El Kindi ve İslam Düşünce Tarihindeki Yeri
Ebu Yusuf Yakup İshak El-Kindi MS.801 civarında Küfe'de doğdu. Babası Harun el-Reşit'in bir memuru idi. El-Kindi; el-Memun, el-Mutasım ve el-Mütevekkil'in bir çağdaşı idi ve büyük ölçüde Bağdat'ta yetişti. Mütevekkil tarafından resmi olarak bir hattat olarak görevlendirildi. Onun felsefi görüşlerinden dolayı, Mütevekkil ona sinirlendi ve bütün kitaplarına el koydu. Ancak, bunlar sonradan iade edildi. El-Mutamid'in hükümdarlığı esnasında 866'te öldü.
El-Kindi, bir filozof, matematikçi, fizikçi, astronom, hekim, coğrafyacı ve hatta müzikte bir uzman idi. Onun bu alanların tamamına özgün katkılar yapmış olması şaşırtıcıdır. Eserlerinden dolayı, Arapların Filozofu olarak bilinir.
Matematikte, sayı sistemi üzerine dört kitap yazmıştır ve modern aritmetiğin büyük bir bölümünün kuruluşunu hazırlamıştır. Arap sayılar sisteminin büyük ölçüde el-Harizmi tarafından geliştirilmiş olduğundan şüphe yoktur, ancak El-Kindi de bu konu üzerine zengin katkılarda bulunmuştur. Aynı zamanda, astronomi ile ilgili çalışmalarında yardım etmesi için küresel geometriye de katkıda bulunmuştur.
İslam düşünce tarihinde felsefe ile karışık kelam anlayışından saf felsefeye geçiş uygulaması yapan ilk kişidir. İlk islam felsefe okulunu açan kişidir. El Kindi Aristo kitaplarını ilk tercüme eden kişidir. El Kindi, Meşşailik ekolünün kurucusu olarak da kabul görür. Meşşailik; Aristotelesin, başta mantık ve metafizik olmak üzere psikoloji, astronomi, tabiat, siyaset, ahlak ve diğer düşüncelerinin İslam dünyasındaki yorumlarını ve tesirlerini ifade eder. Meşşai terimi bu anlamına ilave olarak ayrıca Aristo ile Eflatun felsefelerinin uzlaştırılmasını, keza, Plotinos ve Yeni Eflatunculuk (Neoplatonizm) un tesirlerini de içine alır. Bütün bu özellikleriyle Meşşailik, asıl felsefi meselelerde İslam'ın esaslarına bağlı kalan, metod yönünden başta Aristo'yu takip eden ve Eflatun ile yeni Eflatuncu felsefelere de bünyesinde yer veren bir ekol olarak karşımıza çıkar.
El Kindi, kriptoloji biliminde Jül Sezar(MÖ 50) tarafından bulunan ve uygulanan tek alfabeli yerine koyma şifreleme yöntemini geliştirerek frekans analizini bulan ilk kişidir. İslâm felsefesi tarihinde aklın mahiyeti ve fonksiyonu üzerine ilk eser yazan filozof, Kindi olmuştur. Kindi "Risale fi'l-Akl" adını verdiği oldukça kısa risalesinde genel anlamda bir akıl tanımı yapmaz. Platon ve Aristo'ya dayanarak aklın çeşitleri üzerinde durur. El Kindi, geometride ilk defa açıları pergel ile ölçen, sıvıların özgül ağırlıklarını hesaplayan kişidir.
Kendisinden sonra islam felsefesi savunucuları üzerinde büyük etki bırakmış olan El Kindi, islam felsefesi ekolünün kurucusu sayılması hasebi ile ilk disiplini ortaya koyan kişi olarak kabul görür. Birçok konuda kendi görüşlerinden ziyade Aristo ve Platon'un görüşlerini ortaya koyar. Varlık, hareket ve mekan felsefesi ile ilgili görüşleri islam toplumunda ilk seslendirilen görüşler olması hasebi ile büyük etki oluşturmuştur. Bir taraftan bu fikirlerin savunucuları olan filozoflar ortaya çıkarken diğer taraftan bu görüşleri sapkınlık olarak değerlendiren ekol ve kişiler ortaya çıkmıştır. İslam düşünce tarihinde islam felsefesi alanında ve diğer birçok konuda ilklerin adamı olan El Kindi etkisini günümüze kadar devam ettirmiştir.
Yazar: Ferhat ÖZBADEM - Yayın Tarihi: 16.01.2015 09:28 - Güncelleme Tarihi: 21.11.2021 00:46