Hayatı Şarkılarla Okuma Kitabı, Düşünce, Ülker GÜNDOĞDU

Sözlere ve şeylere harç tutmuyor

Foucault

Şarkılar kendini kurma ve yeniden kurmada bir yere sahip olduğu için bu eseri okura kazandıran Bülent Somay, hayatıyla, hayatımızla ilgili sorular sorduğu için onlara cevap vermek için kaleme aldığı bir eserdir Şarkı Okuma Kitabı. Hayatıyla ve hayatımızla ilgili soruların etrafındaki düşünceler, Şarkı Okuma Kitabı eseri aracılığıyla okura yeni bir ufuk açarak cevaplanmakta ve bu cevaplar, hayatlara dokunarak sözlerin ve tınıların dünyasında yankılanarak anlamını çoğaltmaktadır.

Söz ve müziğin bütünlüğüyle, sözü anlamadan müziği de takdir edemeyeceğimizi bildirmektedir. Bob Dylan ve Leonard Cohen'in şarkı yazarı ve şair olmaları onları örnek almasına neden olur. Şarkı sözü şiirdir. Özel bir şiir türü. O yüzden şiir gibi okunmayı, şiir gibi yaşanmayı hakkettiğini düşündüğü Şarkı Okuma Kitabı ortaya çıktı. Eserinde yer verdiği bütün şarkılar; aşk ve ölüm, sevgi ve şiddet, dayanışma ve ihanet, teslimiyet ve umut çerçevesinde kendi olma ve kendini yeniden kurma üzerineydi. Bazı şarkılar ayakları yerden kesen kanatlar takar omzunuza.

Şarkıların etkisi ve hikâyeleri herkeste farklı bir yansıma ile anlam bulur. Yaşamın dönemleri, anılarımız herkese ait şarkılarla kişiselleşir ve özelimize eşlik eder. Müziğin ve söz birliğinin gücü ile Bülent Somay'ın eseri Şarkı Okuma Kitabı'na yaklaşacak okuru. Bülent Somay, belli temalar çevresinde sekiz şarkı üzerinden gündemden düşmeyen konularıyla düşüncelerini aktarıyor. Bir şarkının düşündürdüklerini, Peter Gabriel'in Here Comes The Flood'ında solo şarkı hikmeti şu dizeler olarak kavranmaktadır: "Yön almanın anlamı ne/Bir taraf seçemiyoruz bile" yön duygumuzu ne zaman kaybettiğimizi sorgulatmaktadır.

Marx'ın ve daha sonra Rosa Luxemburg'un, "Ya Sosyalizm ya da barbarlık içinde yokoluş" diye ifade ettikleri iki seçenekli geleceğin, giderek bir gerçekliğe dönüşmekte olduğunu bir ütopya ve ideolojik bir hedef belirtme gibi insanlığa belirli hedefler göstermek gibi durmaktadır. Yoksa bu seçim çoktan yapıldı mı, insanlık barbarlık içinde yokoluşu seçti de biz mi farkında değiliz kuşkusu akla gelmektedir.

Şarkılar, Anlamlar, Sözler

Leonard Cohen'in Suzanne'ında bir erkek yarı deli bir kadının tuttuğu aynaya bakıyor; çöple, çiçekler, yosunlar içinde, dibe çökmüş ölü kahramanlar ve sevgi peşinde çocuklar görüyordu. Niçin bir aynaya ihtiyacımız var? Kendi içimize bakarak kendimizi tanıyamıyoruz. Kendimizi bilmek için ötekine bakmamız gerek. Ben dediğimiz zaman kalabalık adına konuştuğumuzun farkında olmak zorundayız. Kendi benliğimizi başkalarının tuttuğu aynadan gördüğümüz zaman tanır ve bu tanımanın bilgisine sahip olarak kendimizi zihinsel somut bir varlık olarak yeniden kurarız. Yeniden kurma eylemi hiç bitmeyecektir. Her yeni ayna ve onun gösterdiği her yeni ben, yeni bir bütüne işaret eder. Sil baştan kendimizi yeniden yazarız. İçimizdekileri bilmemiz, ancak başkalarının adına sevdiğimizde mümkün olacak. Jara'nın Manifesto'sunda hayati seçimler, vücudumuzun ve benliğimizin kuruluşundaki tüm olumlu ve anlamlı özellikler ise Bloch'un deyişiyle "henüz olmayan" ile gündelik yaşama ayak uydurmak, her an karşımıza çıkan sıradanlıklar, banallikler, şiddet ve dehşetle başa çıkabilmek için benliğinizdeki tüm güzel, anlamlı, olumlu, umutlu ama kırılgan yanları kalın bir örtünün altında gizliyoruz.

