Bir Münevverin Fikriyatının Usaresi: Bu Ülke, Düşünce, Resul OLCAY

Bir Münevverin Fikriyatının Usaresi: Bu Ülke yazısını ve Resul OLCAY yazarına ait tüm yazıları Kitaphaber.com.tr sitemizden okuyabilirsiniz.

Bir Münevverin Fikriyatının Usaresi: Bu Ülke

08.10.2021 09:00 - Resul OLCAY
Bir Münevverin Fikriyatının Usaresi: Bu Ülke

"Hayat denen mülâkata bu kitabı yazmak için geldim" dediği eser Bu Ülke.

Cemil Meriç'in düşünceye, ideolojilere, okumaya, tercümeye, kitaplara, gelişmişliğe, irfâna, çağdaşlaşmaya, hicve, dergilere, kamûsa, dine, izmlere vs. dair geniş dağarcıklı külliyâtının tohumu, esaslı aforizmalarının yoğunlaştığı, fikriyatının usaresidir Bu Ülke adlı eseri.

Kısa Bir Cemil Meriç Biyografisi

Nasip olursa beraber külliyatını okuyacağımız üstadı, burada kısaca tanıyalım. Diğer eserlerindeyse fikirleri ve eserlerine yoğunlaşalım.

Ailesi, Balkan Harbi sırasında 1912'de Dimetoka'dan [Yunanistan]Hatay'ın Rehyaniye ilçesine göçer. 1916'da Hüseyin Cemil Meriç dünyaya gelir. Hatay, Fransız idaresinde olduğundan, Fransız eğitim sistemi uygulayan Fransız İdâdisi'nde okur. Tercüme bürosunda çalışır. 19 Mart 1942'de, İstanbullu tarih ve coğrafya öğretmeni Fevziye Menteşoğlu'yla evlenir. Fransızca öğretmenliği yapar. 1955'te gözlerindeki miyobun artması sonucu görmez olur.

İstanbul Üniversitesi'nde 1946-1963 arası okutmanlık yapar. Sosyoloji Bölümü'nde 1963-1974 arası ders verir. Bir oğlu, bir kızı vardır. Mahmut Ali ile Ümit. Mahmut Ali Meriç, babasının külliyatını ve anılarını "Jurnal" adıyla iki cilt halinde derleyip notlandırarak İletişim Yayınları’ndan okurların istifadesine sunar. Sosyoloji Notları ve Konferanslarını ise kızı Prof. Ümit Meriç derler. Böylece külliyatı, dokuzu telif olmak üzere, toplam on iki cilde baliğ olur. Balzac'tan, Uriel Heyd'den, Thoronton Wilder'dan, Maxime Rodinson'dan kitap çevirileri yapar. Döneminin 'Yücel', 'Gün', 'Ayın Bibliyografyası', 'Hisar' dergilerinde denemeleri yayımlanır. 1982'de ilk kez "imza günü" adıyla okuyucusuyla buluşur. 13 Haziran 1987'de 71 yaşında vefat eder.

Telif Eserlerinin Kronolojisi

1964: 63'te tamamlanan "Hint Edebiyatı"[Bir Dünyanın Eşiğinde]yayımlanır.

1967: Saint-Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist yayımlanır.

1974: Bu Ülke ve Umrandan Uygarlığa basılır.

1976: Hint Edebiyatı, Bir Dünyanın Eşiğinde adıyla tekrar basılır.

1978: Mağaradakiler yayımlanır.

1980: Kırk Ambar yayımlanır.

1984: Işık Doğudan Gelir yayımlanır.

1985: Kültürden İrfana yayımlanır.

"Bu Ülke''nin Hudûdu

Deneme türünden olan eserimiz, kimi uzun, kimi kısa tesbit, tenkid ve aforizmalardan mürekkep, konuları azamî ölçüde muhtelif beş ana bölümden müteşekkildir:

I: Sihâm-ı Kazâ;

II: Biz ve Onlar;

III: Münzevi Yıldızlar;

IV: Fildişi Kuleden;

V: Bâki Kalan.

I: Sihâm-ı Kazâ: Hiciv ustası Nefî'nin ölümüne sebep olan eserinin ismi.

"Sihâm-ı Kazâ" [Kaza Okları]isimli ilk bölümü ise, tıpkı isim babası Nefî gibi, üstadın sağ-sol; gerici-ilerici; slogan, obskürantizm; aşağılık kompleksi; "idrakimize giydirilen deli gömleği": İzmler; polemik; müstağrip vs. hakkında dilini sivriltip, hicvini konuşturduğu bölümdür...

II: Biz ve Onlar: Bu bölümde ise Avrupa-Amerika ile Osmanlı-Türkiye'yi konu ediniyor.

