Çocuk Edebiyatına İçeriden Bir Bakış: Hatice Kübra K�, Söyleşi, A. Erkan AKAY

Sizi çocuklar için yazmaya yönelten nedir?

Çocuk. Bir çocukla muhatap olmanın sadeliği diyebilirim sanırım. Bu yazdıktan sonrası için geçerli ama çocuklarla buluştuğumda heyecanlarını hissetmek bu duyguyu besliyor.

Çocuklar için yazmanın yetişkinler için yazmaktan daha zor olduğuna inanıyor musunuz?

Her iki alanın da incelikleri var ve her ikisi de zor bence: )

Çocuklara hitap eden metinlerinizde "olmazsa olmaz"ınız nedir? Sizce yazma sürecinizde bu ölçütünüz değişebilir mi?

Basite kaçmadan sadeliği yakalayabilmek. Ne kadar başarabildiğimi bilmiyorum ama yazdığım her metinde yakalamaya çalıştığım şey bu diyebilirim.

Çocuk edebiyatının ülkemizde ve dünyadaki gelişimini takip ediyor musunuz? Diğer yazarları okur musunuz? Gidişat nasıl?

Farklı coğrafyalarda çocuklar için yazılan metinleri takip etmeyi seviyorum. Çoğunlukla ingilizce ve arapça basılan güncel kitapları yayınevlerinin sosyal medya hesaplarından takip ediyorum. Ayrıca uzakdoğu edebiyatında çocuklar için yazılan metinlere özel bir ilgim var. Ele alınan konular ve işlenişleri dikkatimi çekiyor. Tabİi ne kadar istesem de pek çok kitaba ulaşımım ancak çevirisi yapıldığında mümkün oluyor.

Türkiye'deki basılan güncel kitapları da takip ediyorum. Biraz merak biraz da mesleki olarak özel dikkat. Çocuk edebiyatına yoğun bir ilginin olduğu rahatlıkla söylenebilir. Ama üretilen eserlerin kalitesi konusunda ise genel bir yorum yapmak doğru olmaz.

Yazarken edebî kurgu ve dile mi yoksa öğreticiliğe mi ağırlık veriyorsunuz? Sanat mı eğitim mi?

Benim için dil ve edebi kurgu öncelikli. Bir metnin çocuk için yazılması sanatı arkaya atmamalı. Ancak öğreticiliğin eksik olması da mümkün değil.

Çocuk edebiyatı hakkında genel kabul görmüş ama katılmadığınız klişeler var mı? Rahat olabilirsiniz biz bizeyiz.

Klişesiz edebiyat mümkün değil sanırım. Ama son dönemde en çok takıldığım şey, gündem olmuş bir konu hakkında herkesin bir kitap yazması diyebilirim.

Çocuk kitapları yayıncılığında sizce en büyük eksiğimiz nedir? Bilgisayarda açtığınız boş dosyadan kitabınız okurun eline ulaşana kadar hangi basamak sizi en çok zorlar?

Bir yazar olarak kişisel tecrübemde çok zorlandığım bir şey olmadı. Belki çizere karar verme süreci biraz zor olabilir. Ama editör olarak baktığımda yayıncılık iş tanımlarında eksiklerimizin olduğunu düşünüyorum. Editör ne iş yapar, sanat yönetmeni nerede durur gibi.:)

Yazdıklarınızla çocuklara erişebilmenin bir ön şartı var mıdır? Çocuk sevmek, çocuk sahibi olmak, çocuklarla iyi anlaşmak gibi.

Çocukla iletişim kurabiliyor olmak, bu da onlarla vakit geçirmeyi sevmeyi gerektirir. Tabii bence.: )

Çocuk kitaplarında ne görürseniz sizi rahatsız eder? Çocuk hayatının da gerçeklerinden olan olumsuzluklarla kitabınızın içeriği arasındaki dengeyi nasıl belirlersiniz?

Çocukları bir fanus içerisinde, sadece gerçek hayattan kopuk metinlerle muhatap etmek ne kadar eksikse, gerçek hayatta var olan her şeyi çocuğa sunmak da o kadar rahatsız hissettirir. Kültürümüz ve inanç esaslarımızla çelişen, ırkçılık ya da cinsiyetçi söylemler gibi olumsuzlukların dile geldiği, bazen de dile getirilmeden görselle aktarıldığı içeriklerden uzak durmayı tercih ederim.

Okuyan çocuğun daha iyi bir insan olacağına dair elimizdeki dayanak nedir?

