Guneh û Ceza, Kara Tahta, Misafir Köşesi

Kitaphaber olarak uzun zamandır aklımızda olan Kürtçe kitap yazıları maceramızı da başlattık. İlk yazımız ve yazarın da kitaphaber'deki ilk yazısı olan Dostoyevski'nin "opus magnum"u olan Suç ve Ceza isimli eseri Zeynep K. Şamdancı Kitaphaber okuyucuları için kaleme aldı.

***

Dostoyevskî di pirtuka xweyî heri navdar "Guneh û Ceza"da li ser civak û mafkirina kuştin sekinîye. Kuştina mirov haqê an çiqas mirov gunehker bejî ne heqe? ser wî pirsgirekê maye. Lehengêwîyî aşopî ku navêwî Raskolnîkov'e, ji bo havila civak û distûrê rewiştî, herî gunehê mezin kuştina mirov bi bergehekî cûda tîne ber çaw. Pîrêjina ribakar ji bo civakê lareşbû û divê gelek hatibuna jêkirin. Ji xelkêra bi riba pere dida û dest dida ser malê wanî bi qîymet.

Raskolnikov difikre ku ew pîrêjin were kuştin bo komel tiştekî giring û bixêr çêbe. lewma difikre; hinekî xêzê hiquqê ji bo hinekî kesan dibeku were derbas kirin. Roskolnîkov ji xwe zanekar bû û dikari bû wê jinepîrê bikuşta. Dostoyevskî diwî romana xwe da heri zafî ser guneh, ceza,rewişt, wijdan û olê disekine. Raskalnîkov mirovan dixê du koma, yek jê mirovên navdest- piçûk- û koma din jî mirovên mezinin. Gor Raskalnîkov, mirovên navdest ewin ku bindestî kabul dikin û nafikrin. Gelo mirovên mezin çewan bûn di ramana Raskalnîkov'da? miroven mezin, civakê dikarin biguharinin û fikren wan, idealin wan henin. Ew, boyî baştir were çêkirin dikarin her tiştî bihilşînin. Bo wî ku hewcê bibe ku ser terman û ser golê ji xwînê derbas bibin, wî bi dilfereh dikarin bikin û wîjdanen wanda qet tengasî nabe.

Lewma ko jinepîre kuşt, Raskalnîkov xeyalên wî diçe bi avê ji ber ku ew hîsa ketîye dilê wî, weka kelemêkî êş û derd dide jê ra.Ew qet ne dihesibant ku ezaba wîjdanê ewê bide pey. Hingî eşêkî û barekî giran ketibu dilê wî, qey mirov digot ketiye tayê. Bi wî nexweşîna xwe disa jî dilê xwe da dixwist ku wî bigrin û ji ezaba vicdana wî biqede.

Dostoyevskî bi "Guneh û Ceza" fayda civakê û rewişta civakê çewa nav dubendîdaye wî nişandaye ji me ra. Xerabî çîye, qencî kingê qencîye ser wî dixwaze em bifikrin. Raskolnîkov çaw me da qencê an xerabê? rengê Raskalnîkov navbera spî û reşta ser gewrîtîye. Car car mirov haq dide Raskalnîkov carna jî çawê mirovda reş dibe. Ev pirtûk bi carekî xwindin baş nayê famkirin, ji ber wî, demekî din disa derbara guneh û cezada ewê were bîr û ewê were xwendin.