Dergi Soruşturması: Fahri Tuna, Söyleşi, Kitaphaber

Sizin için dergi nedir?

Edebiyatın nabzı. Türk edebiyatının nabzı dergilerde atıyor bana göre. Aynı zamanda her dergiyi bir vagon sayarsak, onların her ay çıkıyor olması bir lokomotif görevi görüyor edebiyatımızda. Devinim, gelişim, değişim. Dergiler edebiyatımızın kılcal damarları. Olmazsa olmazları. Edebiyatımızın mektepleri dergiler.

Takip ettiğiniz dergiler hangileridir?

Her ay düzenli yazdığım dergiler: Edebiyat Ortamı, Ihlamur, Şehir ve Kültür, Kültür Ajanda. Ayrıca her ay düzenli takip ettiğim dergiler: Dergâh, Hece, Türk Edebiyatı, Ay Vakti, Mahalle Mektebi, Varlık, Karabatak, Muhayyel.

Hangi dergilerde yazdınız ve ilk eseriniz hangi dergide yayınlandı?

Bugüne kadar yazdığım dergiler (yazılarımın yayın sırasıyla): Yedi İklim, Türk Edebiyatı, İzlenim, Ülke, Irmak, Değirmen, Dergâh, Ada, Çalı, Ihlamur, Abbara (Güneydoğu), Ay Vakti, Balkan Türküsü (Rumeli), Edirne, Köprü (Makedonya), Müslümanlar (Bulgaristan), Türkçem (Kosova), Hece, Hece Öykü, Şehir ve Kültür, Kültür Ajanda, Edebiyat Ortamı, Mahalle Mektebi, Hayal Bilgisi, Yazı'yorum, Seferber. Adını saydığım 26 farklı dergide 313 farklı portre veya deneme yazım yayımlanmış geçen 28 senede. Dergilerde yayımlanan ilk ürünüm ise 'İtimadın Âbideleştiği Mekân; Aynalıkavak Çarşısı' adıyla Yedi İklim Dergisi'ndedir. (1992 Aralık, Sayı 33, s.94)

Yazarlık sürecinde dergilerin yeri hakkında neler söylersiniz?

Zaman zaman, 'dergiler olmasaydı ben bugün yazar biri olabilir miydim?' diye sorarım kendime. Cevabım 'hayır' olur genellikle. Daha doğrusu 'olabilirdim evet, gelişebilir miydim? Hayır' olur. Sanıyorum her yüz yazarın seksen beşinin cevabı da böyledir. Edebiyatımızın harman yeri dergiler. Kemalat (gelişim) ve bereket orada neşvünema (hayat) buluyor kanaatimce. İyi ki varlar.

Türkiye'deki genel dergicilik hakkında neler söylersiniz?

(Edebiyat dışındaki dergilerle hiç ama hiç ilgim yok. Bu soruyu edebiyat içinde değerlendireceğim izninizle.) Varlıkları büyük bir zenginlik. Onlar olmasa Türk edebiyatı yarı çölleşir kanaatindeyim. Sayıları günbegün artıyor. Bu hem iyi, hem sıkıntı. İyi; daha çok genç yeteneği işin içine çekiyor. Kötü; iyilerin katılımı kadar da sıradan yazılar hızla çoğalıyor. Bir de dergilerin gitgide cemaatleşmesi sorunumuz var. (Dinî cemaatleşme değil elbet söz ettiğim.) Ortodoks bir dergicilik var sanki. Futbol takımı havası. Bende oynayan (pardon yazan) başka dergide yazamaz ideası. İçe açık dışa kapalı hâl. Bir nevi dışlayarak cezalandırma. Edebî engizisyon. Bunu hissediyorum. Bu uygulamadan yakasını kurtarabilmiş az yazar var yaşayan. Beş on belki. En başta Mustafa Uçurum (Tokat.) Biraz da Mustafa Özçelik (Eskişehir). Az da ben herhalde (Adapazarı). Belki üç beş daha.

Eklemek istediğiniz başka bir şey var mı?

İstanbul ve Ankara merkezli dergiler (yönetimlerinin büyük bölümü Anadolulu yazarlar aslında) biraz daha Anadolu'ya açmalılar kendilerini. Ve Balkanlar'a, ve Türk dünyasına. (Zayıf yazı ve yazarlar dergilere girsin demek değil bu elbette. Hak edenlere açılmalı. Verdiğim yazarlık dersleri gereği, çok genç yetenek tanıyorum Anadolu ve Trakya'da zira. Bunları sistemin içine çekmeli bir şekilde.) Diğer yandan Hüseyin Su'nun Hece'de, Mustafa Kutlu'nun Dergâh'ta yıllarca yaptığı 'genç yazarları yazdırarak geliştirme' misyonu günümüz dergilerinde de devam etmeli. (A.Ali Ural'ın, Şeref Akbaba'nın halen yaptığı gibi.) Dergicilik zor zenaat. Anadolu'da dergicilik üç kere zor. Anadolu'da sayısı yüzü hatta iki yüzü aşan dergiler var. Onlar da gündeme getirilmeli, desteklenmeli.

Teşekkürler.

Asıl ben çok teşekkür ediyorum Bilal Bey. İçimize ışık tutmamızı sağladığınız için.

Kısa Özgeçmiş: Fahri Tuna. 1959 Sakarya doğumlu. İTÜ SMF'den Endüstri mühendisi. Emekli kültür sanat yöneticisi. 6'sı biyografi, 4'ü portre, 4'ü şehir araştırması, 1'i söyleşi, 1'i otobiyografi, 16 kitap sahibi bir yazar. Geçmişte Irmak (aylık, 132 sayı), Abbara (aylık, 4 sayı), Balkan Türküsü (üç aylık, 8 sayı), Edirne (üç aylık, 6 sayı) dergilerinin genel yayın yönetmeni. 1992'de Yedi İklim'de başladığı yazma serüveni süresince 26 farklı dergide 313 portre veya denemesi yayımlandı. Her ay dört ulusal dergide insan ve şehir portreleri yazıyor.

Yayımlanmış portre kitapları: Akşamın Aydınlığında Portreler (2010), Yaşa'yan Portreler (2006), Kırk Güzel İnsan (2017), Osmanlı Medeniyetinin İzinde 40 Şehir Portresi (2019).

Yayımlanmış biyografi kitapları: Gül Sancılı Adam (2006), Şarkıların Nabzındaki İsim; Halit Çelikoğlu (2008), Ülkesine Adanmış Bir Ömür; Numan Yazıcı (2011), Önden Giden Atlılar; Numan Yazıcı, Ahmet Arıca, Yusuf Aydın (2012), Yaşayan Nasreddin Hoca; Hâfız Hasan Çolak (2014), Bilge Hekim; Sadık Canlı (2018).

Yayımlanmış şehir kitapları: Sakarya Şairleri (2000), Adapazarı Yazıları (2007), Aynalıkavak Yazıları (2011, TYB 2011 Yılın Şehir Kitabı Ödülü), Sakarya Türkmen/Manav Sözlüğü (2017).

Yayımlanmış söyleşi kitabı: Eğri Oturup Doğru Konuşalım (2015).

Yayımlanmış otobiyografi kitabı: Kırkikindi (2014).