Açlığın Şiirdeki Duruşu, Edebiyat, Bilal CAN

Bazı kelimeler bazı insanlar üzerinde zimmetli gibidir. O kelimeler, başka yazarlar veya şairler tarafından kullanılsa bile, ilk ve etkili kullananı akla getirir. İşte bu kelimelerden biri "açlıktır." Açlık, en güzel anlatımını bana göre Norveçli yazar Knut Hamsun'un romanına da verdiği isim olarak durmaktadır.

Açlığın farklı başka anlatım biçimleriyle de daha sonra karşılaşmama rağmen Knut Hamsun'un o etkileyici eseri bendeki "açlık" açılımını en iyi özetleyen eserlerin başında gelir, sanırım çoğu kişi için de bu öyledir. Açlık. Bir imtihan biçimi, bir uslandırıcı, terbiye edici biçim olarak insanoğlunun önemli sınavlarından biridir. Asırlardır bu böyledir. Asırlardır insanoğlu açlık ile imtihana tabii tutuluyor.

Açlık, şiirde, romanda, hikâyede farklı biçim ve kurgularda yoğun olarak "uğraşılan" bir konu, bir imge olarak çoğu zaman kullanılmıştır. İnsanoğlunun da sabır göstermesi gereken bir imtihan, kimi zaman mecburi olarak yaşaması gerekli olan bir zorunluluk biçimi olarak işlenmiştir. Bu zor ve sıkıntılı imtihan biçimi her ne kadar insanoğlunu zorlasa da İlahî dinlerde üzerinde ısrarla durulan bir "durak" olmuştur.

Oruçla terbiye edilmeye çalışılan nefis/insanoğlu bu şekilde kendini dizginlemeye çalışacaktır. Açlığın tasavvufî boyutu ise İslam'ın oruç ile olan bağının sürekliliği üzerinde önemle durur. Sürekli "tok" halinin insan için iyi bir durum olmadığını söyleyen tassavufî kişilikler, nefsi emmare makamında olan nefsin mertebesinin yükselmesi/temizlenebilmesi için açlığı da bir tür aşama olarak görmektedir.

Şiirdeki Açlık ve İhsan Deniz'in Tam'ı

İhsan Deniz, Tam adlı eserinde açlık üzerine yoğun biçimde durarak onu bir tür imgeleştirip, yüceleştirerek sunmaktadır. Açlık onun için sıkıntılı bir süreç değil, yaşanması gerekli olgunlaşma evresidir.

"O hâlde açlık kurtuluştur" (s.7) ifadesi bir tür kemale eriş, kendine gelme, kendini keşfetme sürecidir. Açlık az'a tamah etmektir bunu şu şekilde aktarır Deniz; "Kolayca doyabilir açken insan" (s.13). Açlık bir tür yenilenme, sesini ve rengini bulma, insan olma erdemine ulaşmak için bir çabadır. Bir tür gönüllülüktür ve sabırla aşılması gerekli bir aşamadır. "Açlığa acıkırken/toplanır suyun bereketi" (s.20) derken açlığa sabretmenin hayatın bereketini arttıracağını ifade ederken "Açlık/koruyacak kalbin kelimelerini" (s.31) derken açlığın koruyuculuğu ifade edilmiştir.

İhsan Deniz'in Tam adlı eseri kısa ve sayfaya hâkim olan özlü şiirlerin bir tür hâkimiyeti gibi. Daha önce Nuri Pakdil'de de izlerini gördüğümüz bu, sayfayı kullanış biçimi şairin tarzı olarak görülmektedir. Az sözle çok sözün çağrışımı şiirin işi evet, fakat bize göre sayfalar daha tasarruflu kullanılarak şiir söylenilebilirdi.

Tam
İhsan Deniz
Meserret Yayınları
47 sayfa