Kelimelere Kanat Takan Şair, Çocuk, Misafir Köşesi

Ayşe Altıntaş yazdı.

Çocukluk, insan olmayı öğrenmenin en mühim zamanı; çocuk ise insanlığın en önemli cevheridir. Çocuk geleceği inşa etmenin en önemli yoludur. Çocuğa ve çocukluğa verilen kıymet hâlâ hak ettiği yeri bulmasa da bu konudaki hassasiyetler artmaktadır. Bir çocuğa verilen emek, bir çocuğa ayrılan zaman bir dünyaya verilen zaman ve emekle eşdeğerdir. İnsan eğitimi için bu zaman ve emek elzemdir.

Bu anlamda çocukla bağ kurulmasını sağlayan en önemli araçlardan biri edebiyattır. Edebiyat, çocuğun görmediği kapıları ona açar, düşünmediği olaylar ve hisler üzerinde kafa yormasını ve yeni yaşantılar keşfetmesini sağlar. Çocuk edebiyatı en az çocuk kadar kıymetlidir. Çocukların eğitiminde, onlara kazandırılacak değerlerde, çocukları hayata hazırlamada ve onlara hayata dair duyarlılıklar kazandırmada etkili araçlardan biridir.

Çocuk edebiyatı oldukça zor bir alandır. Zorluğu, bu alanın kolay bulunmasından kaynaklanmaktadır. Sadece belirli fikirleri veya davranışları dikte etmek, öğretici olmak amacıyla eserler ele alındığında bu alanın istediği incelikler daha da belirginleşmektedir. Gerek hayatı gerek yazdığı kuramsal eserler veya şiir, öykü, masal, mektup gibi edebi eserleriyle çocuğa ve çocuk edebiyatına ciddi manada önem veren Mustafa Ruhi Şirin bu anlamda oldukça önemlidir.

Şirin'e göre çocuk edebiyatının ana menbaı, çocuk ve çocukluktur. Çocuğun ilgi, algı, düşünce, his ve düş dünyasını yansıtan ve çocuk gerçekliğine uygun, sade bir biçimde ve içtenlikle içerik oluşturabilen, çocuğun okuma alışkanlığını geliştirmekle birlikte, onu duyarlı şekilde yetişkinliğe alıştıran geçiş dönemi edebiyatıdır ( Şirin,2006).

Mustafa Ruhi Şirin şiirlerinde çocukları hayal ve düş gücüne; anneye, doğaya, kültürel zenginliklere, yaşama sevincine, sorgulamaya, çocuğa ve çocukluğa sevgiye ve aşka, iyiliğe, paylaşmaya, mutluluğa, yoksul insanlara, yardımlaşmaya, adalete, inanca, barışa, okula, emeğe ve çalışkanlığa, okumaya, kitaba, hayvanlara olmak üzere birçok konuda duyarlı kılmaktadır.

İlk baskısı 1983 yılında yapılan "Gökyüzü Çiçekleri" isimli şiir kitabı Mustafa Ruhi Şirin'in çocuklar için yazdığı ilk şiir kitabıdır. Kapak ve iç resimlemeyi Saadet Ceylan yapmıştır. Toplam seksen sekiz sayfadır. Bu kitap çocukların en çok hayal ve düş gücüne duyarlıklarını geliştirir. Şiirlerde kullanılan düşsel ögeler, çocuğu şiir okurken başka bir dünyaya götürür. Teşhis ve intak sanatları bolca kullanılarak doğadaki bütün varlıkları anlamaya yönelik şiirlere yer verilmiştir:

"Beyaz deniz üstünde / Her ev yüzen bir sandal / Kuru dalın ıslığı / Masal yazıyor masal / Kış masalı / Beyaz bir devenin / Sırtında gelir kış" (s.34)

"Beşiğim beyaz bir gemi / Kürek yapsam ellerimi / Adaya doğru süzülsem / Balıklar türkü söyler mi?" (s.16)

