Hadis Kitaplığı Derleme, İlahiyat, Ferhat ÖZBADEM

Hadis Tarihi, Osman Koçkuzu, Dergâh Yayınları

"Hadis ilimleri hakkında genel bilgi verecek ve değişik seviyedeki aziz okuyucularına hitap edecek bir eser, sayfa tahdidi de söz konusu olunca, ister istemez kısa ve öz olarak kaleme alınacaktır. Elinizdeki kitap, böylesine çok amaçlı bir düşünce ile yazılmıştır.

Hadis ilimleri ve hadis tarihi'nde, dinimizi ve onun kültürel ve manevî değerlerini yeni öğrenmeğe başlayacaklar için başlangıç bilgileri sunulurken; lisans düzeyinde ilahiyat tahsili yapan gençlere de rehberlik hedefimiz olmuştur. Nihayet bu çalışma, İslâm ilimlerini ve özellikle hadisi ihtisas dalı olarak seçenlerin kıymetli tenkitlerine arz olunmaktadır.

Eser, giriş bilgilerini takiben üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, hadis bilgi dallarıyla; bazı klasik ve günlük hadis meseleleri işlenmeğe çalışılmaktadır. İkinci bölüm, hadisin on dört asırlık hayat hikâyesinin kısaca bir özetidir. Üçüncü bölüm hasbıhal telakki olunabilecek tekliflere ayrılmış bulunmaktadır. Bu kısım tamamen deneme olarak görülebilir." (Önsöz)

Hadis Tarihi, Ekrem Ziya Umeri, Esra yayınları

Takdimini Abdulkerim Zeydan'ın yaptığı tercüme bir eser. Klasik Hadis tarihi kitaplarından farklı bilgiler ve başlıklar da içeren ilmi bir eser.

Hadis Tarihi, Talat Koçyiğit, Diyanet Vakfı yayınları

"Hadislerin, Hazreti Peygamber devrinden itibaren, İslâm Dininin bir gereği olarak, kazandığı büyük değere paralel bir şekilde rivayetini, rivayetindeki gelişmeyi, çeşitli tehlikeler karşısında onları koruma görevini yüklenen hadisçilerin faaliyetlerini, tedvin ve tasnifini, kısacası tarihini inceleyen bir kitap telif edilmemiştir. Usul kitaplarında, zikrettiğimiz bu konulara kısa temaslar yapılmış olsa bile, bunları, bir tarih çerçevesi içinde değerlendirmek ve aralarında tarihi bir irtibat sağlamak hemen hemen imkânsız gibidir." (Önsöz)

Hadis Edebiyatı, İsmail Lütfi Çakan, İfav yayınları

"İlimler tarihinin müstakil bir bilim dalı haline gelmesiyle ilimlerin litera­türünü tümüyle tespit ve tanıtma faaliyetleri yoğunluk ve hız kazanmıştır. Kültür kökenlerinin araştırılması açısından da bu tür tetkik ve tanıtmalara ihtiyaç bulunmaktadır.

Hadis Edebiyatının tanıtılması, bütünüyle dinî edebiyatın kaynak ve metot olarak dayandığı ilmî zemini gözler önüne sermek anlamına geleceği için ayrıca ve fevkalâde önemi haizdir. Zira Kuran ilimleri ile ilgili eserler incelendiği zaman, bunların baştan sona hadislerle, daha doğrusu sünnete ait verilerle dolu olduğu görülecektir. Tarih olarak daha sonraki dönemlerde müstakil bir hüviyet kazanmış olan Fıkıh, Kelâm, Tarih vs. ilimlerin de hadislerle beslenmiş oldukları açıktır.

Hadis ilminden önce, mesele olarak ortaya çıkan Kur'an ilimlerinden, en son istiklâlini kazanmış bilim dallarına kadar tüm ilimlerin literatürü kaynak olarak hadislere dayandığı kesindir.

Hadis Edebiyatının oluşum safhalarına ayırdığımız Girişten sonra, birinci bölümde Tasnif Devri Hadis Edebiyatını özellikleriyle birlikte tanıtmaya çalıştık. İkinci bölümde, Tasnif Dönemi Hadis Edebiyatını esas alan, onlar üzerinde vücut bulan eserleri meşhur ve muteber örnekleriyle ele aldık. Hadis Usulü Edebiyatım ise, üçüncü bölümde müstakil incelemeye çalıştık.

Dördüncü Bölümde de hadis, ıstılah ve rical bulmakta Hadis Edebiyatından faydalanma usul ve eserlerini inceledik ve örneklendirdik.

