Bana Çocuk Edebiyatının Resmini Çizer misin Kübra Ceyla, Söyleşi, A. Erkan AKAY

Bilinçli, nitel, kayda değer, saklanmaya değer ilk çiziminizi hatırlıyor musunuz? Ne zaman, nerde, ne çizmiştiniz? Şimdi nerde, ona ne oldu?

İlk değil ama sanırım ortaokul zamanımdan bir çizimimi hatırlıyorum. Bir poşetin üzerine basılmış ayıcık ve kucağında kocaman bir çiçek buketi vardı, ona bakarak bayağı detaylı bir çizim yapmıştım, sonra da onu sınıf arkadaşıma hediye ettim. Sonra ne oldu nasıl olduysa o resim bana geri geldi. Sanırım babamın kütüphanesinde bir dosya içindeki ilkokul resimlerim arasında duruyordur.

Yeteneğinizi nasıl geliştirdiniz? Çocuk kitaplarına çizimlerinizle katılma fikri/fırsatı nasıl doğdu? Kendinizi bu piyasaya nasıl kabul ettirdiniz?

Eğitim hayatım çizimle, resimle pek alakası olmayan bir yönde ilerledi. Bu alanda bir üniversite eğitimi almadım. Sonrasında meslek hayatım da başka bir alanda gelişti. Ama bu dönemlerde de elime geçen kağıtların, defterlerin kenarlarına sürekli bir şeyler çizerdim, derslerdeki not defterlerim böyle karalamalarla doluydu. Üniversite eğitimim sırasında çizimle alakalı bazı kurslara katıldım, kısa süreli de olsa eğitimler aldım. Ama bunlara katılırken çocuk kitabı çizme düşüncesi aklımda yer edinen bir fikir değildi. Başlangıçta arkadaşlarımın yönlendirmesi ile dünyama girdi diyebilirim. Tanıdığım, çok sevdiğim ve ressam olan bir ablam bana bir gün böyle bir teklifle geldi. Bir proje var, masallardan oluşuyor, sen çizer misin dedi. Olur dedim ve böylece ilk kitabımı çizmiş oldum. Sonrasında "Bilge Üçgen Kendini Tanıyor"la devam etti. Bir süre sonra Ötüken Çocuk Yayınları ile çalışmaya başladım. Yani biraz kendimi bu işin içinde buldum. İyi ki de buldum.

Çizdiğiniz bir çocuk kitabını elinize aldığınızda kendinizi eserin neresinde hissedersiniz? Mesela kitabı bir film gibi düşünsek, rolünüzü nasıl tanımlarsınız?

Kostüm ve sahne ekibi veya kameraman diyebilirim. Çünkü yazılı bir hikaye var fakat bu metnin bir mekan içerisinde karaktere bürünüp görsel hale gelmesi çizer sayesinde oluyor. Aynı zamanda çizer nereye vurgu yaparsa yani kameranın açısını nasıl tutarsa hikaye de bazen o yöne evrilebiliyor.

Yöntemlerinizden ve prensiplerinizden biraz bahseder misiniz? Bir proje önünüze geldiğinde hangi şartları öne sürersiniz? Ya da size sunulduğunda kabul etmediğiniz şartlar nelerdir?

Öncelikle şunu söylemeliyim, sizi tanıyan ve sizin de güvendiğiniz bir editörle çalışmak metin seçiminde de çok büyük kolaylık sağlayabiliyor. Size gelen metinler zaten öncesinde belli bir süzgeçten geçmiş oluyor. Ben bana gelen metni önce bir defa okurum. Hoşalanmadıysam zaten devam etmek istemem. Ama böyle bir nahoşluk yoksa metni farklı zamanlarda defalarca okumaya çalışırım. Okurken zihnimde hem metnin ana temasını hem karakterleri oturtmaya çalışırım. Çok düz mesaj içeren, aşırı didaktik metinleri tercih etmemeye gayret ederim. Aynı zamanda sınırları çok belli çizim beklentileri de beni korkutur. Zaman da bir işi kabul edip etmemekte önemli bir etken oluyor. Yayınevi kısa bir sürede istiyorsa ve benim vaktim başka işlerden dolayı kısıtlıysa kabul edemiyorum. Ve çoğunlukla da zaman benim açımdan kısıtlayıcı oluyor.

