İnsanın Doğaya Karşı Tutumu: Dişi Kurdun Rüyaları, Edebiyat, Ozan AYTEPE

Cengiz Aytmatov'un "Dişi Kurdun Rüyaları" romanı, insanlık ve doğa arasındaki trajik çatışmayı, hayvanların perspektifinden anlatarak derinlemesine işler. Roman, Akbar ve Taşçaynar isimli iki kurdu ve onların yaşam mücadelesini odağına alır. Bu mücadele, insanların doğaya ve diğer canlılara karşı olan düşüncesizce eylemleriyle şekillenir. Aytmatov, eserinde doğanın acımasızca istismar edilmesine ve bu durumun yarattığı trajedilere dikkat çeker.

Akbar ve Taşçaynar'ın hikayesi, insan faaliyetlerinin doğal düzen üzerindeki yıkıcı etkilerini vurgulayan bir dizi trajik olayla ilerler. İlk olarak, helikopterler ve motorlu taşıtlar yoluyla yapılan avlanma faaliyetleri sonucu yavrularını kaybederler. Ardından, madencilik faaliyetleri nedeniyle yaşam alanları tahrip olur ve tekrar yavrularını kaybederler. Son olarak, yavruları jeologlar tarafından alınır ve bu yavruları kurtarmaya çalışırken karşılaştıkları zorluklar, insanların doğaya ve hayvanlara bakış açısını sorgulatır.

Aytmatov, Abdias ve Bazarbay gibi karakterler aracılığıyla insanların doğaya karşı sorumsuz davranışlarını ve bunun sonuçlarını ele alır. Abdias'ın papaz okulundan atılması ve gazetecilik yaparken uyuşturucu ticaretiyle karşılaşması, bireyin içinde bulunduğu toplumsal çelişkileri ve bireysel çıkarların doğa üzerindeki etkilerini gösterir. Bazarbay'ın ise yavru kurtları satarak para kazanma amacı, doğanın ticarileştirilmesi ve sömürülmesinin bir yansımasıdır.

Romanın sonu, Boston ve ailesinin kurtlarla olan etkileşimi üzerinden, insan ve doğa arasındaki ilişkinin karmaşıklığını ve çözülmesi gereken sorunları ortaya koyar. Boston'un kurtları avlama planı ve sonrasında yaşanan trajik olaylar, insanların doğaya hükmetme çabalarının sonuçlarını ve bu eylemlerin yarattığı vicdani sorunları sorgulatır.

"Dişi Kurdun Rüyaları", sadece bir hayvan hikayesi olmanın ötesinde, insanın doğaya karşı tutumunu ve bu tutumun gezegenimiz üzerindeki etkilerini eleştirel bir bakış açısıyla ele alır. Aytmatov, insanların doğayı yok etme eğilimini ve bunun sonuçlarını, Akbar ve Taşçaynar'ın gözünden anlatarak, okuyucuları bu konuda düşünmeye ve belki de tutumlarını değiştirmeye teşvik eder. Eser, doğanın korunmasının önemini vurgularken, aynı zamanda insan ve doğa arasında daha sürdürülebilir ve saygılı bir ilişki kurmanın yollarını aramaya davet eder.

Cengiz Aytmatov'un "Dişi Kurdun Rüyaları" adlı eseri, sosyolojik perspektiften incelendiğinde, insanlığın doğa ve hayvanlarla olan ilişkisine dair derin eleştiriler içerir. Roman, insanların ekosistem üzerindeki etkilerini, doğanın ve hayvanların gözünden anlatarak, insanların doğayı nasıl acımasızca tahrip ettiklerini ve bu sürecin sosyal, ekolojik ve etik sonuçlarını ortaya koyar. İnsanlar ve doğa arasındaki bu karmaşık ilişki, toplumsal değerler, ahlak ve teknolojinin etkisi altında şekillenir.

Eserdeki kurt çifti Akbar ve Taşçaynar'ın yaşadıkları, insanların doğaya müdahalesinin vahşi yaşam üzerindeki yıkıcı etkilerini gözler önüne serer. Helikopterler ve motorlu taşıtlarla yapılan avcılık, maden keşifleri gibi insan faaliyetleri, kurtların ve diğer vahşi yaşamın hayatta kalma mücadelesini daha da zorlaştırır. Bu durum, insan toplumlarının doğal dünyayla olan ilişkilerinin sürdürülebilir olmadığını ve uzun vadede hem insanlara hem de diğer canlılara zarar vereceğini vurgular.

Aytmatov, karakterler aracılığıyla toplumsal sorunlara da değinir. Abdias ve Bazarbay gibi karakterler, toplumun farklı kesimlerini temsil eder ve insanların bireysel çıkarları ile toplumsal etik arasındaki çatışmayı gösterir. Abdias'ın dinde reform arayışı ve gazetecilik yaparak uyuşturucu ticaretini araştırması, bireyin toplum içindeki rolü ve sosyal değişim arayışını simgeler. Bazarbay'ın yavru kurtları hayvanat bahçesine satma planı ise, doğanın ticarileştirilmesi ve ekonomik çıkarların etik değerlerin önüne geçmesi sorununu ele alır.

Roman, aynı zamanda insanların doğaya ve hayvanlara karşı sorumluluklarını sorgular. Kurtların yaşadıkları acılar ve mücadeleler, insanların eylemlerinin sonuçlarını göz önünde bulundurmaları gerektiğini hatırlatır. Aytmatov, doğa ve hayvan haklarına saygı göstermenin, toplumun ahlaki ve etik gelişiminin bir parçası olması gerektiğini vurgular. "Dişi Kurdun Rüyaları" sosyolojik bir perspektiften incelendiğinde, insan ve doğa ilişkisini, toplumsal değerleri, etik sorunları ve bireyin toplumdaki yerini ele alır. Aytmatov, bu eseriyle toplumun doğaya karşı tutumunu eleştirirken, aynı zamanda daha sorumlu ve sürdürülebilir bir yaklaşımın gerekliliğine dikkat çeker. Bu, hem bireysel hem de kolektif düzeyde, toplumun doğaya karşı sorumluluklarını yeniden değerlendirmesi gerektiğini işaret eder.

Cengiz Aytmatov
Dişi Kurdun Rüyaları
Ötüken Neşriyat
390 sayfa
İstanbul 2023