Böylece, genelde din ilimleri, özelde Hadis ilmi sahasında araştırma ya­pacak olanlara hadis kaynaklan ve faydalanma yolları konusunda derli toplu bir ön bilgi vermeye gayret ettik." (Önsöz)

İlk devir Hadis Edebiyatı, M. Mustafa el Azami, İz yayınları

"Bu kitap, bundan bir çeyrek asır evvel, Resulullah'ın (s) Sünneti hakkında, çoğu daha ziyade Garblı bilginler ve onların Şarklı talebeleri tarafından ortaya atılmış olan bazı mühim meseleleri vuzuha kavuşturmak maksadıyla telif edilmiştir. Kendilerinde görülen ilk noksanlık, doğruluk, samimiyet ve Hadis sahasında araştırma yapmak için lâzım olan vâsıtalardan mahrum bulunmalarıydı." (Önsöz)

Ansiklopedik Hadis terimleri sözlüğü, Mücteba Uğur, Diyanet Vakfı yayınları

"Hadis İlmi baştan sona bir terimler ve deyimler ilmidir. İlk eserlerden günümüze bütün kaynaklar, usul kitapları ve konuyla ilgili öteki çalışmalarda bunlardan değişik örneklere rastlamak mümkündür.

Uzun zaman alan geniş çerçeveli bir kültür birikiminin sonucu olan söz konusu terimler ve deyimler, İslâm Dini'nin ilim dili olan Arapça kökenlidir. Bununla birlikte, yer aldığı kaynak eserin diline göre Arapçanın yanısıra Osmanlıca olanlarına da rastlanmaktadır. Son birkaç yılda kimi eserlerde Türkçeleştirmeye çalışıldığı da görülmektedir.

Değişik devirlerde değişik alimlerin aynı yerde aynı anlama kullanıldığı bazı terimler ve tabirlerin bir arada bulunuşu, yerine göre de aynı manayı ifade etmek için değişik tabirlerin kullanılmış olması ve benzeri sebepler, özlü ansiklopedik bilgiler veren sözlük tipi çalışmalara ihtiyaç göstermektedir.

Biz bu düşünce ile uzun yıllar İmam-Hatip Liseleri'nde ve İlahiyat Fakültesi'nde Hadis dersleri okutmanın sağladığı birikimden faydalanarak Hadis Usullü ilminde kullanılan terim ve tabirleri açıklayıcı bir eser hazırlamaya karar verdik. Sonunda bu çalışma ortaya çıktı.

Metot olarak, ele alman konu itibariyle Hz. Peygamber (s)'in hadisleri odağında oluşanlarla birlikte onunla ve Hadis ilmiyle ilgili birkaç konuda oluşan belli başlı terim ve tabirleri, harf sırasına göre ele aldık. Her birinin Arapça asıllarını verdik. Kaynaklardan özetlediğimiz bilgileri ekledik. Konuyla ilgili alimlerin görüşlerini özetledik. Bunu yaparken alimlerin yaşadıkları devirleri göz önüne aldık. Böylece bir alimin bakış açısını yansıtmaya çalıştığınız gibi hangi alimlerin görüşünün etkisinde kaldığını, o görüşe katıldığı veya ayrıldığı noktaların neler olduğunu belirtmeye çalıştık.

Burada eklemek gerekirse terimle kastettiğimiz, sözlük anlamından çok kere farklı olarak kullanılan ilmî anlamıdır. Deyimden kastımız ise bütün alimler tarafından birlik halinde kullanılmayan yahut değişik alimlerin birbirlerinden farklı anlamda kullandıklarıdır. Bir diğer deyişle, bütün alimlerin ortaklaşa aynı anlamda kullandıkları "terim", bir veya birkaç alim tarafından, diğerlerinden farklı olarak kullanılan ve değişik anlama gelenleri ise "deyim" sayılmıştır.

Gerek terim kabul edilenler gerekse deyim sayılanlar, imkânların elverdiği ölçüde Arapça, Türkçe veya Osmanlıca şekliyle verilmiş; ancak bilginin bir yerde birleştirilmesi gereği, yerine atıfta bulunulmuştur." (Önsöz)

Hadis ve Psikoloji, Muhammed Osman Necati, Fecr yayınları

Eseri Mustafa Işık tercüme etmiştir. ""Kuran ve Psikoloji" kitabında ayetlere psikolojik bakış açısıyla yaklaşan yazar, ardından hadisleri bu açıdan gözden geçirmiştir. Anadili Arapça olan yazarımız için "hadislerin dili" sorun oluşturmamıştır. Yazar, Sahih/sağlam hadisleri seçme konusunda ise, ümmetin kabulüne mazhar olmuş "Kütüb-i Sitte"den "konularına göre" derlenmiş bazı eserlerden yararlanarak bu çalışmasını ortaya koymuştur. Eserin özgün adı "el-Hadisu'n Nebeviyyetu ve İlmu'n Nefs" olup; tercüme, kitabın 1993'te yapılan, 2. baskısının tercümesidir. Biz kısaca, "Hadis ve Psikoloji" diye tercüme ettik." (Önsöz)