Yazarlarla aranız nasıl? Çizimini yaptığınız eserin sahibi ile hangi düzeyde bir iletişim kurarsınız? Hangi kafa yapısındaki yazarlarla çalışmak kolay, hangileriyle çalışmak zordur?

Bu zamana kadar yazarlarla iletişimim kitaba göre değişiklik gösterdi. Bazı çalışmalarda yazarla sürekli iletişim halinde oldum, çizimler üzerinde fikir alışverişinde bulundum. Bazen yazım aşamasında yazarla birlikte bulundum. Ama bazı kitaplarda yazarla hiç tanışmadım, editör ile iletişim kurdum ve fikir alışverişlerini onunla sağladım. Çizerin önünü açan, kendini ve söylemek istediklerini anlatıp geri çekilen yazarlarla çalışmak daha kolay olabiliyor. Buna karşın yazı ile birlikte aklında görseller de hazır bulunan yazarlarla çalışmak biraz daha zor olabiliyor çünkü bu durumda hikayenin benim zihnimde oluşturduğunu değil de yazarın aklında var olan halini çizmeye çalışmak durumunda kalıyorum. Bu da pek mümkün olmuyor.

Yayınevleri ile aranız nasıl? Muhatabınızdan ne bekler, ona ne avantajlar sunarsınız?

Çok farklı yayınevleriyle çalışmadım. Ama şimdilik iyidir diyebilirim. Ben disiplinli çalışan bir insanım, elimden gelenin en iyisini zamanında yapmaya gayret ederim. Karşıdakini iyi anlamaya çalışırım, onlardan da benzer şeyler beklerim, bir de netlik.

Çocuklarla aranız nasıl? Onlardan fikir alır mısınız?

Çocuklardan her zaman fikir alırım ama "Bunu çizdim sence nasıl olmuş?" tarzında olmaz. Günlük hayatta çocukların ilgilerini nelerin çektiğine, nelere güldüklerine, neleri merak ettiklerine dikkat ederim. Yetişkin arkadaşlarım kadar çocuk arkadaşlarım var diyebilirim. Hadi tamam bu sefer çocukları anladım dediğimde yepyeni bir şekilde karşıma çıkıyorlar. Çok değişik bir bakış açıları var. Anladıkları ne okuduklarıyla, ne gördükleriyle ne de duyduklarıyla sınırlı kalıyor. Bu açıdan çocuklarla vakit geçirmeyi severim.

Bir çocuk kitabını çizerken hedefiniz nedir, hangi konularda kendinizi sorumlu hissedersiniz?

Çocuk kitaplarında çizim yazının tamamlayıcısı niteliğinde olduğu için çizerin de bir şekilde hikayeye dahil olduğunu düşünüyorum. O yüzden hem bir tat hem bir anlam kalsın isterim bakanda da okuyanda da.

İyi bir okur musunuz? Çizime başlamadan önce metni nasıl okursunuz? Sonrasında işiniz bitene kadar, kaç defa daha okursunuz? Bu işi yapıyor olmak okuma alışkanlıklarınızı etkiledi mi?

