Çocuk Edebiyatına İçeriden Bir Bakış: Ferhat Özbadem, Söyleşi, A. Erkan AKAY

Sizi çocuklar için yazmaya yönelten nedir?

Medeniyetimizin kodlarını işleyen türden edebi eserlerin az olması beni bu alana sevk etti. Çocuklara bir ufuk verebilmek, düşünce dünyalarını zenginleştirmek amacı ile bu alana önem veriyorum. Elbette edebi kaygıları önemsiyorum. Bununla birlikte verilen bilgi ve bilinci daha çok önemsiyorum.

Çocuklar için yazmanın yetişkinler için yazmaktan daha zor olduğuna inanıyor musunuz?

Yazma fiilinin kendisi meşakkatli aslında. Bununla birlikte çocukların zihin dünyasına hitap eden bir dil ve kurgu biraz daha zor denebilir. Bunu aşmanın yolları da var. Çocukların yazdığı metinleri okuyarak bu zorluk aşılabilir. Kendi çocuklarıma ödüllü hikayeler yazdırıyorum. O hikayelerden aldığım ipuçları ile metinleri kurguluyorum.

Çocuklara hitap eden metinlerinizde "olmazsa olmaz"ınız nedir? Sizce yazma sürecinizde bu ölçütünüz değişebilir mi?

İnanç ve ahlak merkezli mesaj vermek olmazsa olmazım. Muhtemelen bu ölçüm değişmez. Değiştiğini fark ettiğim süreçte bu alanda yazmayı bırakırım sanırım.

Çocuk edebiyatının ülkemizde ve dünyadaki gelişimini takip ediyor musunuz? Diğer yazarları okur musunuz? Gidişat nasıl?

Dünyadaki gelişimi takip ettiğimi söyleyemem. Anadolu'daki gelişimi orta derecede takip ediyorum. Yeni çıkanları temin etmeye çalışıyorum. Çocuk edebiyatı ile ilgili iyi kitaplar/metinler artmakla birlikte kötü metinler daha çok artıyor gibime geliyor. Matbu eser sayısı artıyor fakat bunların ne kadarı çocuklara faydalı ne kadarı zararlı diye baktığımda yararlı diyebileceğim eser sayısı daha az gibime geliyor.

Yazarken edebî kurgu ve dile mi yoksa öğreticiliğe mi ağırlık veriyorsunuz? Sanat mı eğitim mi?

Elbette eğitim. Elbette bilinçlendirme. Elbette mesaj. Bunu önceliyor olmak kötü kurgu ve sorunlu bir dil demek değil tabi ki. Olmamalı. İyi bir kurgu ve etkili bir dil olmadan bilinçlendirme de pek mümkün değil. Metin, kurgusuyla diliyle kendini okutmalı fakat salt bir edebi metin olmaktan öte düşünce dünyasını da zenginleştirmeli.

Çocuk edebiyatı hakkında genel kabul görmüş ama katılmadığınız klişeler var mı? Rahat olabilirsiniz biz bizeyiz.

Çocuk şiirlerinin basit olması gerektiği gibi genel bir kabul var. Buna katılmıyorum mesela. İlkokul öğrencisine İsmet Özel şiiri okutalım demiyorum ama çocuğun zihin dünyasına hiçbir katkısı olmayan düz cümleler de şiir diye çocuklara okutulmamalı diye düşünüyorum.

Çocuk kitapları yayıncılığında sizce en büyük eksiğimiz nedir? Bilgisayarda açtığınız boş dosyadan kitabınız okurun eline ulaşana kadar hangi basamak sizi en çok zorlar?

Yayıncı ve dağıtımcı kısmı en sıkıntılı kısım. Bir de metnin bitmiş halinin tekrar okumaları kısmı. İç dünyanızda kendi kendinize kavga ediyorsunuz. Değiştirilmesi gereken yerler veya eklenmesi gereken yerler ile ilgili bir türlü karar veremiyorsunuz.

Yazdıklarınızla çocuklara erişebilmenin bir ön şartı var mıdır? Çocuk sevmek, çocuk sahibi olmak, çocuklarla iyi anlaşmak gibi.

Ön şart demeyelim de etki unsurları diyelim. Çocuklarınız yazmak için bir etken oluyor, çocukların zihin dünyasını önemsiyor olmak bu alanda yazmak için etken oluyor.