Hadislerin Kur'an'a arzı, Ahmet Keleş, İnsan yayınları

"Biz bu naçiz çalışmamızda, başta İslami ilimlerle meşgul olan ilahiyatçılar olmak üzere, her müslümanın da belli ölçüde yararlanacağına inandığımız bir konuyu incelemeye çalıştık. Bu konu Sünnettin/Hadislerin Kur'an çerçevesinde anlaşılması ve değerlendirilmesi konusudur. Diğer bir ifadeyle, Sünnet ile Kur'an arasında asla muhalefetin olmadığını gösterme çalışmasıdır. Elbette bu konuda geçmişte yapılan pek çok değerli çalışma mevcuttur. Fakat, bizim yaptığımız şekliyle bir çalışma bu sahanın ilk örneğidir diyebiliriz. Diğer islam ülkelerinde de konuya ilişkin çalışmalar en geniş anlamda bir makale seviyesini geçmemiştir. Ya da Sünnet ile ilgili çalışmaların bir bölümü olarak ele alınmıştır. Biz ise, -eksik ve kusurlarıyla beraber- Kur'an'ın anlaşılmasına ilişkin problemleri, Sünnetin anlaşılması konusunda karşılaşılan anlama problemlerini, felsefi anlamda anlama problemini beraberce ele aldıktan sonra, bunlardan çıkarılan sonuçlar ve prensipler ışığında, sağlıklı bir Kur'an-Sünnet karşılaştırmasının ölçülerini koymaya çalıştık. 'Bu hadis Kur'an'a aykırıdır kabul edilmez', keyfiliğini büyük ölçüde önleyecek bir Arz metodolojisi tespitine çalıştık." (Önsöz)

Hadiste Nâsih Mensûh, Ali Osman Koçkuzu, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları

"Çalışmamız, bir giriş ile iki bölümden teşekkül etmektedir. Giriş 'de Hz. Peygamberin İslami teşri'deki yeri ve otoritesi üzerinde durulmuş, neshin geçen asırlarda ele alınışına ve nesih literatürüne temas edilmiş, çalışmanın vuzuha kavuşması için de hadis ile amel ve ona tesir eden amillere kısaca atıflar yapılmıştır. Böylece konuya temel olacak karakterdeki fikirler üzerinde okuyucuya kanaat verecek bilgiler sunulmuştur.

Birinci Bölüm'de neshin mahiyeti ile usulcü ve hadisçilerin meseleye bakışları ele alınmış, mümkün olduğu kadar kaidelerle örnekler arasında irtibat tesisine çalışılmıştır. Neshin pek çok problemi bu bölümde incelenmektedir.

İkinci Bölüm'de misallerin kuş bakışı tanıtılmasına gayret edilmiştir. Bölümün sonunda Sünnette neshin ve bununla ilgili misallerin umumî bir değerlendirmesi de yapılmıştır." (Önsöz)

Hadis ricali, Ali Özek, Fatih Yayınevi

Hadis ilimleri ve muhtevası ile ilgili yazılmış derinlikli bir eser.

Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, Subhi es-Sâlih, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları

Yaşar Kandemir tarafından tercüme edilmiştir. "Tarihî bir incelemeyle talebu'l-hadîs (hadisleri toplamak) için yapılan seyahatleri, tahammülü' l-hadis (bir üstattan hadis alma) usullerini tetkik ettik. Bunları birbiriyle karşılaştırarak aralarında mukayeseler yaptık.

Muhtelif hadis ilimleri mevzuunda yazılan belli başlı eserleri kısaca gözden geçirdik. Ravîlerde aranan şartlara temas ederek, kıymeti her devirde kabul edilen bu şartlardaki insanî ölçüleri göz Önüne serdik.

Sonra hadisin çeşitlerine geçerek, hassas hadis ıstılahlarını, en sağlam ve muteber kitaplardan faydalanarak inceledik. Şunun için de hadis ıstılahları mevzuunda ilk olarak yazıldığı kabul edilen eserinden başlayarak, Şam'ın allâmesi merhum Cemâluddîn el-Kâsımî'nin KavâHdu't-tahdîs'irce varıncaya kadar birçok usâl-i hadis kitabını tetkik ettik.

Hadisin hukuk, lügat ve edebiyattaki yerine tahsis ettiğimiz holümde, sünnetin hukuki bütün mevzularda nasıl hâkimiyet tesis ettiğini anlattık.

Haberleri isnatlarıyla birlikte rivayet etmek keyfiyetinin İlk defa müslümanlar tarafından kullanıldığını gösterdik. Muhaddislerin icat ettiği bu isnâd sisteminin, edebiyat ilimlerine ne derece tesîr ettiğini inceledik.

Lügat ve nahivde hadisle İhticâc etmek istemeyenleri reddederek, sahîh ve fasih sözleri nakletmek hususunda muhaddislerin kullandığı ölçülerin, lügatçilerden daha hassas olduğunu belirttik.

