İnsanlığın İktisadî Hayatı, Düşünce, Yunus ÖZDEMİR

İnsanlığın İktisadî Hayatı yazısını ve Yunus ÖZDEMİR yazarına ait tüm yazıları Kitaphaber.com.tr sitemizden okuyabilirsiniz.

İnsanlığın İktisadî Hayatı

13.10.2021 09:00 - Yunus ÖZDEMİR
İnsanlığın İktisadî Hayatı

Toplumların ticarî, ekonomik, finansal, yönetim ve iktisadî faaliyetleri tarihsel bir hikâyeye sahip olduğu gibi geleceği şekillendire bilecek bir güce de sahiptir. Bu zorunluluk durumu refleksimizi iktisadi bir hayata çekmektedir. Gelişmiş iktisadî bir hayatın mümkünatı olgunlaşan iktisadî düşünce fikirlerine sahip olmaktan geçer.

Araştırma görevlisi olarak yirmi yılı aşkın bir süre Birleşik Krallık genelinde sayısız üniversitede çalışan Vincent Barnett, Hayreddin Soykan’ın çevirisiyle “Dünya İktisadî Düşünce Tarihi” kitabı okurlara ulaştı. Ulus-devletlerin tarih içindeki iktisadi hayatlarını anlamak ve tanımak yanında dünyadaki kıtaların önde gelen mevcut ülkeleri de ele almaya çalışılmaktadır. Böylece otuz dört yazarın katkısıyla coğrafi çizgilerle birbirinden ayrılan ülkelerin iktisadi fikirleri hakkında bir derleme çalışması olmuştur.

Ticaretin küreselleşmesi ile iktisadın alan ve sınırlarının durumu hakkında bir tavır geliştirmemizi zorunlu hale getiriyor. İktisadi teori-söylem, dünya ekonomisinin küreselleşmesine paralel olarak konumu nerededir, tavrı nasıldır? Bu soruların cevabını arayan bu kitap, “Ulusal Karakter” kavramının iktisadi düşünce ile ilişkisini irdelemektedir. Yerleşik toplum düzeni içerisinde benimsenmiş davranış standartları; ulusal karakterin birer sonuçları iken iktisadi düşünceler nelerdir? Sorusunu Vincent Barnett, her bir yazara kendi hükümlerini ortaya koymak bakımından özgür bırakılarak “ulusal karakter” özelliklerini iktisadi anlayışa ve iş davranışına olan yönlerini bulmaya çalışmışlardır.

Kitabın bir başka görevi de politik ekonominin kökenleri anlamı ve kökenini sorgulamaktır. Çoğul bir kabul olarak politik ekonomi; Rönesans’ın doğuşuyla iktisadı ayrı bir disiplin olarak doğuran güçleri açığa çıkartmıştır, kabulüdür. Bu durumda bu güçlerin, köken-odak olarak Avrupalı olduğunu gösterir. Ancak bu kitap; uluslararası bir bakış açısı ile bu meselenin daha kapsamlı değerlendirmesine yardımcı olacaktır. Böylece söylenen ve kabul görülen birçok kavram ve tanım çoğulcu bir bakış acısının ortalaması bulunmaya çalışılacaktır.

Barnett, iktisadi faaliyetlerin yorumlanması dayanağının mekân ve coğrafya olgusunun etkilerini ele almaya çalışır. Coğrafi bölgeler bağlamında iktisadın yorumlanmasıyla; lokasyon teorisi, optimal para alanı teorisi, dış-şehirleşmiş ekonomiler vb. gibi yaklaşımlar gelişmiştir. Bu konuda toplumların değer ve sahip oldukları özelliklerin iktisadi düşünce ve faaliyetleri etkilediği anlatılır. Ortak kültür referansları, ortak siyasi ve hukuki sistemler, ortak para birimleri, ortak tarihlere ve kurumlara sahip olmaları birer bütün teşkil eder. Bir örnekle konuyu Barnett iyice açıklığa kavuşturmaya çalışır: ortak bir dille birbirinden ayrılmış iki ülke olan Britanya ve Amerika’nın aynı ulusun parçaları olarak görülür, bunun iktisadi yönü nasıl tasavvur edilir? Sorusuna cevap arar.

