Bilimle Edebiyatı Buluşturan Kitaplar, Haber, A. Erkan AKAY

Sayılarla harfleri aşağı yukarı aynı zamanlarda öğreniriz. Öğrenme sürecimizin en başından yeteneklerimiz kendini gösterene veya sayısal-sözel yol ayrımında seçimimizi yapmaya zorlanana kadar bu birliktelik devam eder. Dolayısıyla çocukluğumuz harfler ve sayılar arasında geçer; onların etkisiyle şekilleniriz. Edebiyat okurlarının bir kısmı bu birliktelikten büyük keyif alır. Nice mühendis yazarlar en karmaşık öyküleri tasarlamış, ölümsüz eserleri sayı dostu edebiyat okurlarına sunmuşlardır. Ayşe Şeker Kılıç da matematiği, sosyal ve fen bilimlerini çocuk edebiyatıyla buluşturmuş yazarlarımızdan biri. Kendisiyle kısa süre önce yaptığımız söyleşide okuyan, araştıran, güncel çocuk kitaplarını takip eden bir yazar ve aynı zamanda biyoloji öğretmeni olduğunu öğrenmiştik. İncelediğimiz kitaplarının bu birikimi hissettirdiğini ve bilime olan merakını okuruna yansıttığını fark edeceksiniz.

Matematiğin Cilveleri; Zekai İşlemtamam ile Sayı Oyunları

"Zekai İşlemtamam ile Sayı Oyunları" kitabı matematikten pek hoşlanmayan, biraz da çekinen altı arkadaşın yeni matematik öğretmenleriyle tanışmasıyla başlıyor. Tayga, Mine, Ozan, Ceyhun, Berna ve Sude, başlık olarak kendi isimlerini taşıyan bölümlerde öğretmenleri Zekai İşlemtamam ile yaşadıkları matematik serüvenlerini anlatıyorlar. Aslında aynı hikayenin içindeler ama her biri farklı tecrübeler yaşıyor ve matematiğin kendi dünyalarındaki etkisini ortaya koyuyor. Kitapta matematiğin yanısıra kimyadan, fizikten, biyolojiden, astronomiden ve tarihten de tatlı kırıntılar bulunuyor. Şiire ve edebiyata yapılan atıflar zihinlerimizdeki keskin sayısal-sözel ayrımını yumuşatıyor. Değinilen bilimsel verilerin ortak özelliği çok çarpıcı, şaşırtıcı ve merak uyandırıcı olmaları. Asal sayılar, üslü sayılar, pandigital sayılar, Fibonacci serileri, altın oran, sayısal şifreler gibi konuların en ilginç kısımlarına dokunarak akan macera çevre ve tüketim bilincine de birçok kez vurgu yapıyor ve tabii matematik sorularına dayanan bir asansörden çıkış bulmacasıyla heyecanı en üst düzeye çıkararak sona eriyor.

Eserin önemli diğer bir özelliği değindiği birçok konu ile ilgili kitap ve film tavsiyeleri içermesi. Bu tavsiyeler kahramanların ağzından, hikayenin akışına uygun şekilde veriliyor ve nitelikli bir seçkiden oluşuyor. Yazarımızın, alanında başarılı diğer yazarları ve eserlerini geniş ve kapsayıcı bir bakışla derlemiş olması memnun edici. Son bölümde, anlatılan matematik oyunlarıyla ilgili açıklayıcı tablolar, çizimler, küçük bir sözlük ve kitap listesi tekraren verilmiş. Böylelikle okurun maceranın akışı içindeyken anlamakta zorlandığı kısımlar son bölümde pekiştiriliyor.

Saniye Gelişigüzel ile Dönüşü Zor Yolculuklar

Bu maceranın altılısı ise Kübra, Ali, Levent, Pınar, Aras ve Esra; hikâyenin değişik öğretmeni de sosyalci Saniye Gelişigüzel. Zekai Hoca'nın sol üst köpek dişi parladığında olanlara benzer gariplikler Saniye Hoca'nın bir tutam pembe saçı havalandığında oluyor ve kahramanlarımız kendilerini zaman-mekan yolculukları içinde buluyorlar. Yolculuğa çıkmadan önce kitabın çok başarılı bir girişle başladığını belirtmek isterim. Yazarımız öğrencileriyle iç içe olmanın, onları yakından tanımanın avantajını kullanıyor ve çocukların gündelik diyaloglarını temiz bir gerçekçilikle canlandırıyor. Bu diyalogların iki sıcak örneğinden biri çocukların blog yazışmalarından, diğeri de Karagöz-Hacivat oyunundan verilmiş. Geçmiş ve gelecek çağrışımlı bu iki örnek gerçekten iyi olanın zamanla değişmeyeceğini bizlere gösteriyor. Eğitim sistemi önerilerinden aile büyüklerinin tasvirine birçok konu gençlerin doğal dilinden akıyor.