"Ülkedaş"larının Doğu'yu sömürürken vicdan azabı duymamaları için Marx'ın uydurduğu, bir kurt masalı olan: ATÜT'e [Asya Tipi Üretim Tarzı], Truman, Marshall Planı gibi zehirli proje ve konserve fikirlere, art niyetli gâvura karşı müteyakkız olmayı telkin ediyor. Yoksa Batı'ya külliyen düşman değildir. Üstadın en büyük özelliği, Batı'dan ithal edilen pespaye ezberlere karşı bir emniyet supabı ya da paratoner vazifesini yüklenmesidir. Buradan kaynaklı olarak "çağdaşlara" ve yer yer çağdaşlarına karşı kelimeleri maalesef kurşunlaşıyor...

III: Münzevi Yıldızlar: "Mahalle kavgaları, tefekkürün zirvelerine ulaşmamalı." diyerek, iki dev romancı: Batı'dan Balzac, bizden Kemal Tahir'i irdeler...

IV: Fildişi Kuleden: "Fildişi Kuleden", üstadın 'Hisar' dergisindeki denemelerinin yayımlandığı köşesinin adı. Gutenberg yüzünden ucuzlayan kitabın değerinin de düştüğünden yakınır. "Futbol maçı biletinden daha ucuz olan Don Kişot'a kim rağbet eder!"...

V: Baki Kalan: Başlık, şair Bâkî'nin meşhur terviyesinden muktebes. Mükâfatı "yeni bir hakikatin fethiyle zenginleşmek" olan yanılgıyı kabullenmeye methiye dizer üstat.

"İnanmayanların, inananlara sataşmaları kıskançlıklarından." yargısının akabinde "Mü'minlerin saadetini gölgeleyen tek ıstırap, inanmayanlara karşı duyulan merhamet olmalı." diyerek tam olarak Nebevî bir tavır alışa çağırır.

Sonuç Olarak Münevver Kimdir ve...

Çoğu zaman sözünü esirgemez, giydirilmesi gereken kimi kelimeleri olduğu gibi, giydirmeden, sansürsüz; belki de hakikatini örteceği korkusuyla öylece söyleyiverir, Meriç. Aydın, bir hakikat avcısı ve meftunudur.

Aydın/münevver/entelektüel, üç aşağı beş yukarı aynı anlama geliyor. Meriç'in hemen hemen bütün eserlerindeki eleştirdiği, övdüğü, antikiteden kendi zamanına kadar peşinden koştuğu merkezî mefhumdur aydın.

Yazıyı, "Ben ışık arayan, aydınlanmak ve aydınlatmak isteyen bir insanım. Politikanın kurtarıcılığına inanmıyorum" sözünü bayraklaştıran Meriç'in, "Bu Ülke"den, aydına yüklediği mesuliyet ve tanım ile bitirelim:

"Aydın olmak için önce insan olmak lâzım.

İnsan mukaddesi olandır...

Aydın, kendi kafasıyla düşünen, kendi gönlüyle hisseden kişi.

Aydını aydın yapan: Uyanık bir şuur, tetikte bir dikkat ve hakikatin bütününü kucaklamaya çalışan bir tecessüs...

Aydının görevi, karanlıkları aydınlatmak. Yazık ki o da kavganın içinde.

Sokaklarda kardeşleri, çocukları boğazlanırken, soğukkanlılığını nasıl koruyabilir?..

Gerçek entelektüel, önce ülkesinin haklarını, düşman bir dünyaya haykırmakla görevlidir. Yani rüşeymi bir mahiyet taşıyan, şu veya bu sınıfın ideolog veya demogogu olmamak, ülkesinin bütününü, bütün ülkelere karşı müdafaa etmek...

İnsan kucağında yaşadığı toplumdan sıyrılamaz, sıyrılırsa okunmaz ve anlaşılmaz...

Politika ve aksiyon adamlarının en zayıf yanı, düşünce adamını küçümseyişleridir. Beyinle kol, nazariye ile aksiyon el ele vermedikçe, toplum sıhhate kavuşamaz."

Bu Ülke

Cemil Meriç

İletişim Yayınları, 52. Baskı 2017

341 sayfa


Yazar: Resul OLCAY - Yayın Tarihi: 08.10.2021 09:00 - Güncelleme Tarihi: 04.10.2021 14:08
807
Yorumlar
  • Garip Tasarımcı 2021.11.01 11:04

    Eser ve yansıttıklarını sadece bir özet halinde aktarmaktansa, kendi dilinizle yeniden kurgulamanızın daha güzel olacağını düşünüyorum. Neticede bunun bir değerlendirme yazısı olduğunu unutmamak gerekiyor. Yer yer yansıttığınız dilinizin becerisini, değerlendirme özelinde eserin geneline yaymanız temennisiyle...

Resul OLCAY Hakkında

Resul OLCAY

75'de Gölbaşı'nda doğdu, Gölbaşı'nda mukim ve muammer. Muhibbi kitap, müebbet talip, okur-yaşar abd-i âciz. 27 Ağustos 2023 yılında vefat etmiştir.

Resul OLCAY ismine kayıtlı 15 yazı bulunmaktadır.