Edebiyata Sosyolojik Bir Katkı, Edebiyat, Ozan AYTEPE

Bilal Can tarafından kaleme alınan 'Kentle Kavga, Mustafa Kutlu Öykücülüğünde Mekân' başlıklı eser, İzdiham yayınları aracılığıyla edebiyat alanında çalışmalar yapmak için okurların ilgisine sunulmuştur. Bu önemli çalışma, Mustafa Kutlu'nun edebi dünyasında öne çıkan mekân kavramını, gelenek ile modernizm arasındaki dinamik ilişki çerçevesinde detaylı bir şekilde ele alırken edebiyata sosyoloji perspektifinde nasıl bakılmasını da pratik alanda uygulamalı bir biçimde göstermektedir. Edebî eserler birçok açıdan incelenebildiği gibi sosyolojik açıdan da incelemek mümkündür. Ülkemizde pek yapılmayan bir yaklaşım metodu olan edebî eserlerin sosyolojik olarak irdelenmesi bu eseri bu açıdan önemli konuma getirmektedir. Özellikle Mustafa Kutlu gibi eserlerinde merkez-taşra ayrımını net bir biçimde ortaya koymuş ve toplumsal anlamda da karşıtlıkları eserlerinde işlemiş bir yazarın eserlerinin incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Kutlu, Anadolu'nun zengin kültürel dokusunu ve sosyal yapılarını, eserlerinde gerçekçi bir perspektifle yansıtarak, toplumsal gerçekçilik akımına benzer bir yaklaşım sergilemektedir. Onun yazın dünyasında toplum, yazarın bizzat içinde yaşayıp, dolaştığı, halkla iç içe geçtiği bir laboratuvar olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda Kutlu, Anadolu insanının yaşamını, mücadelesini, sevinç ve umutlarını autantik bir dille ele alır. Bu tarz birçok açıdan incelenmeye değer veriler sunmaktadır. Can da bu sosyoloji perspektifinde mekân ve edebiyat sosyolojisi yaklaşımlarıyla Kutlu'nun eserlerini ayrıntısıyla irdelemektedir.

Bilal Can, Kutlu'nun yapıtlarını, Türkiye edebiyat tarihinde ender rastlanan bir metodoloji ile edebiyat sosyolojisi ve mekân sosyolojisi disiplinlerinin imkânlarından yararlanarak inceler. Bu analiz, Kutlu'nun metinlerindeki mekânsal dinamikleri ve kent yaşamına dair yorumlarını, geleneksel yaşam biçimleri ile modern yaşamın getirdiği değişimler arasındaki gerilimi ortaya koyar. Eserde, mekân, karakterlerin psikolojik derinliklerini, toplumsal bağlarını ve kültürel çatışmalarını anlamamıza olanak tanıyan canlı bir unsur olarak işlenir.

'Kentle Kavga', Kutlu'nun metinlerinde mekânın nasıl bir kimlik arayışı, aidiyet hissi ve modernleşme sürecindeki evrilmelerle iç içe geçtiğini gösterir. Yazarın kent tasvirleri, modernleşme sürecinin yol açtığı yabancılaşmayı, geleneksel değerlerin aşınmasını ve toplumsal ilişkilerin zayıflamasını ele alırken, bir yandan da Anadolu'nun geleneksel toplumsal dokusuna ve insanlar arası ilişkilere duyulan özlemi vurgular. Kitaba isim olarak seçtiği "Kentle Kavga", şehre karşı bir direnç biçimi de geliştirilmesi yönünde fikirler sunmaktadır.

Bilal Can'ın bu derinlemesine çalışması, Mustafa Kutlu'nun literatürüne ve kentsel mekânlara olan bakış açısını anlamayı amaçlayan okuyucular ve araştırmacılar için vazgeçilmez bir başvuru kaynağıdır. Kutlu'nun eserlerinde mekânsal anlayışın titiz bir analizi, yazarın toplumsal gerçekliğe yaklaşımını ve edebiyatının sosyolojik alt yapısını aydınlatır. Bu inceleme, edebiyat ve sosyoloji disiplinlerinin kesiştiği noktada, Kutlu'nun edebi mirasına yenilikçi bir perspektif sunar ve onun eserlerinin zamansal ve mekânsal boyutlarını kapsamlı bir şekilde ele alır. Eserde bazı hatalar ve baskıdan dolayı yaşanan sıkıntılar düzeltmeye ihtiyaç duysa da kaynak hükmündeki bu eserin yeni çalışmaları beraberinde getireceği muhakkak.

Kentle Kavga
Mustafa Kutlu Öykücülüğünde Mekân
Bilal CAN
İzdiham Yayınları
2017 İstanbul
176 sayfa