Hasanı Basri Tefsiri, İlahiyat, Ferhat ÖZBADEM

Hasanı Basri Tefsiri yazısını ve Ferhat ÖZBADEM yazarına ait tüm yazıları Kitaphaber.com.tr sitemizden okuyabilirsiniz.

Hasanı Basri Tefsiri

24.02.2023 09:00 - Ferhat ÖZBADEM
Hasanı Basri Tefsiri

Daha çok zühd ve hadis ilmindeki derinliği ile tanınan büyük İslam âlimi Hasan Basri aynı zamanda çok büyük bir Kur'an müfessiridir. Yazmış olduğu tefsir günümüze ulaşmamış olsa da, kendisinden sonra yazılan tefsirlere etkisi göz önüne alındığında tefsir alanında çok derin ve donanımlı bir âlim olduğu görülmektedir. Özellikle ilk dönem tefsir kitaplarında geçen Hasan Basri'nin tefsir görüşleri bir araya getirilerek iki cilt olarak Türkçe yayınlandı.

Kültür ve düşünce dünyamıza büyük bir katkı olan bu eser Yüksel yayıncılık tarafından okuyucunun istifadesine sunuldu. İmam Maturidi, İmam Taberi, İbn Kesir, İbnul Cevzi, İmam Suyuti, Fahreddin er Razi, İmam Alusi ve İmam Şevkani'nin eserlerinde geçen Hasan Basri'nin tefsir görüşleri bu eserde cem edilerek eser meydana getirilmiştir.

Eser, tür olarak meal-tefsir olarak değerlendirilebilecek bir eserdir. Meal verildikten sonra kısa tefsir yorumları dipnot olarak verilmekte. Eseri yayına hazırlayan Tuğrul Sopran, meal kısmının Elmalılı Hamdi Yazır, Abdulbaki Gölpınarlı, Süleyman Ateş, Muhammed Esed, Ali Bulaç, Ahmet Varol, Diyanet vakfı ve Hayrat vakfı meallerinden esinlenerek hazırlandığını ifade ediyor. Bu yönü ile baktığımızda aslında yeni bir gerekçeli meal olarak da eser okunup, istifade edilebilir.

Hasan Basri, miladi 642 yılında Medine'de dünyaya geldi. On iki yaşında Kur'an hafızı oldu. Yaklaşık 100 sahabeyi gördü. Kadılık, vaizlik ve kâtiplik yaptı. Gençliğinde birkaç sefere katıldı. Onlarca talebe yetiştirdi. Tabiin neslinin önde gelen âlimlerindendir. Onlarca eser kaleme almıştır. Fakat bu eserlerin çoğu günümüze ulaşmamıştır.

"Hasan-ı Basri tabiin müfessirlerinin önde gelenlerindendir. Ömrünün büyük bir kısmını Basra'da geçirdiğinden Basra tefsir ekolünden sayılmıştır. Tefsir ve kıraat ilminde İbn Abbas, Ebû Mûsâ el-Eş'arî ve Enes b. Mâlik başta olmak üzere pek çok sahabeden istifade etmiştir. Kendisi de camide tefsir dersleri vermiş, bu derslerinde Kur'an tefsiri yapmış ve talebelerinin Kur'an'la ilgili müşkillerini halletmiştir. Katade b. Diâme ve Amr b. Ubeyd gibi isimler, onun tefsire dair rivayetlerini daha sonraki nesillere aktaran talebeleri arasında yer almıştır.

Kur'an'ı tefsir ederken akaid, ahkâm, ahlâk, kıssa, mecaz, emsal gibi ayırımlara giderek bunlardan sadece bir kısmı üzerinde yoğunlaşmak yerine bütünü üzerine eğilen ve geniş bir Kur'an bilgisine sahip olduğu anlaşılan Hasan-ı Basri tefsir sırasında önceliği Kur'an'ın kendisine vermiş, bu yolla bazen ayetin bütünündeki kapalılığı giderirken bazan da kapalı lafız ve ibareleri Kur'an'dan şahidler getirerek açıklamaya çalışmıştır. Yer yer de manası kapalı olan ayeti tefsir için benzer konunun geçtiği süreye işarette bulunmuştur."[1]

"Hasan-ı Basri, günlük yaşantısında Kur'an'la yakın temas içinde olan, çeşitli vesilelerle halka Kur'an okuyan ve sohbetlerinde Kur'an'ın tefsirini yapan bir kimse idi.

Tefsir literatüründe geniş biçimde yer alan ve yorum faaliyetinde konu edilen kıraat vecihlerinden birisi de Hasan-ı Basri'ye (ö. 110/728) atfedilen okuyuşlardır. Bu okuyuşlardan bazılarının ahkâm ayetleri ele alınırken zaman zaman fıkhî konularla ilgili olarak gündeme getirilmek suretiyle işlevsel kılındığı müşahede edilmektedir. Bu yaklaşımlarda kimi fıkıh mezheplerine ait görüşlerin delillendirilmesinde ya da desteklenmesinde anılan kıraat vecihlerinden de yararlanıldığı gözlenmektedir."[2]

Tesirdeki Yöntemi

Kur'an'ı Kur'an'la tefsir eder.