Son bölümde râvîlerin tabakalarını geniş bir şekilde inceledik. Bu arada sahabe, tabiîn, ve tebe-i tâbiîn hakkındaki ıstılâhî taksimleri açıklayarak, bunlar arasında pek meşhur olan zevatın terceme-i hâllerini, ana kaynaklara baş vurmaya hacet kalmayacak şekilde yazdık." (Önsöz)

Hadisleri tespitte yöntem sorunu, Yavuz Ünal, Etüt yayınları

"Giriş'te uydurma haberlerin ortaya çıkışı ve onları tespitte kullanılan kriterleri; Birinci Bölüm'de akıl ve aklîlik; İkinci Bölüm'de rivayetlerin kaynağı, mahiyeti; Üçüncü Bölüm'de ise ilk iki bölümde ortaya çıkan sonuçlara bağlı olarak rivayetlerin tespit ve değerlendirmesinde aklın rolünü ele almaya çalıştık." (Önsöz)

Hadiste metin tenkidi metodları, Misfir B. Gurmullah Ed-Dümeyni, kitabevi yayınları

"Girişte, başlangıçtan müsned ve musanneflerin yazılışına kadar sünnetin tedvinini, hadisin lafzan mı manen mi rivayet edildiği, hadis uydurmanın başlangıç ve sebepleri, son asırlarda hadisler hakkında zayıf ve sahih hükmü verilip verilemeyeceği, isnad ve metnin birbiriyle ne derece irtibatlı olduğu, metin hakkında sahihlik hükmü verilirken isnattan müstağni olunup olunamayacağı, senedin sahih olmasının metnin sıhhati için yeterli bir delil kabul edilip edilmeyeceği konularını özet olarak tetkik ettik.

Birinci bölümde, bizzat sahabe döneminde metin tenkidinin başladığını arz edeceğiz.

İkinci bölümün konusu, muhaddislere göre tenkit ölçüleri olacaktır. Bu bölümde muhaddislerin tenkit ölçülerini tespit amacıyla, onların metni esas alarak tenkit ettikleri birçok hadisi bir araya toplayıp, bunlardan onların faaliyetlerini ortaya koyan esaslar ile, söz konusu hadisleri tenkitte kullandıkları ölçüleri çıkarmaya çalıştık.

Üçüncü bölümün konusu fakihlere göre tenkit ölçüleridir. Bir kısmına Malikîler de katılmakla birlikte bu ölçüleri çoğunlukla Hanefîlerin kullandığını göreceğiz. Bu ölçülerin tespitinde bizzat onların eserleri esas alınmıştır.

Bu araştırmada farklı görüşleri münakaşa ettik ve bunlarla ilgili hadislerden örnekler verdik. Bazı alimlerin, daha güçlü olanları reddeder­ken meşhur olduğunu ileri sürerek onunla Kur'an'daki umumî bir lafzı tahsis ettikleri hadisler arasında mukayeseler yaptık.

Sonuç bölümünde ise araştırmamızın önemli neticelerini açıkladık." (Önsöz)

İbnu Hibban ve Cerh-Tadil Metodu, Mehmet Ali Sönmez, Umran yayınevi

"İbnu Hibbân'ın cerh ve tadildeki yerini araştırmayı gaye edinen bu inceleme, hadis ilimlerinin çok karmaşık sayılan cerh ve tadil meselelerinde O'nun takip ettiği usulün mahiyetine ışık tutabilecek Önemli tespitler yapmaktan ibarettir."

Kavram ve mahiyet olarak Sünnet ve Bidat, Ali Çelik, Beyan yayınları

"Sünnet ve Bidat konusu, üzerinde çok konuşulan bir konu olmasına rağmen belki de en az anlaşılan konulardan biridir. Toplumun her kademesinde hemen her yerde gündeme gelmekte fakat bu iki kavramın mahiyeti tam olarak anlaşılmadığı için çok kere yanlış yorumlanmaktadır. Hatta o derece ki sıhhatinde şüphe edilmeyen bir konu, bakıyorsunuz bidat olarak algılanıyor veya bidat olan bir şey, dinin bir rüknü, bir şartı gibi hüsnü kabul görüyor. Anlayışların bu kadar karmaşık olduğu bu iki kavram üzerinde söz söylemek de bir o derece daha zordur.

İşte genel olarak birbirinin zıddı olan bu iki kavramın mahiyet açısından durumunun ne olduğunu ortaya koymak amacıyla bu çalışmamızı yapmış bulunuyoruz. Konu tamamen teorik olarak ve ilmî ölçüler içinde ele alınmış, bir tespit çalışmasına yöneliktir. Şu bid'attir, bu değildir gibi birtakım ayırımlar yapılarak tek tek sayılmamıştır. Ulaşabildiğimiz ölçüde kaynaklardan faydalanılmış ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yeri geldikçe konuyla ilgili yeni anlayış­lara da işaret edilerek konu işlenmeye çalışılmıştır." (Önsöz)

Hadis Problemleri, Enbiya Yıldırım, Rağbet yayınevi

Hadislerin uydurulması konusunda anlaşılır bir dil ile ele alınan derinlikli bir eser.

