Hakikat Çiçekleri Üzerine Bir Değini, Kara Tahta, Enes CAN

Hakikat Çiçekleri Üzerine Bir Değini yazısını ve Enes CAN yazarına ait tüm yazıları Kitaphaber.com.tr sitemizden okuyabilirsiniz.

Hakikat Çiçekleri Üzerine Bir Değini

04.10.2024 08:00 - Enes CAN
Hakikat Çiçekleri Üzerine Bir Değini

Ali Emîrî Efendi (1857-1924)

Kitaba olan ilgisi ve merakı ile tanınan Ali Emîrî Diyarbakır'da doğmuş, ilk tahsilini de burada yapmıştır. Hayatı boyunca gittiği her yerde kitap toplayan ve kitaplarla farklı bir ünsiyet kuran Ali Emîrî Efendi, ilmî ve edebî faaliyetlerini emekliliğinden sonra daha da hızlandırmıştır (islamansiklopedisi.org.tr, 2024).

Bir ara, eski bir Oğuz şehri olan Cend'e kadar giderek birçok değerli eser ve vesika toplamış, Kırşehir muhasebecisi iken de masrafları kendisinden, işçiliği dervişlerince karşılanmak üzere Hacı Bektâş-ı Velî Dergâhı'nı tamir ettirmiştir. Orta seviyede bir şair, usta bir münekkit olan Ali Emîrî Efendi'nin asıl büyük yanı, hayatı boyunca toplamış olduğu paha biçilmez değerde kitaplardan oluşan kütüphanesini, Fatih'te Feyzullah Efendi Medresesi'nde kendi kurduğu Millet Kütüphanesi'ne bağışlamasıdır.

Bu kütüphaneye çoğu nadir ve tek nüsha olan 16.000 cilt eser vakfetmiş, ölümüne kadar da bu müessesenin müdürlüğünü yapmıştır. Ali Emîrî'nin en önemli hizmetlerinden biri de Kâşgarlı Mahmud'un o zamana kadar ele geçmeyen meşhur Dîvânü Lugāti't-Türk adlı eserini bulması ve ilim âleminin hizmetine sunmasıdır. Bütün bu faaliyetleri arasında biyografi ve tezkire türünde birçok eser kaleme almıştır.

Belli başlı telif eserleri şunlardır: Levâmiu'l-Hamîdiyye, Cevâhirü'l-mülûk (Osmanlı padişahlarının şiirlerini toplayan bu eserin sadece ilk fasikülü yayımlanmıştır) Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid (Diyarbakır'da yetişen 217 şairin biyografisini ihtiva eden bu eserin yetmiş üç şairi içine alan sadece birinci cildi yayımlanmıştır) Mardin Mülûk-i Artukıyye Târihi, Ezhâr-ı Hakîkat, İşkodra Şâirleri; Yanya Şâirleri, Diyarbekirli Bâzı Zevâtın Terceme-i Halleri, Yemen Hâtırâtı, Osmanlı Şairleri, Mir'âtü'l-fevâid gibi sayısı otuzu bulan diğer eserleri yayımlanmamış, bunların bazıları ise kaybolmuştur. Ayrıca yazma halinde bir de divanı vardır (islamansiklopedisi.org.tr, 2024).

Ali Emîrî kitaba olan merakını hatıralarında şöyle aktarıyor:

"Bende kitap merakı dokuz yaşında hâsıl olmuştur. Bugün tam altmış senedir ne gecem gece, ne gündüzüm gündüzdür. Ömrüm kâmilen bu merak arkasında koşmuştur. Şöyle ki Diyarbekir'de bundan beş yüz-altı-yüz sene evvelinde 1.040.000 cildi hâvî bir kütüphane bulunduğunu pederim ve akrabalarım bana hikâye ederlerdi. Çocukluktan bu yana böyle milyonluk bir kütüphane olmasa da karınca kararınca on beş- yirmi bin ciltlik bir kütüphane meydana getirebilme hayaliyle yaşadım. Dokuz yaşından şimdiye kadar elime ne kadar para geçse kâmilen kitap almaya hasr ve tahsis etmeye Cenab-ı Hak ile ahd-ı misak eyledim. İşte o tarihten beri kitap almaya başladım" (Emîrî, 2024).

