15 Maddede Ahmed Yüksel Özemre

1. 03.04.1935 yılında İstanbul'da doğan Ahmed Yüksel Özemre, Üsküdar'da bir konakta dünyaya gelmiş, Üsküdarlı bir aileye mensup deha sahibi bir insandır. Müspet ilimlerin yanında sübjektif ilimlerle birlikte metafiziğin vücut bulmuş halidir. Tasavvufî yolu kendine yol seçmiş bu sayede akl-ı selim ile kalb-i selim olma durumunu elde etmiş modern zamanların alimlerinden dervişane bir meşrepte olan kişidir.
2. Ahmed Yüksel Özemre, yüksek meziyetlere sahip, ilmi hayatıyla amil olma durumu birbiriyle eş değer ilerlemiştir. Bir buğday başağı gibi, yükü arttıkça başı eğilen. İlahî nizam karşısında saygıyla ve edeben. Galatasaray Lisesi'ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik-Fizik Dalı'nda üniversite öğrenimi görmüştür (Lisans eğitimi 4 yıl olmasına rağmen Özemre lisans eğitimini 2.5 yılda tamamlamıştır). Akabinde Fransa Nükleer Bilimler Ve Teknoloji Millî Enstitüsü'nde yüksek lisansını tamamlamıştır. Fransa'da eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye'ye Türkiye'nin ilk atom mühendisi olarak dönmüştür. 1960-1984 yılları arasında üniversitede doçent, profesör, kürsü sahibi ve emekli profesör olarak çeşitli kademelerde görevler almıştır. Bununla birlikte Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nda başkanlık görevi dâhil birçok kurum ve kuruluşların gerek kurulmasında, gerek yürütülmesinde gerekse geliştirilmesinde yönetici, kurucu, danışman, öğretici gibi görevlerde bulunmuştur.
3. Çeşitli konularda yazdığı 350 makalesi, Teroik Fizik ve Atom Mühendisliği dallarında tezler, çalışmalar olarak hazırladığı 12 ciltlik ders kitabı, çeşitli alanlarda yaptığı 10 ciltlik çevirileri, hâtırat, deneme, inceleme olarak 22 ciltlik telif eseri, editörlük yaptığı ve yazımına destek verdiği 3 kitabın editörlüğünü yapmıştır. Bazı kitapları bu gün Kubbealtı Yayınlarında Ahmed Yüksel Özemre Kitaplığı serisi olarak yayınlanmaya devam etmektedir.
4.1986 yılında Çernobil Faciası olduğu yılda Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı'nı yürütmekteydi. Stratejik ve önemli bir kurumun başında olması ve patlak veren bu olay neticesinde ülkemizde tüm gözler bu kuruma çevrilmiş, büyük sıkıntılar yaşamıştır. Hem kurumu hem de kendisini istenmeyenler listesine alınmıştır. Bu konuda yoğun olarak direnç göstermiş daha sonra yaşanan bu süreci hatıra olarak kamuoyunu aydınlatmıştır. Çernobil Komplosu isimli eserde yaşanan olayı tüm ayrıntılarıyla bir atomcunun açıklamalarıyla okumak mümkün.
5. Filozof mutasavvıf olarak anılan Ahmed Yüksel Özemre, doğup büyüdüğü muhit itibarıyla Cumhuriyet döneminde yaşayan son Osmanlı ulemasını tanıyıp onların kimi zaman sohbetlerine kimi zaman rahle-i tedrisatlarından geçmiş olması nedeniyle büyük bir kültür ve ilim mirasına sahip olmuştur. Edebiyattan tasavvufa, musikiden felsefeye değin geniş bir yelpazeden bir nevi bal haznelerini doldurmuştur. Ayrıca yurtdışındaki tahsili nedeniyle de batı medeniyetine de hâkim olması onun önemli meziyetlerindendir.
6. "A'mâk-ı Vehm ü Hayal" adlı hikâyesinde kendi cenaze törenini tasvir etmiştir. Bu eserinde Özemre, hikâyenin başında hastalıklarını, geçirdiği ameliyatları sayarken ölüm fikri ile içli dışlı yaşadığını anlatır ve ölüm – hayat muhasebesi yapar. Hikâyenin ilginçlikleri gerçekle örtüşmektedir. 25 Haziran 2008 yılında 73 yaşındayken dar-ı bekâya göçen Özemre, A'mâk-ı Vehm ü Hayal'i 62 yaşındayken kaleme alır. Hikâyede cenazesinin Gülnuş Valide Sultan Camii'nden kaldırıldığını söyler, cenazesi gerçekten Gülnuş Valide Sultan Camii'nden kaldırılır, avludaki kalabalıklar, hikayesinde ismini andığı kişilerin katılımları sanki önden görüp yazmış gibi tüm olan biteni eserine nakletmiştir. Kendisi de hikâyesinde bahsettiği cami minaresinden izliyor gibi… Büyüklerin "ölüm rabıtası" dediği uygulamanın bir nevi hikâyesini yazmıştır.