Cumhuriyet Türkiye'si Hadis çalışmaları (1920-1997) , Yavuz Ünal, Etüt yayınları

"Bizim amacımız, 1997'ye kadar yapılmış olan çalışmaları tespit etmek suretiyle, geçmişle gelecek arasında bir köprü kurmaktır. Bir girişle dört bölümden oluşan bu çalışmayı yaparken şu hususları göz önünde bulundurduk:

Giriş bölümünde telifât açısından hadis tarihim değerlendirmeye çalıştık. Her tür eserin ortaya çıktığı dönemi esas alıp, mümkün olduğu kadar, ilk ve meşhur örneğini vermeye çalıştık. Ancak nadiren de olsa meşhur örneğini verirken dönemin dışına çıktık.

Öncelikle 1997'ye kadar yapılan çalışmaları, akademik olsun veya olmasın, tespit etmeye çalıştık. Araştırmamızı hadisle sınırlı tutmacımıza rağmen, hadisçiler tarafından yapılmayan bazı çalışmaları da konu itibariyle hadisle ilgili olması nedeniyle aldık.

Yapılan akademik çalışmaları kısa bir özetini vermek suretiyle tanıttık, ancak basılmış çalışmaların, ulaşımı daha kolay olur düşüncesiyle, matbu nüshasını esas aldık. Tanıtımda da mümkün olduğu kadar araştırmacının ifadelerini kullanmayı tercih ettik.

Akademik çalışmaların dışında yapılan telifâtı tespit ederken, Türkiye Bibliyografyası ve Dr. Osman Öztürk ile Bekir Topaloğlu tarafından telif edilen 1973'e kadar yapılan çalışmaların bibliyografyasını, her esere bizzat ulaşma imkanımız olmadığı için, kaynak olarak kullandık. Gerek kaynakta gerekse bibliyografyadaki bilgi eksikliği nedenleriyle verdiğimiz referanslarda bazı bilgi eksiklikleri bulunabilmektedir.

Tespit ettiğimiz makalelerde ise Fakültelerin kendi yayın organlarını, Türkiye Makaleler Bibliyografyası'nı ve ulaşabildiğimiz gerek mahallî gerekse ulusal, dergileri taradık. Tespit ettiğimiz makalenin teminini kolaylaştırmak için de hakkında ayrıntılı bilgi vermeyi tercih ettik." (Önsöz)

7 İmamın ittifak ettiği hadisler, İbrahim B. Abdullah El-Hâzimî, Karınca yayınları

"Kitap, 41 bölümdür. Yazar, tahric yaparken Buhari için cilt ve sahife numarası, hadis numarası, bölüm ve bab başlığı; Müslim için hadis numarası, bölüm ve bab başlığı; Ebu Davud için hadis numarası, bölüm ve bab başlığı; Tirmizî için hadis numarası, bölüm ve bab başlığı; Nesâî'nin "el-Müctebâ"sı için cilt ve sahife numarası, bölüm ve bab başlığı; İbn Mace için hadis numarası, bölüm ve bab başlığı; İmam Ahmed'in "Müsned"i için ise çoğunlukla cilt ve sahife numarası, bazen de hadis numarası vermiştir." (Önsöz)

Ahkam hadisleri, Celal Yıldırım, Uysal yayınları

"Neylü'l-evtar, Şerhu Meâni'1-Asâr gibi ahkâm hadislerini bir araya getiren kıymetli eserlerin yanında Buhari ve Müslim'in şerhleri, diğer hadis kitaplarıyla müsnedlerden; Kurtubî, Alûsî, Lübab ve benzeri tefsirlerden; dört mezheple ilgili birçok kaynak kitaplardan yeterince yararlanmaya çalıştım. Naklettiğim her konu ve meselenin kaynağını sahife cilt numarasıyla birlikte dipnot olarak belirttim. Eserim tamamlandıktan sonra, istifade ettiğim kaynakları müelliflerin ismiyle, baskı tarih ve yerleriyle birlikte belirteceğimi hatırlatmak isterim.

Eserimizi, fıkıh kitaplarında uygulanagelen tertibe göre düzenleyerek okuyucularımıza büyük bir kolaylık sağlamış olduk. Ayrıca hemen her konu ve meseleyle alâkalı hadisleri ve rivayetleri naklederek araştırıcılara geniş çapta malzeme vermeye çalıştık. Böylece hem mezhep imamlarının dayanak seçtikleri, ya da kıyasa mesned edindikleri hadisleri belirlemiş olduk, hem de birbirine muhalif gibi görünen hadisler arasındaki farklı mana ve hikmetin tespiti cihetine giderek yanlış yorumlara sapılmasını önledik.

Diğer yandan araştırıcılar için düzenli bir metot uygulayarak her konuyu altı madde halinde işleyerek sonuçlandırdık. Sonra da çıkarılan hükümlerin bir özetini vererek hafızalarda kolaylıkla tutulmasını sağladık." (Önsöz)

Buluğul meram, İbn Hacer el-Askalanî, Sönmez yayınları

Hadisler ile İslam fıkhı diyebileceğimiz eser, konu başlıklarında anahtar konumunda olan kavramı izah ettikten sonra, hadisler ile fıkıh boyutunu ortaya koyuyor.

