Bir Şehir, Bir Ressam ve Bir Kitap, Kara Tahta, Pelin YİĞİT

Bir yazarın yazdığı bir ressamın ardında bir şehrin peşine düşmek ister miydiniz?

Ben farkında olmadan gittiğim şehirde yaşamış bir ressamın yürüdüğü yollarda yürümüş, kim bilir belki de oturduğu bir kafede oturmuş, uçsuz bucaksız denize ve onu çevreleyen denize bakarak farklı yüzyıllarda olsak da belki de benzer hislerle dolduk. Bir şehre gittiğimde bu şekilde hayal etmeyi seviyorum, gezdiğim kentler farklı bir atmosfere bürünüyor.

Şimdi bu seyahatimin üzerinden dokuz sene geçti ve o şehri tekrar düşünmeme neden olan bir kitap okudum. Jon Fosse'nin Melankoli kitabını bitirdim. Biliyorsunuz Fosse bu kitabıyla 2023 Nobel ödülünü aldı.

Kitabın kahramanı Lars Hertervig. Roman farklı tarih aralıklarında farklı insanların anlatımıyla kurgulanmış. Norveçli ünlü ressam Hertervig'in yirmili yaşlardaki sanrılı günlerini yüz elli sayfa gibi uzun bir şekilde kendi ağzından anlatmış. Başlarda ressamın sayıklamaları, sanrıları size onun hakkında bilgi veriyor, onun yaşadığı deliliği sizi boğuyor, yazarın delirme noktasında ki bir insanı bu kadar iyi anlatması hayran bıraktırıyor ama çok uzun süren bu deli sayıklamaları sizi bir taraftan çok sıkıyor. Sonra ki bölümlere geçince bir nefes alıyorsunuz ve metin sizi sarıyor, insan hallerinin coğrafyalar farklı olsa da benzer olduğunu görüyorsunuz.

Lars Hertervig 1800lü yıllarda Norveç'te yaşamış bir ressam. 1867 yılında yaptığı Borgoy Adası tablosu ve diğer yaptığı resimler muhteşem. Borgoy Adasında doğup kısa bir resim eğitimi için Almanya'ya gidiyor ama burada Jon Fosse'nin kurguladığı şekilde deliriyor. Tedavilerden sonra artık ölümüne kadar kalacağı Stavanger şehrine geliyor.

Dokuz yıl önce Norveç seyahatinin ilk durağı olarak Stavanger'e gelmiştik. Küçük ve temiz bir şehir olarak ilk izlenimleri aldıktan sonra sokak sokak o puslu günde dolaşmıştık. Deniz kıyısındaki bu minik şehirde sakin ve telaşsız gezip beyaz badanalı ve dik çatılı, çiçeklerle bezenmiş evlerinin olduğu mahallelerde yürümüştük. Eski şehir denilen bu bölgeye Gamle Stavanger deniyor. Arnavut kaldırımlı yollarda yürümüş, sağlı sollu beyaz evlerde mutlu yürüyüşler yapmıştık. Şehrin en yüksek noktasında Valberg Kulesine çıkıyoruz.1853 yılında inşa edilen bu kule de bir bekçi kalırmış gece gündüz ve yangın olduğunda haber verirmiş. Şehirde konserve ve petrol müzesi bulunuyor.

Şehir merkezinden bir kaç kilometre uzaklıkta Üç kılıçlar^[1] (Sver i Fjell) görmeye değer yerlerden biri. Bulunduğu Hafrsfjord Körfezi'nde 872 yılında yaşanan büyük savaşı hatırlatmak amacıyla, heykeltıraş Fritz Røed (1928-2002) tarafından tasarlanmış. Küçük bir tepe üzerinde sert bir kayaya saplanmış olan bu üç kılıcın her biri yaklaşık on metre yüksekliğinde, ancak bir tanesi diğer ikisine kıyasla daha büyük. Kral Harald Hårfagre'nin kılıcını temsil ediyor. Kral Norveç'in ilk kralı olarak kabul ediliyor. Diğer küçük kılıçlar ise aynı savaşta yenilen kralları temsil ediyormuş..

Küçük bir şehre yapılan yolculuk sayesinde yıllar sonra bir kitapla tekrar anılara gittim. Yüzyıl önce yaşamış bir ressamla belki aynı sokaklarda yürüdüm, müzede yaptığı tabloyu gördüm ve şimdi de kitabı okudum. Edebiyat, sanat ve seyahat her zaman bir bütün…

- 1) Üç Kılıçlar, görsel kaynağı: denizhummasi.com
- 2) Lars Hertervig, görsel kaynağı: WikiPedia