7. Lise öğrenimi sırasında kendini spora verir ve profesyonel bir sporcu olarak ciddi başarılar elde eder. BJK'da 5 yıllık atletizim süreci mevcut olup o yıllarda elde ettiği uzun atlama rekoru vefat edinceye kadar kimse tarafından geçilemedi. Spora yönelmesinin sebebini de daha sonra içindeki tasavvufî iştiyaka bağlamaktadır. Yine lise eğitimi esnasında içindeki ateşi söndüremediğini, arayışının devam ettiğini bu nedenle de içindeki mistik arayışın devamı olarak yoğun olarak matematik ve fizik çalışmalarına yöneldiğini anlatır. Özemre'nin mürşid-i kâmil arayışı Yunusca bir tavır ile "arayı arayı" şeklinde tezahür eder ve bu tarz sırlı kişilerin insanlar arasında yaşadığını, isim vermeden ama gündelik meşgalelerini de belirterek aktarır: "Her ikisi de son derece sırlı zatlardı. Herhangi bir yerde isimlerini bulamazsınız. İsimlerini vermekten imtinâ eden kimselerdir. İsimlerini soranlara "Uşşakî fukarası dersiniz yeter" derlerdi. Bir tanesi emekli topçu albaydı. Diğeri ise serbest meslek erbabî idi".
8. Özemre, tasavvufî anlamda kendini yetiştirmek için kitapların yetersiz kaldığını görünce içindeki o derin uçurumun kapanması için Allah'a derdine derman olacak bir mürşid-i kâmil çıkarması için niyaz eder. Küçük yaşlardan itibaren devam ettiği Saim Düzgünman ve oğullarının işlettiği Üsküdar'daki attar dükkânı onun için bir tasavvuf akademisi olur. Bu attar dükkânı sayesinde burada çok sayıda sırlı şahsiyetle tanışma ve onların sohbetlerini dinleme imkanına erişmiştir. Attar dükkânı bir tasavvufî mahfil olması nedeniyle tasavvufî anlamda ilerlemesine vesile olmuştur. Burada Özemre üzerinde etkili olan belirli isimler vardır: Aziz Mahmud Hüdai Türbesi'nin türbedârı Eşref Ede ve Turgut Çulpan. Eşref Ede, Özemre'nin tasavvufî yaşantısına damga vuran Hamzavî-Melâmi meşrebin kaynağını teşkil eder.
9. Üsküdar'da Bir Attar Dükkânı[1], isimli eseri çok yönlü bir kitap olarak ele alınabilir. Eserde birçok öne çıkan unsurlar vardır. Mustafa Kara, eserin yayınlanmasının ardından "Özemre'nin bir âlim olmasının yanı sıra arif olduğu bilinmez. Bu yönü adeta sır idi. Bu kitap ile bazı sırlar keşfedildi"[2] ifadesi eserin odak noktasının Bir Attar Dükkânı olmasının yanında Özemre'nin sırrını da ortaya koymaktadır.
10. Özemre Külliyatı'nda Üsküdar'ın çok özel bir yeri vardır. Onun anlatımlarında Üsküdar bir masal şehri, Osmanlı imparatorluğun kültür ve medeniyet ekseninde yetiştirmiş olduğu insanların kalesi her yere benzeyen fakat hiçbir yerin Üsküdar kadar olamayacağını bir çok yönden gözlemlemek mümkündür. Bu nedenle; "Hasretini Çektiğim Üsküdar"[3] isimli eserle girişinde şunları aktarır: "Şimdiye kadar Üsküdar'da Bir Attâr Dükkanı, Gel de Çık İşin İçinden, Geçmiş Zaman Olur ki, Üsküdar Ah Üsküdar ve Üsküdar'ın Üç Sırlısı başlıklı kitaplarımda ve çeşitli dergilerde yayınladığım yazılarımda 1) görgümü, 2) edebimi, ve 3) hayat tecrübemin önemli bir bölümünü borçlu olduğum Üsküdar ve Üsküdar'ın sâkinleri hakkındaki hatıralarımı yâd etmiş ve bu mubârek beldenin üzerimdeki köklü ve silinmesi mümkün olmayan izlerinden uzun uzadıya söz etmiştir. Fakat Üsküdar'ın folklorik değerlerine, yâni: sosyal dokusuna, kendine mahsus deyimlerine, fertleri arasındaki teşrifat kurallarına, ahalisinin inançlarına ve alışkanlıklarına, kaybolmuş ya da değişmiş olan fiziki ve beşerî yapısına ve özelliklerine, bâzı örf ve âdetlerine, atlattığı sıkıntılı dönemlere, yangınlarına ayrıntılı bir şekilde pek edememiştim. Bu denememde ise gerek kendi gözlemlerime, gerekse benden öncekilerden edindiğim bilgilere dayanarak Üsküdar'ın yaklaşık son yüzyirmi yıllık folklorunu gücüm yettiğince yansıtmaya çalıştım" şeklinde aktardığı unsurlar, şehir tarihçiliği ile birlikte morfolojik olarak şehir-mekân düşüncesinin ayrıntılı bir biçimde nasıl oluştuğu, nasıl yansıdığı, kültür üretim biçimlerinin nasıl gerçekleştiğini ve kültür-medeniyet havzasının Osmanlı üzerindeki izleklerinin nasıl yerleştiğinin göstergeleri olarak okunabilmektedir.
