Hanefi Mezhebine Göre İbadet Fıkhı, İlahiyat, Emre BULUR

Fıkıh sözlükte anlayış, bir şeyin içyüzünü ve inceliklerini bilmek manasına gelir. Ebu Hanife (rah.a.) fıkhı şöyle tanımlar: "Kişinin leh ve aleyhinde olanı bilmesidir." Tanımdaki "leh" Müslüman bir kişinin hakları ve yetkilerine karşılık gelirken "aleyh" ise kişinin sorumluluklarını ifade eder.

Fıkhın konusu ise oruç, namaz gibi yapılması emredilen, zina, hırsızlık, iftira gibi yapılması yasaklanan ya da oturmak, uyumak gibi mükellefin yapıp yapmamakta serbest bırakıldığı işlerdir.

Fıkıh, dinin yani şeriatın ameli yönünü ifade eder. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) dini insanlara tebliğ etmiş ve ortaya çıkan yeni meseleleri ve ihtilafları çözmüştür. Sosyal hayatın düzenlenmesi, kişilerin hak ve sorumluluklarının ortaya konulması, yeni çıkana meselelere cevap aranması ve sonradan ortaya çıkan zararların def edilmek istenmesi fıkıh ilminin gelişmesini sağlamıştır.

***

Kur'an-ı Kerim'de ilim öğrenmenin önemini şöyle anlatılır. " Müminlerin hepsinin toptan sefere çıkmaları doğru değildir. Onların her kesiminde bir gurup dinde (dinî ilimlerde) geniş bilgi elde etmek ve kavimleri (savaştan) döndüklerinde onları ikaz etmek için geride kalmalıdır. Umulur ki sakınırlar."(Tevbe, 9/122) Peygamber Efendimizde (s.a.v.);"İlim talep etmek / öğrenmek her Müslümana farzdır."(İbn Mace, Mukaddime, 17) buyurmuştur. Kısacası ilim öğrenmek Allah'ın emridir. Her Müslümanın itikat, ibadet ve ahlaki sorumluluklarını yerine getirmek için gerekli ilimleri öğrenmesi gerekir. Her Müslümanın temel ilmihal bilgilerini öğrenmesi farzdır. Bu sebeple ilk dönemlerden itibaren ibadetler fıkhını (İlmihal) ihtiva eden birçok kitap yazılmıştır. Bu kitaplardan biri de Hasan bin Ammâr eş-Şürünbülâlî (1586 / 1659) tarafından yazılan Nûrü'l Îzâh kitabıdır.Hasan bin Ammâr eş-Şürünbülâlî kitabı yazma sebebini şöyle açıklar: "Bazı dostlar benden, ibadetler konusunda, geniş fıkıh kitaplarındaki karışık meseleleri mübtediye (yeni ilim öğrenmeye başlayanlar) kolaylaştıracak bir mukaddime yapmamı istediler. Ben de Allah'tan yardım diledim ve sevap umarak bu isteğe olumlu cevap verdim. Bu kitapta sadece ehl-i tercihin (müçtehitlerin), sıhhatine kesin olarak kanaat getirdiği hükümleri, uzatmaksızın dile getirdim…"

***

İlim meclislerinde kendisinden takdirle bahsedilen ve Osmanlı medreselerinde ders olarak okutulan Nûrü'l Îzâh ibadet meselelerini içeren bir fıkıh kitabıdır. Kitapta; Hanefi mezhebine göre Temizlik, Abdest, Gusül, Teyemmüm, Mest Üzerine Meshetmek, Kadınların Özel Halleri, Cenaze, Kabir Ziyareti, Namaz, Oruç, Zekât Hac ve Umre ile ilgili meseleler sade ve anlaşılır bir üslupla anlatılmaktadır.

Hanefi fıkhını öğrenmeye yeni başlayanlar tarafından çokça okunan ve müzâkere edilen Nûrü'l İzah kitabı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Gayretli tarafından tercüme edildi. Semerkand Yayınları tarafından Hanefi Mezhebine Göre İbadet Fıkhı alt başlığıyla basılan kitabın diğer tercümelerden farkı ise güncel bir dile sahip olması. Ayrıca konuların anlaşılması için gerektiği yerlerde dip notlardan kaçınılmamış. Kitabın bir diğer güzelliği ise asıl metniyle beraber takip edilebilmesi için de Arapça metinle Türkçe tercümenin birlikte basılmış olması. Müslümanların günlük hayatta ihtiyaç duyacağı temel bilgileri kapsayan kitap, Hanefi fıkhını öğrenmek isteyenler için başucu kitabı niteliğinde…

Nûrü'l Îzâh
Hanefi Mezhebine Göre İbadet Fıkhı
Tercüme: Mehmet Gayretli
Semerkand Yayınları