Gazali Düşüncesinde Ruh ve Ölüm
Cedit yayınlarından çıkan eser bir tez çalışmasının kitaplaştırılmış şeklidir. Özellikle Gazali üzerine araştırma yapanlar ve ruh ve ölüm konusunda kafasında soru işareti olanların istifade edebileceği bir eser. Eserin ele aldığı konunun felsefi ve kelami bir konu olması hasebi ile dilinin biraz ağır olduğu söylenebilir. Kitap iki bölümden müteşekkil. Birinci bölümde genel anlamda ruh, beden, kalp, nefs ve akıl üzerinde durulmuş bunlarla ilgili felsefi ekollerin yaklaşımları ile islam filozoflarının yaklaşımları okuyucu ile paylaşılmış. İkinci bölümde ise kitaba da adını veren Gazali düşüncesinde ruh ve ölüm meselesi ele alınmıştır.
Ruh, akıl, kalp ve nefs ile ilgili olan kısımda sadece felsefeciler ve bir kısım kelamcıların görüşlerinin ele alınması bir kısım bilgilerin eksik kalmasına sebep olmuştur. Bu konuda yakın dönem filozofların ve Kindi, Farabi, İbn Sina dışında kalan kelamcılarında görüşlerine yer verilmek sureti ile bu eksik tamamlanabilirdi. Bunun okuyucuya çok faydası olurdu. Şöyle ki, okuyucu bu eserden konuya vakıf olmaya çalıştığında tek taraflı vakıf olmuş olacaktır. Fakat mevzu bahis olan eksiklik tamamlanmış olsa konuya künhü ile vakıf olma durumu olabilirdi.
Tez çalışması için emek verildiği her anlamda kendisini belli ediyor. Gazali'nin bütün eserleri nerde ise irdelenmiş. Hatta Gazali'ye ait olup olmadığı tartışılan eserlerden de istifade edilmiş. Çalışmanın kaynakçası verilen emeği ortaya koyuyor.
Dikkat çeken hususlardan biri de Gazali'nin ilk dönem görüşlerinden genel anlamda istifade edilmiş. Gazali'nin düşünsel gelişim süreci Munkız kitabında ifade ettiği şekli ile belli aşamalardan oluşuyor. İlk dönemde tamamen ilmi ve felsefi bir dönem yaşarken, ikinci döneminde tasavvufa yönelmesi ve vefatına yakın dönemde ise daha çok selef ekolüne yakın bir disipline meylettiği gerçeği göz önüne alınırsa eserde bahse konu olan görüşleri Gazali'nin ilk dönem görüşleri olarak ele almak gerekir. Bu durum diğer bütün konularda ve Gazali'nin bütün eserleri için göz önünde bulundurulması gereken bir durumdur.
Bugün dahi tartışma konusu olan ruhun mahiyeti ve ölümsüzlüğü problemi ile ilgili olarak Gazali mutedil bir yaklaşım göstermiştir. Farabi ve İbn Sina gibi uç yaklaşımlar ortaya koymamıştır. Ruhun mahiyeti ile ilgili olarak ruhu çeşitlendirmesi ve bölümlere ayırarak ele alması bu konudaki yaklaşımının felsefi olarak bir disipline göre ele alındığını göstermektedir. Ruhun ölümsüzlüğü ile ilgili kısım ise daha çok tasavvufa meylettiği dönemde ortaya konmuş görüşler gibi durmaktadır. Ruhun bir cevher olduğu düşüncesi tasavvuf ekolünde hala kabul gören ve savunulan bir görüştür.
Nihai olarak eserde ele alınan konunun derin ve ehemmiyetli olması, emek verilerek hem felsefi anlamda hem de kelami anlamda değerlendirmelere ve görüşlere yer verilmesi itibari ile eser istifade edilebilecek bir eser. Bu konuda karşılaştırmalı araştırma ve çalışmalara örneklik teşkil edebilecek bir çalışma. Bu tür eserlerin daha da artması temennisi ile.
Gazali Düşüncesinde Ruh ve Ölüm
Ruhattin Yazoğlu
Cedit Neşriyat
Yazar: Ferhat ÖZBADEM - Yayın Tarihi: 17.11.2014 09:39 - Güncelleme Tarihi: 22.11.2021 15:26