İslam fıkhının delilleri ile bilinmesine büyük katkı sağlayan bir eser olduğunu ifade etmek gerekiyor. Eserin müellifi İbn Hacer'in kısaca tanınması eserin değerini anlamamıza katkı sağlayacaktır.

Camiu's-Sağir, İmam Suyuti, Aydın yayınevi

"Süyûtî yetmiş bir hadis kitabını Cemʿu'l-Cevâmîʿ adıyla bir araya toplamaya başlamış, fakat buna ömrü yetmemiştir. el-Câmiʿu'ṣ-ṣaġīr, tamamlanamayan bu büyük eserin bir çeşit muhtasarıdır.

Suyuti, hadis uydurmakla tanınmış veya yalancılıkla itham edilmiş ravilerden eserine hadis almadığını, hadislerin sağlamlık derecesini farklı bir usulle ortaya koyduğunu ifade etmektedir." (TDV ansiklopedisi)

Cemiul Fevaid, Rudani, İz yayınları

Bu külliyat İslam dünyasında meşhur, muteber ve mütedâvil olan on dört hadis kitabını içermektedir. Tekrarlardan azami ölçüde kaçınılarak tertip edilmiş olan eserin dayandığı hadis kitapları şunlardır:

Buhari, Sahih

Müslim, Sahih

Malik, Muvatta

Ahmed b. Hanbel, Müsned

Ebu Davud, Sünen

Tirmizi, Sünen

Nesai, Sünen

İbn Mace, Sünen

Ebu Ya'la el-Mavsili, Müsned

Bezzar, Müsned

Taberani, el-Mu'cemu's-sağir

Taberani, el-Mu'cemu'l-evsat

Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir

Rezin, et-Tecrid li'sıhah ve's-süne

Edebul Müfred, Buhari, Sönmez neşriyat

İmam Buhari ahlaka dair hadis-i şerifleri topladığı kitaba el-Edebü'l-Müfred adını koymuştur.

Esbâb-U Vurudi'l-Hadıs / Hadisler ve sebepleri, Suyuti, İhtar yayınları

Hadislerin sebeplerini, kime, nerde, ne gerekçe ile söylendiğini merkeze alan bir çalışma.

Fethul Bari, İbn Hacer el Askalani, Polen yayınları

"İbn Hacer kitabında pek çok ilme yer vermiştir. Bunlar arasında, hadis tenkitçilerini ve hadis İlimlerinde uzmanlaşanları ilgilendiren; hadis rivayet yollarının toplanması, İlletlerin açıklanması ve rivayetlerin karşılaştırılması gibi ilimler de bulunmaktadır. Bu bilgiler hadisten elde edilen fıkhı hükümler ve hadiste yer alan kelimelerin anlamları ile iç içe bulunmaktadır. Yine bunlar tarihî rivayetlerle, kimi zaman da edebî ve dille ilgili ilimlerle karışmaktadır. Hafız İbn Hacer'in bu ansiklopedist yaklaşımı, kitabını okuyan kişiler açısından büyük bir zorluk doğurmaktadır. Çünkü bu haliyle kitabı okumak, içinde bulunduğumuz uzmanlaşma çağında ilim ehlinden çok azının elde edebileceği farklı ilimleri bilme özelliğini gerektirmektedir.

İşte bu güçlükten dolayı kitapta yer alan bilgilerin sınıflandırılması ve İsteni­len uzmanlığın hizmetinde kullanılacak şekilde kolaylaştırılması şarttı." (Önsöz)

Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Tercüme: İbrahim Canan, Akçağ yayınları

Altı sahih hadis kitabı. Hadis mecmualarının en sahihleri kabul edilen; Buhari ve Müslim'in el-Câmiu's-Sahih'leri ile Ebu Davud, Tirmizi, Nesâî ve ibn Mâce'nin Sünen'leri; hadis tasnifinin altın çağı olan Hicrî üçüncü yüzyılda telif edilmiştir. Mümkün mertebe sahih hadisleri ihtiva etmek, konulara göre tasnif edilmek (alelebvâb)... gibi ortak özelliklerinden dolayı, daha sonraki asırlarda Kütüb-i Sitte: Altı Kitap, ortak adıyla şöhret bulmuştur.

Metalibul Aliye, İbn Hacer el Askalani, Ocak yayınları

Türkçe tercümesi 5 cilttir. "el-Metûlib ul-âliyye ile meşhur Altı Hadis Kitabı (Kütüb-i sitte) ile Ahmed b. Hanbel'in Müsned'inde bulunmayan hadislerin bir araya getirilmesi kastedilmiştir. Bu da toplam sekiz Müsned'in muhtevasından seçilerek yapılmıştır.