Çizime başlamadan önce metni defalarca okurum. Bu süre bazen üç sayfalık bir metin için oldukça uzun olabiliyor. Farklı zamanlarda, farklı ruh halleri içerisinde okumaya çalışırım. Metni okurken kafamın üstünde dolaşmaya başlayan görüntülerin hangi satırlarda oluştuğunu işaretlerim, hem yazı hem çizim şeklinde notlar alırım. Metindeki konuyla alakalı başka çocuk kitapları varsa onları incelerim. Aynı zamanda metin tarihi karakter, mitoloji, coğrafya vs. hangi alanda ise o konuyla ilgili araştırmalar yaparım, ansiklopediler karıştırırım. Çizmeye başlamadan önce denemeler yaparak karakterleri tanımaya gayret ederim. Sonra elimdeki metnin havasına uygun olduğunu düşündüğüm karakteri oluştururum. Ve önceden karar verdiğim sahneleri çizerim. Bu sırada ara ara metni baştan tekrar okurum.

Çocuk kitaplarını çizerken sizi en çok zorlayan nedir? Tıkandığınız olur mu, sizi neler besler?

Bir kitabı çizmeye başladıktan sonra tıkandığım çok olmadı. Ama çizdiğim hemen hemen her kitabın öncesinde uzun soluklu düşünme ve bazen de tıkanma evreleri geçiriyorum. Başlamak zor oluyor benim için. Çünkü orada hem karakterleri hem de hikayeyi belirleyip çiziyorum aklımda. Sonrası çorap söküğü gibi geliyor çoğu zaman. Bununla birlikte bazen çok küçük bir yerde takılıp kaldığım olabiliyor. Çizdiğim kitapların birinde bir keçi vardı örneğin. Kaç keçi çizdim o keçi için bilmiyorum.:)

Besleyen şeylere gelirsem, esasında beni her şey besler: sokak sokak gezmek, hayvanları, çiçekleri incelemek, müzeleri ziyaret etmek. Okumak. Ama sadece çocuk kitabı değil tarih, coğrafya, şiir okumak. Bazen bir çizim için akademik makaleler okuduğum da olur.: ) Ve tabii ki çokça resim, çizim karıştırmak.

Okuyup çizmemeye karar verdiğiniz ya da istemeyerek çizdiğiniz metinler oldu mu? Olduysa size bunu hissettiren neydi?

Okuyup çizmemeyi tercih ettiğim metinler oldu tabi. Hem üslup hem muhteva yönüyle çok didaktik olan metinler olabiliyor. Bu tarz metinleri okumak ve çizmekten kaçınıyorum. Bir yayınevi ve editörle çalışmanın bu bakımdan da faydası oluyor. Hem beğendiğin metin tarzını hem çizim tarzının ona uygunluğunu önceden değerlendirip ona göre metni sana sunabiliyor. Bunun dışında okuduğum metin bittiğinde hoş bir tatla birlikte içimde bir anlam da kalsın isterim. Olumsuz içeriği yoğun metinleri çizmeyi tercih etmem. Sert, vahşi, tehlikeli şeylere de az da olsa bir şirin üslup katmayı tercih ederim.

Bugüne kadarki en iyi işinizi görmek istesek bize hangi kitabın ismini verirsiniz?

Çizimler açısından en iyi değildir belki ama benim için "Görklü Kelimeler Ormanı: Bir Yunus Emre Kitabı" kitabının ayrı bir yeri var.

Metinlerinden en çok keyif aldığınız yazarlar, çizimlerini en çok beğendiğiniz çizerler kimlerdir?

Saymakla bitmez.:) İlk aklıma gelenler Shaun Tan, Leo Lionni, Pablo Bernasconi, Rebecca Cobb, Maya Fidavi, Kobi Yamada, Shima Zarei, Elif Yemenici, Esra Uygun, Hüseyin Sönmezay…

Hayalinizdeki proje/iş ya da mesleğinize dair en büyük hayaliniz nedir? "Ben yapsaydım" dediğiniz işler oldu mu? Hadi aksini de düşünelim; işinizin geleceğine dair endişeleriniz var mı?

En büyük hayalimi henüz kurmamış olabilirim.: ) Arkadaşımla ve çocuklarla yazıp çizdiğim bir çalışmam olsun istiyorum. Daha yolun çok başındayım, birçok yeni şey öğrenmeyi ve bu alana daha fazla vakit harcamayı umuyorum.