedia.org/wiki/Hez%C3%A2rfen_Ahmed_%C3%87elebi

[ii] https://en.wikipedia.org/wiki/Lag%C3%A2ri_Hasan_%C3%87elebi

[iii] https://teyit.org/tarihteki-ilk-savas-ucagini-italyanlarin-urettigi-ve-ucagin-osmanli-tarafindan-dusuruldugu-iddiasi

[iv] Modern Hava Sistemleri II, Sami Atalan, Sayfa 7.

[v] Modern Hava Sistemleri II, Sami Atalan, Sayfa 36.

[vi] Modern Hava Sistemleri II, Sami Atalan, Sayfa 155.


Yazar: Sabri ÜNAL - Yayın Tarihi: 08.11.2021 09:00 - Güncelleme Tarihi: 04.11.2021 15:26
1263

Sabri ÜNAL Hakkında

Sabri ÜNAL

1982 doğumlu. Harran Ün. İlahiyat Fakültesi mezunu. 15 Temmuz gazisi. Özgür Yazılım ve kitapları seviyor. Ömür boyu öğrenci. Kitaphaber imtiyaz sahibi.

Sabri ÜNAL ismine kayıtlı 27 yazı bulunmaktadır.

Twitter Instagram YouTube Kişisel