12 Öfkeli Adam Filmine Bakış, Sinema, Misafir Köşesi

Büşra Tektaş yazdı...

Dikkat: Bu planlanmamış bir film tavsiyesidir

Bugüne kadar umuma açık bir film eleştirisi, tavsiyesi yapma fikrinde değildim. Bunun pek çok sebebi var. Özetlemek gerekirse:

• Piyasadaki dizi, filmler bizim pek çok değerimizi yok sayıyor hatta savaş açıyor
• Klasikleşiyor ve aynı yapıyı tekrar ediyor
• Reyting uğruna ya da her şey sanat için algısıyla insanlar insanlığını bir kenara bıraka biliyor
• İnsana bir şey katıp insandan en az on şey alıyor gibi pek çok sebebi var fakat bir ödev gereği izlediğim 12 Öfkeli Adam filmi alışılmış olanın dışında olduğu için tavsiye etmekte bir mahsur görmedim.

Film[1] tek odada geçmesine rağmen meraka düşüren ve acaba sonunda ne olacak dedirten cinsten. Herkesin hayat meşgalesinin olduğu ama bu meşgalenin hayatımızın önüne ve bir başkasının hayatının önüne geçmemesi gerektiğini de kendine has üslubuyla veriyor.

Bir çocuğun katil olup olmadığı üzerine oy vermesi gereken on iki jüri mahkemeden sonra toplanıp bu kararı tartışıyor. Kararları sonucu çocuk ya hapse girecek ya da özgür olacak. Filmin başında verdiği oy ile tek kalan adam, Malcolm X'in: "Bütün uyuyanları uyandırmaya bir tek uyanık yeter" sözündeki mantıkta değil tam olarak. Çünkü çocuğun katil olmadığına emin olduğu için değil, katil olup olmadığını bilmediği için el kaldırıyor.

Hayatımızda gördüğümüz, duyduğumuz, şahit olduğumuz, yani başımızda cereyan eden olaylara ne denli inanıp inanmamamız gerektiğine dair müthiş bir ders veriyor. Aslında insanlık tarihinden bu yana insanlar birçok kez kendi bildiklerini 'en büyük doğru' zannettikleri için yanılgıya düşmüş ve birbirlerini kılmışlardır. "Oturup konuşsak belki geçerdi her şey, başını alıp gitmek sevdaya dâhil değil."[2] sözü işte tam da burada devreye giriyor. İnsanın vicdanı ve samimiyetini ortaya koyarak konuşup halledemeyeceği çok az mesele var bu dünyada ama kendi akılları en üstün akılmış gibi hareket ettiklerinde sorun çözülmüyor aksine o insanlar; bencil, önyargılı, kibirli olarak sürdürüyorlar hayatlarını. Filmin devamında herkesin hayat meşgalesi ile uğraşıp ortamdan sıyrılmak istemesi kısmı bana başkalarının hayatlarına ne kadar az değer verdiğimiz anımsattı. "Bana dokunmayan yılan bin yaşasın" mantığı günümüzde bile epey taraftarı topluyor. Umarım bir gün insanlar yılanın bize dokunmaması ile yılanın bize zarar vermemesi arasındaki ayrımı yapabilirler. Filmde konuştukça verdiği oyu değiştiren ya da sinirlenip inat edenler de mevcuttu. Bu durum bana hayatta her daim insanlardan karakterleri kadar beklenti içinde olmamız gerektiğini ama aynı zamanda kimse hakkında yargısız infaz yapmamız gerektiğini bir kere daha hatırlattı çok kere insanların birbirlerini dinlemeden olayları büyütüp koskocaman bir yumağa dönüştürdüğünü görüyoruz. Oysa yargılamadan, sinirlenmeden sormak ve cevabı beklemek çok da zor olmamalı. Çünkü bu hayatta insan birbirine muhtaç bu psikolojik olarak da biyolojik olarak da böyle. Ne yazık ki iki insan arası bir bağ kurmak zor ama yıkmak kolay. Dolayısıyla asıl başarı hayatından insan çıkarmak değil hayatındaki insanlara sınırını bilerek ve yerine göre davranabilmek ve bunu sürdürebilmektir.

Anlatmaya devam edip "spoiler" vermeyeyim, ama şu kadarını söylemeliyim insana bir şeyler anlatabilmek için öyle büyük çabalara, hikâyelere gerek yok bazen tek bir bakış ya da küçük bir detay anlamak isteyene büyük ders verebilir önemli olan doğru zamanda o detayı fark edebilmek.

[1] 12 Öfkeli Adam, Yönetmen: Sidney Lumet, Senarist: Reginald Rose, Twelve Angry Men

[2] Cahit Zarifoğlu