Çocuk kitaplarında ne görürseniz sizi rahatsız eder? Çocuk hayatının da gerçeklerinden olan olumsuzluklarla kitabınızın içeriği arasındaki dengeyi nasıl belirlersiniz?

İnanç ve ahlak değerlerimize aykırı metinlerden rahatsız oluyorum. Ben yazarken olumsuzlukları, kötülüğü perdeleyen ve iyiyi, güzeli, doğruyu öne çıkaran bir anlayış ile yazıyorum. Kötünün reklamı da kötüdür diye bakanlardanım. Çocuk kötü/olumsuz olan imge veya örneği zihin dünyasında nasıl anlamlandırır tam olarak bilmiyoruz. Ama iyiyi nasıl anlamlandırırsa anlamlandırsın bir zararı olmaz.

Okuyan çocuğun daha iyi bir insan olacağına dair elimizdeki dayanak nedir?

Okumak kalbi güzelleştirir. Ruhu neşelendirir. Okuyan/bilgili/bilinçli insanlar genel manada iyi insanlar olduğundan böyle düşünüyor olabiliriz.

Ebeveyn ve öğretmenlerin çocuk okumalarına katkısı gerekli veya yeterli mi? Çocuk bu konuda yönlendirilmeli mi, nasıl yönlendirilmeli, kitap nasıl seçilmeli ve okunmalı?

Ebeveyn ve öğretmelerin katkısı ve yönlendirmesi elbette önemli ve gerekli. Yönlendirme olmalı. İyi ve faydalı olduğunu düşündüğümüz farklı türlerden eserlerden bolca alıp çocuğa seçme hakkı vererek okutabiliriz. Ödüllendirme mutlaka olmalı. Çocukla okuduğu kitap hakkında sohbet etmeli.

Okurlarınızla buluşuyorsunuzdur. Hangi çocuk sizi heyecanlandırır? Çocuklardan beklentiniz nedir?

Kitapları okumuş ama zıpır olan çocuklar ile daha iyi anlaşıyoruz. Çocukların inançlı, ahlaklı ve neşeli olması için elimizden geleni yapmalıyız.

Modern pedagojiyle aranız nasıl? Geleneksel yöntemlerle modern pedagoji arasında nerede duruyorsunuz? Yazdıklarınızda hangisinin ağırlığı daha fazladır?

Modern pedagoji ve geleneğin yöntemlerini sentezlemeyi tercih ediyorum. Gelenek yüzde elli bir önde diyebilirim.

Bugünün yazarları kalıcı eserler bırakabilecek mi? Sizce çağdaşlarınızdan kim yüz yıl (yüz çok olduysa elli diyelim) sonra da okunur?

Elbette bırakacaklar. Çok iyi yazan yazarlarımız var. Elli sene sonra Nehir Aydın Gökduman okunur.

Yetişkin bir yazarın bugünkü çocuğun diline, düşüncesine sahip olması mümkün müdür, gerekli midir? Farklı kuşakların bağını koruyabilmek için dünyalararası bir köprüye mi yoksa tek dünyalaşmaya mı ihtiyaç var?

Mümkün değildir. Gerekli de değildir. Köprü tercihtir.

Günün şartları ve çocuk edebiyatının ticarîleşmesi sizi korkutuyor mu? Okumak bir lüks, yazarlar marka, okurlar müşteri olmaya doğru mu gidiyor? Giderse ne olur?

Giderse ne oluru yaşıyoruz aslında. Kapitalizm her yeri sarmaladığı gibi bu alanı da sarmalamış durumda. Sadece birkaç Don Kişot buna direniyor.

Sosyal medyada binlerce kitap değerlendirme hesabı var. Bunlar sizce okurları doğru yönlendiriyor mu, işe yarıyor mu? Kitap incelemeleri, değerlendirmeleri, eleştirileri noktasında neredeyiz? Takip ettiğiniz, çocuk kitaplarını değerlendiren bir mecra var mı?

Kitap değerlendirmeleri alanında çok gerideyiz. Bunun sebebi ekonomik bir getirisinin olmaması veya az olması. Kitaphaber bu anlamda boşluğu dolduruyor. Fakat yeterli olmadığı kanaatindeyim. Onlarca belki de yüzlerce Kitaphaber türünde mecraların olması gerektiğini düşünenlerdenim.

Ferhat Özbadem'in kitaplarının tamamını görüntülemek için tıklayın: https://www.kitaphaber.com.tr/ferhat-ozbadem-bl18/