Dijitopya Dosyası: ❝Karekökü Okumak Ya da Şiirde Matem, Düşünce, Misafir Köşesi

Emre Gül yazdı...

üç kere üç dokuz eder

bilirsin

birin karesi birdir

kare kökü de

bilirsin

"mutlu aşk yoktur"

bilirsin

ama baharda ya da dışarda

sonsuz göğün altında

aşkın aşkla çarpımı

nedendir bilinmez

garip bir biçimde

hep sonsuzdur

kare kökü de yoktur

Turgut Uyar'ın yukarıdaki şiirinin daha başlığında bir bilimsellik, matematiksellik göze çarpar.

Mekanik bilimlerde geliştirilen sibernetik kuram, makine ve insanların geri-besleme ile denetlenmesi ve yönetilmesi ilkesine dayanır (Avcıoğlu, 2017: 515). Şiirin bir aşk şiiri olduğu düşünülünce de aşkın bir dış etki yahut güç tarafından denetlenmesi veya yönetilmesi mümkün değildir. Yani sibernetik ile burada sibernetik için bilim veya bilimsellik diyebiliriz, aşkın çelişkisi gibi bir durumla karşılaşıyoruz.

Şiirin başlığı olan "Sibernetik" modern bilim ve teknoloji ile insan duygularının ve ilişkilerinin çatışmasını ve bir öngörüyü yansıtıyor. Öngörüyü şiirde üç defa karşımıza çıkan "bilirsin" kelimesinden anlıyoruz. Çünkü bilirsin kelimesi geniş zamanlıdır. Bil, bilir, bilirsin. Geçmiş de içindedir. Şiirde birtakım işlemler, hesaplar yapılmış ve "bilirsin" ile bunun olanaksızlığı vurgulanmıştır. Şiirdeki matematik için quantitatif ifadesi uygun düşecektir.

Şiiri iki parça olarak düşünebiliriz. Ki Uyar bunu yapmıştır aslında. İlk bölümde hesaplamaları, kesin ve gerçek olanı, görürüz. İkinci bölümde ise birinci bölümün ve başlığın ironisini, "canlılar" dünyasına ait olanı okuruz.

"Sonsuz göğün altında aşkın aşkla çarpımı nedendir bilinmez" ifadesi, aşkın bilimsel açıklamalardan uzak olduğunu vurgular. Bu bölümde, aşkın karmaşıklığı ve özgünlüğü ön plana çıkar. Şair, bilimsel ve matematiksel hesaplamaların insan duygularını ve ilişkilerini anlamak için yetersiz olduğunu ifade eder.

Aşk duygusu, sibernetik veya matematiksel denklemlerle açıklanamayacak kadar karmaşık ve özeldir. Bu nedenle şiirdeki matematiksel hesaplamalar, aşkın sibernetik denetimden uzak olduğunu vurgular.

Turgut Uyar'ın Sibernetik şiiri, bilim ve duygu arasındaki çelişkiyi ele alarak aşkın karmaşıklığını ve insanın duygusal deneyimini sibernetik veya matematiksel bir bakış açısıyla anlamanın olanaksızlığını vurgular. Uyar, bilim ve duygu arasındaki derin farkı göstermek için matematiksel terimlerle oynamak suretiyle bu çatışmayı anlatır.

Avcıoğlu, G. Ş. (2017). Emek, sibernetik ve toplum.

Uyar, T., (2011), Büyük Saat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.