Hızlı ve bağlayıcı girişten sonra zamanın durduğu bir anla aniden hikâyenin gerçeküstü kısmına geçiyoruz. Merakımızı cezbeden Saniye öğretmen bu defa bizi sosyal bilimler şemsiyesi altında ilginç dünyalarda gezdireceğe benziyor. Üstelik çatıda, parkta, huzurevinde ve kantinde yaptığı derslerle okula bakışımızı da bir hayli değiştiriyor. Toplumsal ve kültürel konulara girip empati ve ırkçılık kavramlarına değinerek devam eden hikâyede kült kitap tavsiyeleri sürüyor. Eşitlik, sosyal medya, teknoloji kullanımı, aile ilişkileri gibi konulara parmak basarken didaktikleşeceğinden korktuğum metin adeta diliyle buna direniyor. Sanırım eskilerle yenilerin kıyasında dengeli oluşu, eskiyi hatırlatırken karşısına hiç vakit kaybetmeden ve sempatiyle yeniyi koyuşu, bir de çocuğun tarafından bakıyor olması bu başarıyı sağlıyor. Örneğin blogger Aras bize güvenli internet kullanımı hakkında önemli bilgileri blogu üzerinden veriyor. Derken... Zaman-mekan atlamalarının ikincisini yaşıyoruz. Bu geçişler Saniye Gelişigüzel'in senenin başında, tanışırken çocuklara sorduğu "en çok neyi görmek isterdiniz?" sorusuyla ilgili. Çocukların verdiği uçuk cevaplar tek tek gerçekleşiyor. Önce Britanya Kütüphanesi'ne, sonra Gurabahane-i Laklakan'a, Mısır Piramitleri'ne, Göbeklitepe'ye, dinozorların yaşadığı zamanlara, oradan ütopik bir geleceğe göz atıyorlar. Bu göz atıp gelmelerin söylentisi internet üzerinden diğer çocuklara da yayılıyor ve pek değişik öğretmenleri hakkındaki merak git gide efsaneye dönüşüyor. Her seyahatlerinde karşılarına çıkan "PEKALA" tabelası bu kitabın merak unsuru olarak okuru peşine takıyor. PEKALA'nın sallanan L'si öykünün sonunda yine dokunaklı bir detaya işaret ediyor.

Bu kitaptaki ipuçlarından anladığım kadarıyla "Bu Öğretmen Biraz Değişik!" alt başlığıyla okura sunulan üç kitaplık serinin diğer kitabı "Cevahir Cevherigizli ve Alengirli Dersleri" de odağına fen bilimlerini almış. Üçlemeyi tamamlamayı ihmal etmeyeceğinizi düşünüyorum. Her üç kitabın kapakları da müthiş. İlaveten düzelti ve düzenleme de neredeyse kusursuz. Nesligül Alptekin, Ebru Doğan, Burcu Güdücü ve Damla Tutan'dan oluşan ekibi ve onları bir araya getirip özenli ürünler ortaya koyan Kanes Yayınları'nı tebrik ediyorum. Bu uyumlu ekip çalışması olmadığında kitaplarda birçok hataya rastlıyoruz. (149. sayfadaki "bune rağmen" hatasını bir sonraki baskıda kusursuzluğu yakalamaları için ekibe benden bir katkı olarak buraya not düşeyim ama kimse görmesin.) Okumaktan keyif aldığım ve bilimsever genç okurlara tavsiye edeceğim iki kitap oldu. Başta araştırmacı yazarımız olmak üzere eserlere emeği geçenlerin hepsine özenleri için teşekkür ederim.

Ayşe Şeker Kılıç

Kanes Yayınları

Zekai İşlemtamam ile Sayı Oyunları

2020 Şubat

255 sayfa

Saniye Gelişigüzel ile Dönüşü Zor Yolculuklar

2021 Eylül

256 sayfa