Gül Bahçesine Ulaşan Ve Ulaşamayan İki Ruhun Macerası, Edebiyat, Misafir Köşesi

S. Çelebi kaleme aldı...

Deborah ile Tanışma

Sana Gül Bahçesi Vadetmedim ve Bir Ruh Macerası son zamanlarda, belki de tüm zamanlarda okuduğum en etkileyici kitaplardan. İsmini sıkça duysam da listemde yer almayan Greenberg' in kitabını kütüphanede görünce aldım. Kaybedecek bir şey yoktu sonuçta. Kütüphaneden aldığınız bir kitabı sevmezseniz onun için bir ödeme yapmadığınız için üzülmenize gerek kalmaz. Sıkılırsanız da kolayca yarım bırakabilirsiniz; zira kitaplığınızın raflarından size hüzünlü hüzünlü bakamaz.

Hiçbir beklentim olmadan belki de müspet bir mana içemeyen bir önyargıyla başlamama rağmen Deborah'ın öyküsü beni en başından itibaren içine çekti, şaşırttı, üzdü, gerdi, düşündürdü.

16 yaşındaki bir genç kız olan Deborah'ın akıl hastanesinde geçen 3 yılını okuyoruz bu kitapta. Kitabı daha etkileyici kılan sebep ise, yazarın hayatından izler taşıyor olduğunun söylenmesi. Deborah küçük yaşta kısa bir süre de olsa bakıcı şiddetine maruz kalıyor. Deborah'ın ailesi de bakıcının pedagojik bilgisine (!) saygısından ötürü müdahele etmiyor başta, neyse ki kısa sürede kendilerine gelip gereğini yapıyorlar. Ancak Deborah'ın ilerleyen yıllarda yaşadığı buhranlarda bu şiddetin payı yadsınamaz.

Tam bu noktada daha önce Delilik Ülkesinden Notlar kitabını okuduğum ve kesik kesik hikâyesini bildiğim Ayşe Şasa geliyor aklıma. Onun hikâyesinde de bir bakıcı bahsi olduğunu hatırlayıp henüz okuduğum kitap bitmeden hemen yazarın Bir Ruh Macerası kitabını sipariş verdim.

Benzer bir rahatsızlığın seyrinin iki farklı kültürden insanda nasıl seyrettiğini, zalim bakıcı dışında ne gibi ortaklıklar olabileceğini merak ettim.

Şiddet ve Öteki Benzerlikler

Ayşe Şasa ile ilgili hatırladığımdan daha korkunç bir geçmiş karşılıyor bizi maalesef kitapta. Deborah'ın ailesindeki kısa süreli basiretsizlik hali sona eriyor ve çocuklarını bakıcının elinden kurtarıyorlar. Oysa Şasa'nın ailesi şiddetin uç noktalarını çocukları üzerinde uygulayan gaddar mürebbiyelere çocuklarını bırakıp günlerce seyahatlere giden ebeveynler. Üstelik küçük Ayşe, yanlarındayken de pek umurlarında değil yavrucağın yaşadıkları, problemleri, iç dünyası... Kemiğiyle birlikte etini teslim ettikleri bakıcılar, gayrimüslim insanlar, hem de Türk düşmanı gayrimüslimler. Müslüman bir toplumda yaşamasına rağmen dine dair bir şey öğrenemeden büyüyor Ayşe Şasa. Küçük bedenlerin gerçek hayatta yaşadıkları şiddetin kaçışı olarak zihin dünyalarında bir sığınak oluşturdukları hissi uyandırıyor bende şizofren hastalığı. Bir tür savunma mekanizması...

Deborah ve Ayşe Şasa'nın hayatında dikkat çeken ve geçmişlerini anlatırken bahsettikleri diğer bir husus, saplantı halinde başarıya odaklı Yahudi iki insan. Birinde dede diğerinde bakıcı. Bu baskı ikisinde de tahribata yol açıyor. Ve yine Yahudi kimliğine sahip insanlarla bağlantıları sebebiyle, ikisi de 2. Dünya Savaşı döneminde yaşamış çocuklar olarak fazlasıyla olumsuz habere, şiddet içerikli malumata ve korkuya maruz kalıyorlar.

Tüm bu buhranlar ve uzun tedaviler sonucu ikisi de iyi birer psikiyatr ile karşılaşıp yaşama dönme cesaretini kazanıyorlar. Bunca ortaklıktan sonra hüzünlü fark burada başlıyor. Deborah'in psikiyatrı, Deborah 'gerçek hayatta' incinip, doktorunun yanına döndüğünde, doktor ona acı gerçeği söylüyor 'Sana gül bahçesi vadetmedim.' Ve Deborah din olarak kendine Newtonculuğu seçiyor. Gül bahçesi olmayan bir âlemde, metafizik bir katkısı olmayan bir inançla yaşama adapte olmaya çalışıyor. Doktorunun dediği gibi mücadele etmeyi öğrenmiş olarak çıkıyor hastaneden.

Ayşe Şasa ise Gül Bahçesinde buluyor kendini. Gül alıp gül satanlarla gülü gül ile tartanlarla hemhâl oluyor, ateist olarak sürdürdüğü yaşamına Müslüman olarak devam ediyor. Cehenneme batıp batıp çıktığını ancak nihayetinde Füsus rehberliğinde cennete giden yolu gördüğünü söylüyor.

İnsan zihninin normalin sınırlarındaki, 'delilik ülkesindeki' hallerini okumak, ruhun hassasiyetini kavramam, hakikatin verdiği huzurun ve sadece Allah'ın verebileceği inşirahın iyileştirici gücünü görmek açısından oldukça istifade sağlanabilecek iki okuma Bir Ruh Macerası ve Sana Gül Bahçesi Vadetmedim.

Bir Ruh Macerası

Ayşe Şasa

Timaş Yayınları

160 sf

2017

Sana Gül Bahçesi Vadetmetim

Joanne Greenberg

Metis Yayınları

293 sf

2020