İnançlarımız ve Dansa Davet, Edebiyat, Misafir Köşesi

Ali KARA yazdı...

1943 yılında Maslow tarafından ortaya atılan İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi'ne göre, insan ihtiyaçları belirli kategorilere ayrılır ve bu kategoriler hiyerarşik bir sıraya göre dizilmiştir.

Bu kategoriler,

• Fizyolojik gereksinimler ( nefes alma, besin, yemek su, cinsellik, uyku, sağlıklı metabolizma, boşaltım)
• Güvenlik gereksinimi (beden, iş, kaynak, ahlak, aile, sağlık ve mülkiyet güvenliği)
• Ait olma, sevgi, sevecenlik gereksinimi (arkadaşlık, aile, cinsel mahremiyet)
• Saygınlık gereksinimi (özsaygı, özgüven, başarı, başkalarına saygı duymak, başkaları tarafından saygı duyulmak)
• Kendini gerçekleştirme gereksinimi (erdemli, yaratıcı, içten, problem çözücü, önyargısız ve hakikatleri kabul eder olmak)şeklinde sıralanmıştır.

Maslow' a göre birey için o an baskın olan gereksinimler hangi kategoriye ait ise diğer deyişle günlük etkinlikleri ağırlıklı olarak hangi gereksinimleri doyurmaya yöneliyorsa, kişilik gelişmişlik düzeyi de onun seçiminden bağımsız olarak bu gereksinim kategorisine karşılık gelen düzeyde bulunacaktır.

Belirli bir kategorideki ihtiyaçları tam olarak karşılanmadan kişi bir üst düzeydeki kategorinin gereksinimlerini algılamaz. Örneğin, günlük olarak karnını doyurabilen fakat güvenlik içinde bulunmayan, kendini sürekli olarak olası bir tehdit altında algılamayan bir insanın, dünya görüşünü geliştirmek için kitap okumak gibi bir gereksinimi yoktur.

Bu ideal yaklaşım, insan ihtiyaçlarını ve bu ihtiyaçlar karşısında insan davranışlarını açıklamakta ne kadar yeterlidir? Örneğin birinci basamaktaki besin, su, temizlik gibi ihtiyaçları tam olarak karşılanamasa da yaşamını sürmeye devam eden bir insanın diğer ihtiyaçlar karşısındaki davranışları nasıl olacaktır?

İnançların ve manevi değerlerin bu basamaklar arasındaki ilişkide rolü ne olmaktadır? Aynı zorluklara farklı inanmışlık düzeyindeki kişilerin tepkileri arasındaki fark nasıl olacaktır?

"Dansa Davet" 1518 yılında Strasbourg' da yaşanan ve ''Dans Vebası'' olarak adlandırılan bir olayın Jean Teule tarafından kurgulanarak yazılmasından oluşan bir roman.

Hikaye, Enneline adlı bir kadının yaşadığı sefalete dayanamayarak kucağındaki bebeğini Jeu-des-Enfants Sokağı'nın sonundaki köprüden nehre bırakmasıyla başlıyor. Daha sonra evine geri döndüğünde, ruhsal bakımdan sabah evden çıkan aynı kadın olmadığı görülüyor. Kadın tepkisiz ve boş bakışlarla sokağa çıkıp dans ederek bütün şehri etkisi altına alacak olan 'Dans Salgını'nı başlatmış oluyor.

Yazar, kurgusunu şekillendirirken Ortaçağ Avrupa'sının hastalıklı ve sefalet dolu ortamına bolca değinmektedir. İnsanlar açlıktan kendi evlatlarını yiyerek yamyamlaşacak kadar çaresiz ve insanlıktan çıkmış durumdadırlar. Ayrıca şehrin insanlarının kafalarında, gerçekte olduğundan daha büyük hale getirilerek bir korku unsuru oluşturmuş 'Türk Saldırısı' baskısı bulunmaktadır.

Eserde Ortaçağ Avrupa'sında Katolik Kilise'nin insanların inançlarını kullanarak, kiliseyi zenginleştiren din adamlarının oluşturduğu samimiyetsiz ortama vurgu yapılmakta ve aynı dönemlerde Martin Luther' in başlattığı reform hareketlerinin kilise üzerine yaptığı baskıya değinilmektedir.

Dans etme hastalığı bütün şehre yayılmakta, insanlar açlık susuzluk demeden haftalarca dans etmektedirler. Birçoğu da yoğun tempoya dayanamayarak can vermektedir. Hükümet görevlileri anlam veremedikleri bu olaya çaresizce çözüm aramaktadırlar.

Dans Çılgınlığı gerçekten Avrupa'da yaşanmış hatta 1518 yılından farklı zamanlarda da dönem dönem gözlenmiştir. Bu salgının sebepleri günümüzde de hala gizemini korumakla birlikte çeşitli teoriler ortaya atılmıştır. Yazarımızın kurgusu, bu teorilerin bazılarına değinmektedir. Eser, yaşanan bu histeri krizinin nedenini açlık, sefalet, batıl inançların olumsuz psikolojik baskısı olarak göstermektedir.

Yaşanılan bu hastalıklı durumdan hikâyeleştirilmiş bu eser insanla ilgili durumların belirli teorilere dayanacak kesinlikte açıklanmasının da ne kadar zor olduğunu göstermektedir.

Dansa Davet

Jean Teule

Sel Yayıncılık

Haziran 2020

104 Sayfa