Kalplerin Azığı, İlahiyat, Misafir Köşesi

Emre Bulur KitapHaber için kaleme aldı.

Genel olarak güzel ahlak, zühd, kalp temizliği, nefis mücadelesi, Allah'a tam teslimiyet olarak tarifleri yapılan tasavvufun özü ihlâsı elde etmekten ibarettir. Ebû Abdurrahmân Es-Sülemî k.s. tasavvufu şöyle tanımlar: "Tasavvufun aslı, Kur'an ve sünnete uymak, bid'at ve hurafeleri terketmek, şeyhlere hürmet, halkın özürlerini görüp kabul ederek zikre devam etmekten ibarettir." Sufiler tasavvufu bir ilim dalı olarak disipline etmek ve hakkında bilinen yanlış kanaatleri düzeltmek amacıyla pek çok kitap yazmışlardır. Tasavvuf klasikleri denen tasavvufa dair ilk yazılan kitaplar ve müelliflerinin başlıca eserleri şunlardır:

• Ebû Nasr Serrac Tûsî: el-Lüma
• Ebû Bekir Kelâbâzî: et-Taarrufli Mezhebi ehli't-Tasavvuf
• Ebû Talib Mekkî: Kutü'l-kulûb fi muâmeleti'l-Mahbûb
• Ebu'l-Kasım Abdülkerim Kuşeyrî: er-Risale
• Ali b. Osman Hücvîrî: Keşfu'l-mahcûb
• İmam Gazzalî: İhyâu ulümi'd-dîn
• Şihâbuddin Sühreverdî: Avarîfu'l-maarif
• Muhyiddîn b. Arabî: Füsûsu'l-hikem
• Mevlana Celaleddin Rumî: Mesnevi

***

İmam Gazâlî ve Abdülkadir-i Geylânî hazretleri üzerinde ciddi tesirleri olan Ebû Tâlib el-Mekkî'nin bir tasavvuf klasiği olan Kutü'l-kulûb adlı eseri Allah'a nasıl dostluk yapılacağını ve tevhid makamına nasıl ulaşılacağını anlatır. Hayatı hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığımız EbûTâlib el-Mekkî aslen İran'ın batısındaki Cebel bölgesinden olup sonra Mekke'ye hicret etmiştir. İlim hayatına Mekke'de başlamış ve daha sonra pek çok belde dolaşmış ve gittiği yerlerdeki meşhur hocalardan dersler almıştır. Hayatın son yıllarını Bağdat'ta geçirmiş ve vefat ettiğinde de Bağdat'ın doğusunda bulunan Malikî mezarlığına defnedilmiştir.

Tam bir zâhid ve ibadet etmeye çok düşkün olan Ebû Tâlib el-Mekkî genç yaşlarından itibaren nefis terbiyesine başlamış, riyazetler yapmış ve bir süre sadece bitki yediği için cildinin rengi bile değişmiştir. Tasavvufun yanında hadis, fıkıh ve kelâm âlimi olan Ebû Tâlib el-Mekkî'nin şeyhi ise Ebû Saîd b. el-Arabî'dir.

Tasavvuf deyince ilk akla gelen eserlerden olan Kûtül'l Kulûb'u yazma nedenini Ebû Tâlib el-Mekkî kitabında tam olarak belirtmez ama el-Mekkî'nin yaşadığı devir ve kitabının içeriği incelediğinde; tasavvuf yoluna girecek kişilere yol göstermek, sufilerin Kur'an ve sünneti nasıl anladığını ortaya koymak, sufilerin kullandığı kavramları açıklamak gibi saiklerle yazıldığını söylenebilir.

Kûtül'l Kulûb, Ebû Tâlib el-Mekkî'nin günümüze kadar ulaşmış tek eseridir. Eserde Hasan Basri, İbrahim b. Edhem, Ebu Süleyman ed-Darâni, Ebu Yezîd el-Bistanî, Zunnûn Mısrî, Ebu Saîd el-Harraz, Sehl et-Tusterîve Cüneyd-i Bağdadî gibi pek çok velinin görüşlerinin aktarılması kitabın önemini attırmaktadır.

Tasavvufun inceliklerinianlatması açısından son derece önemli bir eser olan Kûtül'lKulûb, tasavvufun yanında itikad, kelam, fıkıh ve ahlak konularını da ihtiva etmektedir. Kırk sekiz ana başlıktan oluşan kitapta; Gece ve gündüz evrâdı ile ilgili âyetler, Gaflet ehlinin çirkin sıfatları, Nefis muhâsebesi ve vakitlere riâyet edilmesi, Nefsi tanımak ve âriflerin vecd halleri, İslâm'ın beş temeli, Ehl-i Sünnet ve tarikatın faziletleri ve selef imamlarının yolları, Büyük günahlar ve kâfirlerin hesaplarıyla ilgili meseleler, Evlilik, evlenip evlenmeme konusunda hangisinin daha hayırlı olduğu ve kadınlarla ilgili hükümler, Helal, haram ve ikisi arasında kalan şüpheliler, helalin fazileti, şüphelinin yerilmesi… gibi pek çok konu enine boyuna açıklanmıştır.

***

Kûtü'l Kulûb, Semerkand Yayınları tarafından Prof. Dr. Yakup Çiçek ve Doç. Dr. Dilaver Selvi'nin dört cilt olarak Türkçeye çevrilmiş. Çeviriye sade ve anlaşılır bir Türkçe hâkim. Eserde kullanılan hadislerin büyük çoğunluğunun kaynakları tespit edilmiş. Ayrıca kitabın girişine "tasavvufun kaynağı" hakkında bir araştırma eklenmiş. Daha sonra ise Ebû Tâlib el-Mekkî ve Kûtül'l Kulûb hakkında bir etüd yapılmış.

Sünni tasavvufun ilk kaynaklarından olan, tasavvufî meseleleri ayet ve hadislerle açıklayan eser ayrıca ilk yazılan kaynaklardan biri olması sebebiyle tasavvuf okuması yapacak kişilerin ilk başvuracağı bir eserdir.

Künye:

Kûtü'l Kulûb (Kalplerin Azığı)
Ebû Tâlib el-Mekkî
Semerkand Yayınları
4 Cilt – 2310 Sayfa