Okuyan çocuk düşünmeyi ve görmeyi öğrenir. Düşünebilen ve görebilen bir çocuk için doğru ile yanlışı, iyi ile kötüyü ayırmak daha kolay hale gelir. Tabii ne okuduğu da önemlidir.: )

Ebeveyn ve öğretmenlerin çocuk okumalarına katkısı gerekli veya yeterli mi? Çocuk bu konuda yönlendirilmeli mi, nasıl yönlendirilmeli, kitap nasıl seçilmeli ve okunmalı?

Hem ebeveynlerin hem de öğretmenlerin bu konuda daha etkin olmaları gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bir çocuk için güzel kitap, arkadaşından duyduğu ya da tanıtımının çok güzel yapıldığı kitap olabilir. Oysa hem edebi açıdan hem de içerik açısından çocuğun nitelikli kitapla muhatap olmasını istiyorsak yetişkin rehberliğine ihtiyaç vardır. Bu noktada güvenilen bağımsız kitapçılardan, ya da bu konuyla ilgilenen kişilerden destek alınabilir. Ki bunu dert edinen, reklamdan bağımsız özel websiteleri var.

Okurlarınızla buluşuyorsunuzdur. Hangi çocuk sizi heyecanlandırır? Çocuklardan beklentiniz nedir?

Kitabın karakteriyle hikayeyi yaşayan çocuklar buluşmaların en güzel noktası oluyor. Çünkü hikayeyi yaşayan çocuklardan güzel sorular geliyor. Bazen içinden çıkması zor olsa da benim için zihin açıcı bir etkisi oluyor.

Modern pedagojiyle aranız nasıl? Geleneksel yöntemlerle modern pedagoji arasında nerede duruyorsunuz? Yazdıklarınızda hangisinin ağırlığı daha fazladır?

Ortayı bulma konusunda zorlandığımızı düşünüyorum.:) İfrat tefriti doğururmuş, bizdeki de o hesap. Hal böyleyken biri diğerinin önüne geçiyor diyemem.

Bugünün yazarları kalıcı eserler bırakabilecek mi? Sizce çağdaşlarınızdan kim yüz yıl (yüz çok olduysa elli diyelim) sonra da okunur?

Kalıcı eser bırakma konusunda kalemi güçlü yazarların olduğunu düşünüyorum. Ama bu isimler şu an ne kadar ön planda ya da ilerde dikkat çeker mi sorusu biraz muallak. Her şeyin sahip olunan bağlantılar üzerinden ilerlediği günümüzde bunu kestirebilmek kolay değil.

Yetişkin bir yazarın bugünkü çocuğun diline, düşüncesine sahip olması mümkün müdür, gerekli midir? Farklı kuşakların bağını koruyabilmek için dünyalararası bir köprüye mi yoksa tek dünyalaşmaya mı ihtiyaç var?

Çocukla iletişimi devam eden yetişkinlerin bir noktada bunu yakalayabileceğini düşünüyorum. Çocuğun dünyasına ulaşamayan yazar zaten orada tutunamaz da.

Günün şartları ve çocuk edebiyatının ticarîleşmesi sizi korkutuyor mu? Okumak bir lüks, yazarlar marka, okurlar müşteri olmaya doğru mu gidiyor? Giderse ne olur?

Korkutuyor değil ama üzücü bir durum. Tabii her şeyin ticarileştiği bir sistemde çocuk edebiyatının bundan uzak kalması pek mümkün değil. Hele ki ciddi bir piyasası varken kaçınılmaz diyebiliriz. Ticarileşme de doğal olarak marka-müşteri ilişkini oluşturur.

Sosyal medyada binlerce kitap değerlendirme hesabı var. Bunlar sizce okurları doğru yönlendiriyor mu, işe yarıyor mu? Kitap incelemeleri, değerlendirmeleri, eleştirileri noktasında neredeyiz? Takip ettiğiniz, çocuk kitaplarını değerlendiren bir mecra var mı?

Yapıcı eleştiri noktasında genel olarak yetersiz kaldığımızı düşünüyorum. Ama bunun derdinde olan mecralar da var. Bireysel kitap paylaşımı yapan sayfalar dışında Yayın Dedektifi web sitesini söyleyebilirim. Halihazırda ekibin bir parçası olarak çalışıyorum. Çalışmanın amacı basılı kitapların içerik, dil ve görsel açıdan olabildiğince objektif olarak değerlendirmesini yapmak. Bu objektifliği ölçekler ve değerlendiren kişi sayısının çok olmasına dikkat ederek sağlamaya çalışıyor. Ayrıca yukarıdaki bahsettiğimiz rahatsız edici içerikler için özel bir çalışmaları var.