11. Hakkındaki bazı çalışmalar
- Şahinler, Necmeddin (Haz.), Çetrefil Bir Adam: Prof. Dr. Ahmed Yüksel Özemre, Kurtuba Kitap, İstanbul 2012.
- Şahinler, Necmetin, AhmedYüksel Özemre İle Son Sohbet, Ketebe Yayınları, İstanbul, 2024
- Yıldız, Abdullah, "Bilge Bir Üsküdarlı: Ahmed Yüksel Özemre", Umran, Sayı 101, İstanbul 2003.
- Kalkan, B., "Prof.Dr. Ahmed Yüksel Özemre'nin Tasavvufî Görüşleri", Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, Yalova 2015, s. 249-276.
12. 1996 yılında Hatıra alanında Üsküdar'da Bir Attar Dükkanı ve 1998 yılında Tercüme dalında İzitsu'dan çevirdiği İbn Arabi'nin Füsus'undaki Anahtar Kavramlar eserleri Türkiye Yazarlar Birliği tarafından alanındaki yılın kitapları seçilmiştir.
13. Ahmed Yüksel Özemre'de Üsküdar'ın ayrı bir yeri yok, Üsküdar hep vardır. Üsküdar bir bedene bürünmüş olsaydı Ahmed Yüksel Özemre'de neşet ederdi.
14. TDV İslam Ansiklopedisi'nde "Madde" başlığında "Modern Fizikte Madde" başlığı ile katkı sunmuştur. Bu başlıkta şunları aktarır: "Madde, görünen âlemde enerjiyle birlikte bütün objektif olayların temelini oluşturan, kendisine ölçülebilir fizikî özellikler izâfe edilebilen nesnedir. Maddenin makroskopik zatî özellikleri "gravitasyon" ve "eylemsizlik"tir. Gravitasyon, maddî nesnelerin birbirini çekme özelliği, eylemsizlik ise maddenin sükûnet şartlarının veya hareketinin değişmesine karşı gösterdiği dirençtir. Bir cismin kütlesi onun eylemsizliğinin ölçüsüdür. Özel rölativite teorisinin tahkik edilmiş sonuçlarına göre kütle ile enerji arasında eş değerlilik vardır; maddeyi enerjiye, enerjiyi maddeye dönüştürmek mümkündür. Makroskopik ölçekte kütlenin enerjiye dönüşmesi nükleer reaktörlerde vuku bulmaktadır. 1 gram uranyum-235 atomunun fisyon yoluyla bir günde parçalanması sonucu açığa çıkan enerji 1 megavat olup bu 3 ton kömürün yanmasıyla çıkan enerjiye denktir. Enerjinin maddeleşmesi ise mikroskopik ölçekte vuku bulmaktadır." [4]
15. Bitmek bilmeyen enerjisi, sürekli üretmeye, açıklamaya, aydınlatmaya, ufuk açmaya yönelik tavrı hiç bitmemiştir. Hem aklen hem de kalben doyuran nadide isimlerden biridir Özemre. Hayatının son demlerinde uzun süreli sağlık problemleri yaşamasına rağmen, tek gözünü kaybetmiş olmasına rağmen sabır ve teslimiyet içerisinde durarak, üç esere daha imza atmıştır. 25 Haziran 2008 tarihinde çok sevdiği ve anlatmaktan yorulmadığı yerde, Üsküdar'da vefat etmiş, yine buradaki Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilmiştir.
[1] Ahmed Yüksel Özemre, 2014, Kubbealtı Yayınları
[2] Akt. Necmettin Şahinler, Çetrefil Bir Adam: Ahmed Yüksel Özemre, s.165
[3] Kubbealtı Yayınları, 2007
[4] Erişim tarihi: 09.01.2024 https://islamansiklopedisi.org.tr/madde#2-modern-fizikte-madde
Yazar: Bilal CAN - Yayın Tarihi: 13.01.2025 09:00 - Güncelleme Tarihi: 09.01.2025 11:59