Kerimi'nin Avrupa Gezisi, Edebiyat, Misafir Köşesi

Muhammet Güzel, Kitaphaber için kaleme aldı...

Edebiyat; geçmişin geleceğe ışık tutan sönmeyen meşalesidir. Bazen bilmediğimiz bir toplumun yaşam şekilleri, inanç biçimleri, gelenek ve görenekleri hakkında bizlere bilgi sunması edebiyatın toplumun aynası olmasını sağlamaktadır. Gezi yazıları ise bilmediğimiz bir şehrin sokaklarında gezmeyi, bir kültürün ansızın parçası olmamızı sağlamaktadır. Bazen kendi kültürümüzün aksayan veya gelişen yönlerini bizlere sunmaktadır. Gezi yazısı türünde önemli eserlere imza atmış lakin çağımızın popülist yaklaşımları çerçevesinde unutulmaya yüz tutmuş bir usta kalemin eserini incelemek bir toplumun anatomisini çıkarmamıza fayda sağlayacaktır.

Çağın ve toplumun aksayan yönlerini sunan usta kalem 'Fatih Kerimi'. Usta kalem 1870 yılında Tataristan'ın Bügülme kazasında dünyaya gelmiştir. İlk eğitimini babasından olan Kerimi 1890 yılında Ufa' da ruhani bir meclis önünde sınav olarak müderrislik icazetnamesi almıştır. Daha sonra babası tarafında tahsilini tamamlaması için İstanbul'a gönderilmiştir. Kerimi İstanbul'dan sonra Kırım'a gidip orada çeşitli alanlarda derslere girmiştir. Daha sonra çeşitli çevrelerden kazanmış olduğu dostlarıyla Avrupa'nın çeşitli kentlerine bazen ticaret bazen de eğitim amacıyla seyahatler yapmıştır. 1900-1901 yılları arasında 300 kadar usul-i cedid öğretmeni yetiştirilmesinde görev almıştır.

Daha sonra Kerimi' Vakit gazetesinin kurulmasıyla kalemiyle gazetenin baş muhabirliğine getirilmiştir. Bu zamandan sonra Kerimi artık hikâyecilikten gazeteciliğe geçmiş bulunmaktadır. Çeşitli konferans ve eğitim toplantılarına katılmıştır. Siyasi kimliği ile yazar kimliği arasında bir köprü kurmayı başarmıştır. Bir yandan Batı dünyasının teknik ilerleyişine hayranlık duymakta bir yandan ise Türk İslam dünyasının geri kalmışlığının ıstırabı içinde bir ömür geçirmiştir. Eserlerinde içinde bulunduğu ıstırabı işlemektedir.

Avrupa Seyahatnamesi

Eser ilk olarak Arap alfabesi ile basılmıştır. Daha sonra Kiril alfabesinden günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Eseri Türk yazın dünyasına kazandıran Sayın Fazıl GÖKÇEK bir nebze de olsun sadeleştirme konusunda titiz davranması gerektiğini göz ardı yapmış bulunmaktadır. Eserde hiç bilmediğimiz bir kentin sokağında kahvemizi yudumlama hazını bulmak çok güzel bir duygu. Bu nokta da gerçekten başarılı bir eser. Lakin eserin ilerleyen bölümlerinde ağır dil kullanılmış olması sayfa sayısı az olan bir eserin okunmasını geciktirmektedir.

Eserde Türk modernleşme serüveni için Batı'ya giden Türk aydınlarının bakış açılarını bulmak gerçekten de güzel. Eserin önsöz kısmında Gökçek ise bunu belirtmektedir. Sanatsal alandan daha çok bilimsel alanda gelişmenin gerekliliğini eserde vurgulamaktadır. 'Bu risalede tiyatro ve temaşhaneler hakkındaki çok tafsilata girmeyeceğim. Çünkü bizim millet için böyle şeylerden bahsetmeğe daha vakit gelmemiş olup bundan evvel daha mühim ve lüzumlu bahisler ve meseleler vardır.'

Modernleşme ve değişme bir kuşun kanat çırpınışlarına benzemektedir. Bir kanadında bilimsel gelişme yer almaktadır bir kanadında ise sanatsal gelişmişlik yer almaktadır. Sosyolojik olarak sanat ve edebiyat okumaları toplumların çektiği sıkıntıları sunmaktadır. Bilimsel gelişmeler ise gelişen toplumun tarih sayfasında yer almayı daha sağlam zeminlerde sunmaktadır. Bu kadar analizi kuvvetli bir kalemin eserinden çıkartılacak sosyolojik notlar bulunmaktadır. Eser yoğun ve ağır dile sahip olmasıyla okuyucuyu sıkmaktadır. Bu noktada eseri Türk yazın dünyasına kazandıran ve okuyucularla buluşmasını sağlayan Gökçek biraz daha sade dil kullanmayı göz artı etmiş bulunmaktadır.

Avrupa Seyahatnamesi
Fatih Kerimi
Çağrı Yayınları