Kur'an'ı sünnet/hadis ile tefsir eder.

Kur'an'ı sahabe sözleri ile tefsir eder.

Ayetlerin nüzul sebeplerini önemser.

Hasan Basri, "Kur'an-ı Kerîm'i tefsir ederken, rivayete başvurduğu gibi, gerektiği yerde re'y ve içtihadını açıklamakta da bir beis görmemiştir."[3]

Gerekçeli meal veya meal-tefsir olarak adlandırabileceğimiz bu tefsir türü hem hızlı bir şekilde Kur'an'ı okuma-anlama yönü ile değerlendirilebilir hem de topluluk olarak yapılan Kur'an'ı anlama çalışmalarında istifade edilebilir.

Hasanı Basri Tefsiri

Hasanı Basri

Yüksel Yayıncılık

[1] TDV İslam Ansiklopedisi

[2] Bayram Demircigil, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:63, Eylül-Ekim 2017

[3] Etem Levent, Hasan Basri'nin hayatı-öğretim ve tefsir yöntemi, Arı Sanat yayınları


Yazar: Ferhat ÖZBADEM - Yayın Tarihi: 24.02.2023 09:00 - Güncelleme Tarihi: 17.02.2023 23:55
932
Yorumlar
  • Sueda KURT 2023.03.07 14:02

    Tefsirin derlenmesinde, basılmasında emeği geçen herkese ve değerli âlim Hasan Basri'yi ve eserini tanıttığınız için size çok teşekkür ederiz hocam.

Ferhat ÖZBADEM Hakkında

Ferhat ÖZBADEM

1979 yılının bir Haziran günü Adıyaman’da dünyaya geldi. İlk, orta ve lise öğrenimini Adıyaman’da bitirdi. Gül Eğitim Yardımlaşma Dayanışma İlmi Araştırmalar Ve İnsan Hakları Derneği kurucu üyesidir. Özgün İrade, Vuslat, AbıHayat ve Yolcu dergisinde şiir ve makaleleri yayınlanan yazar evli dört çocuk babasıdır.

haberdurus.com, zeynepder.org, dunyabizim.com, kitaphaber.com.tr web sitelerinde belli periyotlar ile yazı yazmaktadır.

YAYIMLANMIŞ ESERLERİ

Düşünce: 40 Esas 40 Düstur, Cennetin Anahtarı, Cennetin Yolu, Kur’an’ı Nasıl Okumalı, Kur’an’ın Gölgesinde Hz. Muhammed

Araştırma: Dünden Bugüne İslami Hareket, Edebiyat Gemisinde Düşünce Adamları

Roman: Brezilya, Muaz, Muhammed Mursi, Saffan Bin Muattal

Şiir: Ebrulim.

Deneme: Ortalama Bir Âşık Olmamı Bekleme Benden.

SERİ ÇALIŞMALARI

Tavsiyeler Serisi (10 Kitap):

Aliya İzzetbegoviç, Fethi Yeken, Hasan El Benna, Hasan En Nedvi, Malcolm X, Mevdudi, Mustafa Meşhur, Said Havva, Seyyid Kutub, Yusuf El Karadavi

Roman (Beşir Serisi, 6 Kitap):

Beşir ve Sultan Abdulhamid, Beşir ve Fatih Sultan Mehmet, Beşir ve Gazali, Beşir ve İbn Haldun, Beşir ve Osman Bey, Beşir ve Selahaddin Eyyubi.

Biyografik Roman (Öncüler Serisi, 14 Kitap):

Aliya, Hasan el Benna, Malcolm X,  Mehmet Akif, Mehmet Akif İnan, Meryem Cemile, Metin Yüksel, Mevdudi, Muhammed Ali, Necip Fazıl, Ömer Muhtar, Said Halim Paşa, Seyyid Kutub, Zeynep Gazali.

Mesajlar Serisi (15 Kitap)

Ali Fuat Başgil, Aliya İzzetbegoviç, Cemil Meriç, Fethi Yeken, Hasan El-Benna, Hasan En-Nedvi, Malcolm X, Mehmet Akif Ersoy, Mevdudi, Mustafa Meşhur, Necip Fazıl Kısakürek, Nurettin Topçu, Said Havva, Seyyid Kutub, Yusuf El-Karadavi

Ferhat ÖZBADEM ismine kayıtlı 222 yazı bulunmaktadır.

Yazarımıza ait 18 kitap bulunmaktadır.

Twitter Kitapyurdu.com