Son Şarkı

Şarkıların düşündürdükleri dürtüsüyle Şarkı Okuma Kitabı, şarkılar etrafında kurgulanmış başarılı örnekler içermektedir. Eser şarkıların çeşitli anlatımlarıyla ilgi çekmektedir. Temalarına eleştirel yaklaşmak, kimi zaman anlamak, ciddi meseleleri alt edilemez üslubuyla anlatmaktadır. Konu haline getirerek bunu hayatın anlamını açıklayabilerek yazmak kadar okuru büyük anlama ulaştırmak eserin başarısını kanıtlamaktadır. Bülent Somay, aynı anda birçok konu üzerinden, anlam dünyasının zenginliği ile şarkıların anlamını gündelik hayatımıza yaslayarak aktarmaktadır.

Artık eskisi gibi dinlemeyeceğiniz şarkıların, çok daha fazla etkisini duyacağınız anlamlarını düşündürten hatırınıza yer edecektir. Etrafınıza bir bakın şarkıların anlamına dair yazarlardan belli bir üslup ve zekâ birliği ya da şarkılar üzerinden özel bir im bulabilmenizi sağlayan kaç eser vardır. Bülent Somay'ın şarkıları ele alma biçimi kendinden birçok özelliği katarak kitabi bilgiler yerine sade diliyle okuru rahatlıkla kavrayan hayat bilgilerinden hareketle yakalıyor. Kendi yaklaşımıyla kavramların ve bilgilerin tavır aldığı, konu dışına taşma, sorunu şarkıdan alıp başka yerlere genişleterek okura sınırsız düşünce özgürlüğü veriyor. Bülent Somay; Cohen, Sting, Gabriel, Jhon Lennon'un eserleri üzerinden yaptığı ses ve sözle denemelerinin genişletilmiş aktarımlarıyla müzisyenlerin, sevenine veya sevmeyenine Şarkı Okuma Kitabı'nı zevkle okutmaktadır. Yazarın okuruna cana yakınlığıyla verdiği rahatlığı duygusal dünyasının katkısıyla kurduğu denge Bülent Somay'a hayranlık uyandırıyor.

Şarkılarla okur arasında doğru konumda durması şarkılarla ünsiyetinin öneminin yoğunluğundan kaynaklanmaktadır. Hayat boyu peşimizi bırakmayan şarkı sözlerinin de şiir olması gerekmez. Şarkıdan anlamak için müzikten anlamakta gerekmez. Somay, rahat rahat anlayacağınız bir anlatım üslubuna hâkim. Bir şarkıyla nerelere uzandığınıza inanamayacaksınız. Bu zihin serüvenlerinden alınabilecek haz anlam diyarının kapılarını size açacaktır.

Yazar Hakkında

İstanbul'da 1956'da doğdu. Boğaziçi Üniversitesi'nden İngiliz Edebiyatı dalında lisansüstü derecesiyle ayrıldı. Montreal Mc Gill Üniversitesi'nde bilimkurgu alanında çalıştı. Akıntıya Karşı, Zemin, Birikim, Demokrat ve defter dergilerinde deneme ve makaleleri yayımlandı. Mozaik Müzik Topluluğu'nun bir üyesi oldu. Daha sonra bağımsız olarak müzik çalışmalarını sürdürdü. Metis Yayınları'nda fantezi ve bilimkurgu edebiyatı alanında editörlük yaptı. Siyasi makalelerini topladığı Geriye Kalan Devrimdir, Şarkı Okuma Kitabı, Tarihin Bilinçdışı, Bir Şeyler Eksik ve Çok Bilmiş Özne adlı kitapları Metis Yayınları arasından çıktı. Bülent Somay halen İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültürel İncelemeler Yüksek Lisans Programı direktörü olarak çalışmaktadır.

Bülent Somay

Şarkı Okuma Kitabı

Metis Yayınları

150 Sayfa

Nisan 1999