Ezhâr-ı Hakikat

Kısa ve motto denilebilecek birkaç cümlelik sözlerden oluşan kitap, Emîrî'nin Dersaadet'ten aldığı bir emirle Loşna kazasına tahkikat için gitmesiyle yazılıyor. Yanına kitap almadığı ve küçük bu kazada kitap bulmanın da zor olduğu için epey sıkılan Emîrî, zamanını doğayı ve tabiatı tefekkür ederek geçiriyor. Kitabın önsözünde de aktardığı gibi bu kitabı kırk sekiz saat gibi bir sürede yazıyor.

Kitaptan Alıntılar:

Allah'a derin bir iman ve vicdanla ibadet, şerefli Peygamberine sevgi ile bağlılık ve aziz vatana tam bir ciddiyetle hizmet edenler, insanların en iyileri, en akıllıları ve faziletlileridir.

Okuyarak ilim ve olgunluk kazanmayan adam kendi geleceğinin manevi katilidir.

Tembel, bir köşeden başka bir köşeye kalksa seyahat ettim zanneder.

Hayırsız servet altın kadehte zehirli şerbet gibidir.

Bir insan ne kadar mütevazı ise o kadar yüce, ne kadar kibirli ise o kadar alçaktır.

Bir memleketin eğitim-öğretim, ilim ve kültür seviyesini anlamak isteyen öğretmenlerinin ahlakına ve okulların dini ve tarihi programlarına baksın.

Dosttan, düşmanından fazla sakın, çünkü dostun sırlarını düşmanından daha çok bilmektedir.

Mutluluk ve sevinç meydanı, dert ve elemin de beşik ve meskenidir.

Riyakârlar; nâtık (konuşkan) olurlar, fiilleri sessizdir. Müstakimler (doğru dürüst olanlar) ise sessizdirler ama fiilleri nâtıkdır.

İki sahifelik küçük bir eseri bile hor görme. Anlayışlı insan için "Köroğlu" masallarında bile ibretle faydalanılacak nice ibretler vardır.

Bir eser bırakmadan toprağın altına girenler dünyaya gelemeyenler takımındandır.

Bir nimeti korumak elde etmekten daha zordur.

Devlete az taatsizlik eden, Allah'a çok isyan etmiş olur.

Din o kadar yücedir ki, onu basit görüp inkâra kalkan, kendini o aşağılık ortamında ne kadar akıllı ve bilgiç sanırsa sansın, o aslında denin temiz ve yüksek dairesine girmeye akıl, bilgi ve temizlikçe layık değil demektir.

Emelsiz adam her emele ulaşmış gibidir.

Kalbinde korku, işinde sabır ve sebatsızlık gösterenler hiçbir güzel işi başaramazlar.

Adaleti medeniyet dünyasının suyu, havası, huzur ve bereketidir.

Ayıptan herkesi müberra(arınmış) görmeyince insan, kâmil olmaz.

Bir amirin vücudunda kan ve can yerine merhamet dolaşsa yine de herkesi memnun edemez. Binâenaleyh, herkesi memnun etmeye çalışmaktansa elinde tuttuğu memuriyet terazisinin adalet ve hakkaniyetten ibaret olan iki kefesini daima ölçülü tut.

Hakikat Çiçekleri (Ezhâr-ı Hakikat)

Ali Emîrî

Haz. Yaşar Çalışkan

1.Baskı, 2024

56 Sayfa

Büyüyenay Yayınları


Yazar: Enes CAN - Yayın Tarihi: 04.10.2024 08:00 - Güncelleme Tarihi: 03.10.2024 09:00
345

Enes CAN Hakkında

Enes CAN

Sessiz, sakin bir yazar.

Yayınlanmış Kitapları

- Hiçbir Özelliği Olmayan Adamın Hikayesi, Eşik Yayınları, 2021

Enes CAN ismine kayıtlı 38 yazı bulunmaktadır.

Yazarımıza ait 1 kitap bulunmaktadır.

Twitter Kitapyurdu.com