Şiirin Evrensel Sesi, Edebiyat, Bilal CAN

Şiir evrenseldir. Bu cümleyi söylerken onun seslendiği insanlara aynı duygularla yaklaştığı iddiasını da sunabiliriz. Şiir üzerine yapılan tanımlamalar bu duygu yönüne genellikle vurgu yapar. Duygular yansımaları farklı ama yaşattıkları genellikle aynıdır. Aşk her dilde bir sırdaş bulmak, hüzün her dilde aynı yansımaya, acı her dilde aynı yanışa işarettir. Hangi dilde olursa olsun şairin aşk demesi, hüzün demesi, acı demesi insanlarda aynı hislerin uyanmasını sağlamıştır. Bu yüzden şiir evrenseldir ve şair dünya vatandaşıdır.

Şiir sadece tek bir dilde yazılır. İnsanlığın dili olan bu seslenme, onun yaşadığı evrenin de göstergesidir. Yazıldığı dilde en iyi biçimde kendini yansıtarak, o dili konuşanların tarihine tanıklık eder. Bu yüzden çeviri şiirlerin yazıldığı şiirleri tam olarak yansıtmadığını düşünüyorum. Her şiir en çok kendi dilinin şiiridir, başka dildeki vurgular, seslenmeler çeviri ne kadar iyi olursa olsun aynı etkiyi vermez.

Fakat şiirlerin insanı sarsan, insanı içine dahil eden sesi çeviri şiir bile olsa görevini yerine getirmektedir. Şiir iyi çevrilmişse "tıpkı basım" gibi kendi dilinden farklı dillere aynı damardan üzerinden yazıldığı dilin anlamlarını tam olmasa bile büyük kısmını verebilir. Yine de çeviri şiirler önemlidir. Sarsıcı bir cümle bulduğunuzda yine aynı şekilde sevinebilirsiniz.

"bin küçük kuşun öldürülmesinin rüyası
kuş tüyü bir yastıkta" [ syf19]

Tahran doğumlu olan Kiarostami ününü büyük ölçüde sinema alanındaki çalışmalarından elde etmiş. 40'tan fazla film ve belgeselleri ile bu alanda epey çalışmaları vardır. Ayrıca fotoğrafçılık ve senaristlik de yapmıştır. Rüzgârla Yoldaş isimli şiir kitabı Türkçe'de yayınlanan tek kitabı olarak okuyuculara sunulmuş.

"rüzgar
yaşlı kapıyı
açıyor
ve kapıyor
gürültülü bir şekilde
on kere" [syf 35]

Şiirlerindeki doğa, insan, hayatı sorgulama, seslerin yoğunluğu Kiarostami şiirindeki belirgin özelliklerdir Ayrıca doğadaki nesnelerin konuşturulması ve onlara insana ait özelliklerin verilmesi, lirik bir biçimde yazılmış şiirlerin geneline yayılmış diğer özellikler arasında gözükmektedir.

"kimsenin elinden
bir şey gelmez
gökyüzü
yağmaya niyetlendiğinde" [syf 41]

Rüzgârla Yoldaş
Abbas Kiarostami
Pan Yayıncılık
152 sayfa