Ninni, türkü gibi kültürel ögeler yine bu şiir kitabında çok yer alır. Bu da kültürel zenginliklere duyarlığı geliştirir:

"Kuğular ninni söylerken / Tahta beşiğimdeki halkalar / Alkışlardı beni / Şık şak şık şak..." (s. 73)

"Bir dere kenarında / Akıp giden suya bakmak / Türküler söylemek seninle / Türküler söylemek Keloğlan" (s.81)

Kitapta doğa, şiirlerde en sık rastlanan ögelerden biridir:

"Bir kuş ölünce / Ağaçlar da ağlar / Fakat anne / Niçin yarıya inmez / Bayraklar?" (s.31)

"Bazen beyaz / Bazen sarı / Gök annenin / Gözyaşları" (s.28)

Çocuklarda en çok hayal ve düş gücüne duyarlığa katkıda bulunur. Anne, şiirlerde karşılaşılan önemli ögelerdendir ve anneye duyarlık şiir kitabında belirgindir:

"Annem ninni söylerken / Yağan kar bile uyur / Annem ninni söylerken / Rüyalar bile uyur" (s.21)

"Küçük pınar ormanda / Türkü söyler saz çalar / Annesiz kalan gece / Bebekler gibi ağlar" (s.26)

Kitabın içindeki birçok şiir masal tadında. Gerek kelime seçimleri gerek kurgusuyla masalsı şiirler:

"Anka uçtu Kafdağı'ndan / Kuruyan ırmaklar aktı / Masalların gökçe kuşu / Masal kandilleri yaktı" (s.59)

"Söyle yerini Masal kız / Gökten yelkenler biçelim / Sana mektuplar getiren / Beyaz bir gemi seçelim" (s.63)

Çocukluk döneminin vazgeçilmez bir ögesi olan hayal ve düş gücü, Mustafa Ruhi Şirin'in şiirlerinde vazgeçilmez unsurdur. Bu durum onun, çocuklar için şiir yazarken çocuğun dünyasından hayata baktığının en önemli işareti de sayılabilir. Hayalleri ve düşleri elinden alınmış bir çocuğun çocukluğu eksiktir. Hayal ve düş gücü gelişen bir çocuk aynı zamanda yaratıcılığı gelişmiş bir çocuk demektir. Bu anlamda Mustafa Ruhi Şirin kitaplarında hayal ve düş gücüne hak ettiği yeri verir. Bazen rüyalarla, bazen hayvanları ve bitkileri konuşturarak bazen masalsı düşüncelerle düşsel ögeleri bize ulaştırır. Fakat bunu yaparken bir yanı da gerçeklikten ayrılmaz. Gerçekle düş arasındaki dengeyi çocuklara sezdirir:

Son rüya ülkesinde

Son rüya ülkesinde
Ay içinde yıldızlar
Neler gördüm bilseniz
Islatmayan bir deniz Son rüya ülkesinde
Ay, duvaklı bir gelin
Uçtu ağaçsız dağım
Gemi olmuş yatağım Son rüya ülkesinde
Sarı bir uçurtmayım
Resminizi saklarım
Kırık oyuncaklarım Son rüya ülkesinde
Kuşlarla yarışırdım
Mavi gökler dağımdı
Yıldızlar kundağımdı Koşuyor hâlâ atım
Son rüya ülkesinde

Mustafa Ruhi Şirin'in eserlerinde çocuğu duyarlı kılacak daha birçok konu var. Mustafa Ruhi Şirin bunu öyle ustaca yapar ki onun şiirlerinden sadece çocuklar değil, büyükler de okurken büyük bir zevk duyar. Zaten Şirin'e göre çocuk edebiyatı sadece çocuklara hitap eden bir edebiyat değil, çocukları önceleyen bir edebiyattır.

Gökyüzü Çiçekleri
Mustafa Ruhi Şirin
Uçan At Yayınları
88 sayfa
1. Basım: 1983
8. Basım: Ocak 2018