İktisadi düşüncenin tarihsel sürecini dünya uluslarının bir bütününü öğrenmeye ve anlamaya dönük olan bu kitapta sırasıyla beş kıtanın alt başlıkları şöyle verir: Avrupa için İngiltere, İskoçya, İrlanda, İtalya, Yunanistan, İspanya ve Portekiz, Almanya, İsveç, Rusya ve Ukrayna’dır. Amerika kıtası için Amerika, Kanada, Meksika ve Orta Amerika, Karayipler, Güney Amerika, Brezilya. Orta Doğu için Türkiye, İsrail, Arap – İslâm İktisadı, Fars/İran ve Mağrip. Afrika Kıtası için Batı Afrika, Güney Afrika, Angola ve Mozambik. Asya Pasifik Bölgesi için Avustralya ve Yeni Zelenda, Çin: 2500 Yıllık İktisadi Düşünce, Güneydoğu Asya: Endonezya ve Malezya, Asya Kaplanları, Hindistan.

Doktorasını New York Eyalet üniversitesinde yapan iktisat uzmanı Eyüp Özveren, “İktisat Tarihinin Dönüşümü”, “İktisadî Kalkınma, Kriz ve İstikrar”, “İktisadı Felsefeyle Düşünmek” gibi kitaplarda makaleleri yayınlanan yazar, “Türkiye ve Türk Dil Bölgesi: Uyumsuz Bir Vaka” makalesiyle kitabın üçüncü bölümündeki Türkiye kısmını anlatmaktadır.

Eyüp Özveren, makalesinde Osmanlı Devletinin ekonomik hayatının ortaya çıkışı ve sürecinden bahsederek Osmanlı’da iktisadi düşüncenin gelişim sürecini ele alır. Osmanlı da iktisadi düşüncenin oluşmasında gecikme olmasının bir kaç sebeplerden bir tanesi de 18 ve 19 yüzyılda Avrupa’da hızlı değişen iktisada ayak uyduramamaları olmuştur. Geleneksel iktisat düşüncesine sadık olmaları ve geleceğin iktisadını bulamamaları olmuştur. 18 yüzyılda Fransa kültür ve eğitimi benimsenmesiyle iktisadi düşünceye Avrupa’dan kaynaklar girmeye başlanmıştır. İngiltere’nin bu dönemde Osmanlı, toprak bütünlüğünü koruma, buna karşılık Osmanlının İngiltere’ye ekonomik ayrıcalıklar ve tavizler vermesiyle iktisat politikaları hazırlandı, önemi arttı. Bu dönemden sonra Osmanlı’da iktisat düşüncesi oluşmaya başladı. Özveren, makalesinin diğer kısmını da kurulan Türkiye Devletinin 90lara kadarki siyasi, askeri ve iktisadi konuları anlatmaktadır.

Vincent Barnett, “Dünya İktisadî Düşünce Tarihi” kitabı ile ulus – devlet sınırları içinde “iktisat biliminin” köklü tarihi ve çağımızdaki tezahüründe bu alanın dinamik ve geniş yönlerini ortaya çıkartmaktadır. Net bir iktisadî düşünce tarihinin sınırları elde edilmese de bu konuda yardımcı olacak bir kaynak eserdir. Bu kitapta temel ve karşıt iki görüş ele alındı. Birinci görüş: iktisat bilimini evrensel ve uluslararası hâle gelen bir fenomen olarak görenlerin görüşüdür ve diğeri: “doğru” ve/veya “faydalı” iktisat biliminin nasıl görüldüğünü/görülmesi gerektiğini belirleyen sınırlayıcı yahut belirleyici unsurlardır.

Vincent Barnett, Dünya İktisadî Düşünce Tarihi, çev. Hayreddin Soykan, Albaraka Yayınları, 1. Baskı, Ekim 2020, 616 sayfa


Yazar: Yunus ÖZDEMİR - Yayın Tarihi: 13.10.2021 09:00 - Güncelleme Tarihi: 04.10.2021 14:00
1059

Yunus ÖZDEMİR Hakkında

Yunus ÖZDEMİR

1992, Ağrı Taşlıçay Balık Göl doğumlu. İlkokul ve liseyi Ağrı'da tamamladı. Tarih lisans mezunu.

Tarih alanında İslam Bilim Tarihi, alan dışı Nörobilim ve İslam İktisat Düşüncesi konularında birikim yapmakta.

Yunus ÖZDEMİR ismine kayıtlı 49 yazı bulunmaktadır.