Hadis metinlerinden sonra "Ben derim ki" ibaresiyle başlayan sözler, İbn Hacer'e ait olup; genellikle hadisin râvileri ve rivayet değerlendirmeleri hakkında bilgiler vermektedir." (Önsöz)

Mişkatul Mesabih, Hatibi Tebrizi, Uysal yayınevi

"Hatîb Et-Tebrîzî'nin bu eseri; meşhur hadis kitaplarından olan; Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizî, Nesâi, İbn Mâce, Dârimî, Muvatta, İmam Ahmed b. Hanbel'in "el-Müsned"i, İmam Şâfiî'nin "el-Müsned"i, Dârekutnî'nin "es Sünen"i, Beyhakî'nin "Şuabu'l-İman"ı, Rezîn'in "et-Tecrîd" ve az sayıda diğer kitaplardan seçilmiş, mana ve içerikleri açık ve delaletleri kesin hadisleri kapsamaktadır. Muhteviyatı; iman, ilim, ibadet, ahlâk, edep, muamelât, siyer-i nebi ve ashabı kiram hakkında bilinmesi gereken îtikâdî ve fıkhî hükümleri kapsamaktadır. En kıymetli hükümleri ihtiva ederek edille-î şer'iyyeden sünneti seniyyenin her çeşidi yazılmış ve zikredilmiştir." (Tanıtım bülteninden)

Mucemus Sagir, Taberani, Mutlu yayınları

"Mu'cemü's-Sagîr, Taberânî'nin hocalarından bin tanesinin genellikle birer hadisini ihtiva eder. Müellif, kendilerinden hadis naklettiği hocalarının isimlerini alfabetik sıra içerisinde verir. Kitap, Ahmed bin Abdulvehhab'ın rivâyetiyle başlar, Eserde tekrarlanan hadislerle beraber 1070 hadis vardır." (Önsöz)

Müsned, Ahmed bin Hanbel, Ensar yayıncılık

"Müsned gibi dev bir hadis külliyatının sadece tercümesi yetersiz olacağı için, gerekli yerlerde şerh/açıklama yapılması, notlar ilâve edilmesi, ayrıca o konudaki hadislerin tekrarlarıyla birlikte rahnemin yapılması ve sıhhatinin zikredilmesi konusu üzerinde de çalıştık." (Önsöz)

Müsned, Ebu Hanife, Emin yayınları

Hanefi fıkhına kaynaklık yapan hadislerin cemedildiği bir eser. Ebu Hanife'ye atfedilen bu eserin farklı nüshaları vardır.

Mütevatir hadisler, Kettani, Karınca yayınları

"İlk önce geçmişte yaşamış İslam alimlerinin kayıtlarında ve notlarında bulunan mütevatir hadisleri bir araya toplamak için harekete geçtim ve onlardan bolca topladım. (Müsvedde kağıtlarda bulunan bu hadislerin) kaybolmasından ve zayi olmasından korkunca, bu hadislerden faydalanmak için onları bir kitapta topladım." (Önsöz)

Müttefekun Aleyh Hadisler, Abdullah Feyzi Kocaer, Hüner Kitapevi

Buhari ve Müslim'in ittifak ettiği hadislerin derlendiği bir eser.

Muvatta, İmam Malik, Beyan yayınları

İmam Malik'in hadis kitabıdır. Türkçe tercümesi 4 cilttir.

Riyazus Salihin, İmam Nevevi, Ravza yayınları

Tek cilt, dört cilt ve sekiz cilt şeklinde farklı baskıları vardır Türkçede.

Uydurma olduğundan ittifak edilen hadisler, Aliyyul Kari, İnkılab yayınları

"Bu kitapta gerçekten asılsız uydurma hadisler ele alındığı gibi; halk arasında veya ilim dünyasında "Hadis" olmadığı halde çeşitli sebeplerle "Hadis" diye nakledilen sözler de ele alınmaktadır. Dolayısıyla bu kitabın muhtevasına en uygun başlık belki de "Hadis diye nakledilen meşhur sözler" olabilir. Bir kısmı mana itibariyle doğru olan, büyük zevata ait güzel sözler, zaman zaman halkın dilinde ya da bazı eserlerde, yazarlarının derinliğine inceleme imkânı bulamamaları sebebiyle olsa gerek, hadis olarak nakledilmiştir.

Müellifimiz, hadis diye nakledilen bu meşhur sözlerin hadis olmadığını dile getiren bazı âlimlerin ifadelerini şahit göstererek bu sözlerin asılsız olduğuna/hadis olmadığına işaret etmiştir. Kitapta ele alınan uydurma hadisler, alfabetik olarak düzenlenmiş olup her hadis hakkında ya bizzat müellif tarafından kısa ve özlü hüküm verilmiş, ya da bazı âlimlerin hükümleri müellif tarafından özet olarak nakledilmiştir." (Önsöz)

Zübdetül Buhari, Buhari, Hisar yayınevi

"Hadis alimlerimizden Ömer Ziyaeddin efendi, bu büyük kitabı (Sahihi Buhari) özetleyerek mükerrer hadisleri ve hadis ravilerini çıkararak bir zübde hazırlamıştır.

