Kalbin Fazileti: Takvâ Duygusu, İlahiyat, Yunus ÖZDEMİR

İnsanın şahsına ve topluma karşı iyilik ve doğruluk duruşu göstermesi, hayatın anlam derinliğini geliştirmektedir. Hayatın anlam derinliği, erdemli ve şahsiyetli insan olmaya götürmektedir. Hayatın anlam derinliğine ulaşabilmek için her çağın kendi şartları içinde çaba ve mücadelesi olmuştur. İslam'da erdemli ve şahsiyetli bireyleri fazilet sahibi olması için takvâ duygusu ve Allah korkusuna sahip olmayı gâye edinmiştir. Kalpte Allah korkusu ve takvâ duygusu yerleşmesi için ölçü ve dengeyi korumaları prensibi tavsiye edilmiştir.

M. Ü. İlâhiyat Fakültesi'ni bitiren, Hâdis Anabilim Dalı'nda yüksek lisans yapan ve akabinde doçentliğe kadar gelen Seyit Avcı; Hadis İlmî, Sufilerin Hadis Anlayışı, İbn Arabî'den Hadis Yorumları gibi kitapların yazarıdır.

"Allah Katında ki Değer Ölçümüz – Takva" kitabında; Takvâ kavramı, Takvâ sahiplerinin özellikleri, Takvâ yolundaki tehlikeler, Takvâ önderleri, Takvânın kazandırdıkları ve Takvâ sahiplerinin mükâfâtı ile altı başlık bulunmaktadır.

İnsan doğası gereği kendini ve değer verdiği tüm canlıları 'koruma' duygusuyla hareket eder. Diğer canlılarda da kendini ve başka canlıları bir tehlikeye karşı koruma dürtüsü vardır. İslâm inanç değerinde ise 'koruma' kavramı 'Takvâ' ile ifade edilmektedir. Arapça, "vikāye" kökünden gelen takvâ kelimesi; koruma ve esirgeme anlamına gelmektedir. İbadet ve taat konusunda takvâ; ihlâs, günah ve masiyetler konusunda da terk ve sakınma manası anlaşılır. Başka bir yönüyle şüpheden uzak durup, netliğe kavuşmaktır. Takvânın anlam olarak arınma ve saflaşma sürecinde berrak ve netlik kazanma hâlidir.

Allah ile kul arasındaki ilişki belli ölçütlerle değerlendirilir. Bunlardan önemli olanı "takvâ"dır. İnsanların renklerine ve şekillerine bakmayan Yüce Allah; gözlerindeki ışığa, gönüllerindeki saygıya bakar. Başka bir deyişle kullarını takvâ değer yargısıyla değerlendirir, kıymet biçer. Müminin iç ve dış dünyasının değer ölçüsü takvâ'dır. Takvâ'nın getirdiği disiplinle hâl ve hareketlerin kontrol edilmesine, söz ve fiillerinin denetim altına alınmasına yardımcı olur. İnsanı gözetleyen ve denetleyen takvâ duygusu; onu çevresine güven ve emniyet veren teslimiyet ehli yapar.

Takvâ sahibi olmak, peygamberler başta olmak üzere bütün mü'minlerin en büyük gayesidir. Fahri Kâinat Efendimiz: "Allah'ım! Senden hidâyet ve takvâ isterim." Duasıyla takvâyı arzulamıştır. Takvânın bu özel yönüyle Avcı, kitabında takvâ sahiplerinin özelliklerini altı başlıkla açıklar. Bunlar: şüpheli şeylerden kaçınma, nefsi hesaba çekme, sabretme, adalet sahibi olma, affetme ve diğer özelliklerdir.

Takvâ ruhunun incelik ve hassasiyetlerine sahip olabildiğimiz gibi bunun aksi durumları da vardır. Zamanın geçmesiyle şekillenen ve değişen şartlarda takvâ bilincini diri tutabilmemiz için bazı tehlikelerin farkında da olmak gerekmektedir. Kitabın "Takvâ Yolundaki Tehlikeler" başlığı dünyanın hem nimet hem de külfet yeri olduğuna dikkatleri çekmektedir. İnsanın nimetlere gark olması; hâyır ve mutluluk bulurken, kötülüklere dalan bir insanın; bedbaht ve mutsuz olması iki ayrı gerçektir. Takvâ yolundaki tuzak ve tehlikeli duraklardan oluşan birçok etkeni Avcı, başlık yaparak anlatmıştır. Kısacası: dünya, zulüm, cimrilik ve diğer tehlikelerdir.

İnsan iradesinin bir kimliği olan takvâ mefhumunun timsali olan insanlar vardır. Takvâ özelliklerini hayatının inceliklerinde bir bütün yaşamış ve temsili olmuş insanların, liderlik, örneklikleri önemli bir yer tutar. Avcı, "Takvâ Önderleri" konusunda şu başlıklarla ayrıntılı anlatır: Peygamberler, Ashâb-ı Kirâm, Tâbiîn, Tebe-i Tâbiîn ve Sonrakiler. İslâm medeniyetinin birey ve toplum ilişkisinde takvâ mefhumunun örnek şahsiyetlerinin yaşayışları, alışkanlıkları ve toplumdaki konumlarını açıklamaktadır. Takvânın toplum içinde vücut bulmuş halinin nesiller boyu bir yansıması olan takvâ önderleri, birey ve toplum için birer kılavuzdur. Nesillerin sâlihleri, zühd ve takvâ önderleri Allah'ın rızasını ve hoşnutluğunu arayarak yaşadılar.

Takvâ bilincinin sahipleri, yasayışlarıyla ortaya çıkardıkları deneyim ve bilgi ile topluma verdikleri birçok etken vardır. Takvâ mefhumunun birey ve topluma kazandırdıkları özellikleri Avcı, şu başlıklarla anlatır: İlahî Dostluk ve Yardım, Sıkıntıdan Kurtulma, Anlayış, Rızka Kavuşma ve Cehennemden Kurtuluş. Takvânın bu kazanç dayanaklarını yazar Kur 'an delilleriyle anlatarak konuya açıklık getirmektedir.

Allah katında olan değer ölçümüz takvâ, dünya ve ahiret hayatında doğru ve mutlu olmanın anahtarıdır. Allah'la olan bir iletişim yoludur. Seyit Avcı, "Allah Katında ki Değer Ölçümüz Takvâ" kitabında insan niteliklerinin inceliklerini ayrıntılı bir yol haritasıyla Allah'a yaklaşmanın istikametini, varacağı hedefi anlatmaya çalışmıştır.

Allah Katında Değer Ölçümüz – Takvâ

Seyit Avcı

İnsan Yayınları

1. Baskı, 2010, 120 sayfa.