İşte Zübdetül Buhari adındaki bu değerli eseri, muhterem Fikri Yavuz Hoca sadeleştirmiştir. Ayrıca, süneni Tirmizi mütercimi muhterem Osman Zeki Soyyiğit Hocada büyük bir titizlikle tahkik ve tetkikini yaparak neşre hazırlamıştır." (Önsöz)

Camiul ulum vel-Hikem, ibn Receb el Hanbeli, Semerkant yayınları

Türkçe tercümesi 3 cilttir. "Kitabın aslını oluşturan hadisler seçilirken dinin temelini oluşturan, geniş anlamlı, özlü hadislerden olmasına dikkat edilmiştir. Hâfız İbn Receb el-Hanbelî tarafından yazılan ve sizlere "Hadislerle İlim ve Hikmet? adıyla tercümesini sunduğumuz şerh de, İmam Nevevî tarafından derlenen Kırk Hadis üzerine yazılan şerhlerin en değerlisi ve en çok beğenileni olmuştur. Yazdığı bu şerhde de hadis ilminin dirâyet ve rivayet konularındaki maharetini görebilmek mümkündür. Kitabın aslını oluşturan 50 hadis iki bin civarında hadis ile açıklanmıştır. Hadislerden çıkarılan hükümlere yer verilmiş, farklı görüşlerin delilleri de belirtilmiştir. Ayrıca şerhi yapılan hadis-i şerif ile ilgili olarak selef içinde ilim, takva, vera ve zühd gibi sıfatlarla öne çıkmış sâlih kimselerin hikmetli sözlerini, tavır ve yaşayışlarından güzel ve ibretli örnekleri nakletmiştir. Bunlar insanların gönlüne işleyen ve onların ruhu üzerinde büyük etki bırakan özellikteki sözler ve kıssalardır." (Tanıtım bülteninden)

Kitabuz Zühd, Ahmed bin Hanbel, İz yayıncılık

"Ahmed b. Hanbel'e nisbet edilen Kitâbüz-zühd adlı eserdeki rivayetlerin tamamı onun kendi rivayeti değildir.

Ahmed b. Hanbel'in Kitâbü'z-zühd'il "ale'l-Esmâ", yani şahıs isimleri esas alınarak meydana getirilmiş bir eserdir.

Bu arada şu noktayı da hatırlatmakta fayda vardır: Kitapta mevcut olan rivayetlerin hepsi sağlam ve sahih haberler olarak telakki edilmemelidir. Genel İslâmî prensiplere çelişki arzeden içerikte rivayetlerin varolduğu da bilinmelidir, Özellikle Cenab-ı Hak hakkında antropomorfik imajlar içeren rivayetlere rastlanmaktadır. İsrailiyata dair haberler rivayet etmekle şöhret bulmuş Vehb b. Münebbih vb. kişilerden çok sayıda rivayetler vardır ki bu haberler ihtiyatla karşılanmalıdır.

(Bu kısım olan rivayetler Ahmed bin Hanbel'in kendi eserinde yer verdiği rivayetler değildir. Oğlu Abdullah'ın, imamın vefatından sonra başka rivayetleri esere derc etmesi ile ortaya çıkan bir durumdur. Hadis ilimleri konusunda ihtisası tartışılmayan, uydurma hadislere karşı en sert hadis usulü disiplinine sahip olan İmam Ahmed eserine bu tür sakıncalı hadisleri almamıştır. İmamın bu konulardaki disiplininin görmek için Müsned'ine bakmak yeterlidir.)" https://www.kitaphaber.com.tr/kitabuz-zuhd-ahmed-bin-hanbel-k455.html

El İtisam / Bidatler Karşısında Kitap ve Sünnete bağlılıkta yöntem, İmam Şatıbi, Kitap Dünyası Yayınları

"Bidatlere karşı Kitap ve Sünneti savunan, bidatin mahiyetine ve tehlikelerine işaret eden ve halk arasında yayılan hurafe ve bidatleri açıklayıp tedavi yollarını gösteren kıymetli bir eserdir.

Yaşadığı devirde halk arasında yaygınlaşmış hurafe ve bidatlerle kıyasıya uğraşan eş-Şâtıbî, toplumunu, Kuran ve Sünnet çizgisinde doğru bir İslâm anlayışına davet etmiştir. Üstlendiği İmam-hatiplik görevini bu yönde sürdürmüş, ama alışılmış bidatlere karşı çıktığı için de birçok tenkide maruz kalmıştır." (Önsöz)

Hadis müdafaası, ibn Kuteybe, Kayıhan yayınları

Sahih oldukları halde manaları arasında zıtlık bulunduğu sanılan hadislerin cem ve telifi hadis ilminin önemli konularından birini teşkil eder. Bu alanda yazılmış bir eserdir.