Machiavelli’den Hükümdar’a 40 Tavsiye, Düşünce, Faik ÖCAL

• Hükümdarın güçlü yönetimi, halkların doğasını bilmesine bağlıdır. Halkların doğasını bilmeyen hükümdar, başarılı olamaz.
• Talihi (fortuna) ve cesareti (virtu) olan hükümdarlar başka hükümdarları yönetimi altına alırlar.
• Hükümdar atalarından devraldığı yöneticilik mirasına göre siyaset üretirse, baş gösteren sorunları daha kolay halleder.
• Hükümdar yeni sömürgelerini elinde tutmak için eski hükümdarın ailesini ortadan kaldırmalı, uygulanmakta olan kanunları ve vergileri olduğu gibi devam ettirmelidir.
• Hükümdar farklı coğrafyalardaki devletleri etkisiz hale getirmek için otoriter ve uyanık olmalıdır. Bunun için de hükümdar o coğrafyalara yerleşmeli, iskan yapmalı, o devletlere dışardan gelecek siyasi ve askeri yardımları etkisiz hale getirmelidir.
• Hükümdar güç dengesini iyi kurmalıdır. Kendi hükümdarlığını zayıflatanları güçsüzleştirmeli, kendi hükümdarlığını güçlü kılanları desteklemelidir. Bu açıdan hükümdarın ipin üzerinde yürüyen cambazlardan bir farkı yoktur. Hükümdar düşmemek için her şeyi yapmalı, çevresindeki güç odaklarını kendi dengesini korumak için kullanmalıdır.
• Hükümdar otoritesini sarsılmaz hale getirmek için savaşmaktan korkmamalı, barıştan da geri kalmamalıdır. Hükümdar otoritesini halklara hissettirmek için gerektiğinde şahinleriyle korku salmalı, gerektiğinde de güvercinleriyle barışı getirmelidir. Hükümdar elinin altında şahinin ve güvercinin her çeşidini bulundurmaya dikkat etmelidir.
• Halk nezdinde hükümdar her zaman için kendi atadığı idarecilerden daha çok sevilmelidir. Halkların sevgi ve saygısını kazanamayan hükümdarlar başarılı olamazlar.
• Hükümdar fethettiği ülkenin yapısını değiştirmelidir. İşe ülkedeki yöneticilerin geçmişlerini, hatıralarını, aidiyetlerini ortadan kaldırarak başlayabilir.
• Hükümdarın fethettiği ülke özgürlüğe alışkınsa o ülkenin idari ve toplumsal yapısı kökten değiştirilmelidir. Yok, o ülkenin halkı itaat etmeye alışkınsa yönetime uygun kişiler getirilerek halkın itaatini devamı sağlanmalıdır.
• Hükümdar halkların doğalarının kararsız olduğunu bilmelidir. Duygularla harekete geçirilen halkları bir arada tutmak için aklın disiplini ve demirin soğukluğu şarttır. Halkların duyguları saman alevi gibidir, kolayla parlarlar, hemen sönüverirler. Halkların ateşini canlı tutmak hükümdarın meziyetine bağlıdır. (Syracusa hükümdarı Hiero örneği).
• Hükümdar yeni hizmetlerin eski hakaretleri unutturacağı gafletine düşmemelidir.
• Yeni hükümdar devleti ele geçirdiğinde ortadan kaldıracağı kişileri iyi tespit etmelidir. (Oliverotto, Agathocles örneği).
• Hükümdar halkıyla öyle bir ilişki içinde olmalıdır ki ne olumlu bir gelişme ne de kötü bir olay halkın kafasında soru işaretleri oluştursun. Bunun için de gerektiğinde bir kereye mahsus olmak üzere şiddet gösterilmeli, ihsanlar tedricen azar azar verilmelidir.
• Hükümdar aklını kullanarak her ne şartta olursa olsun halkının kendine ve otoritesine sadakat göstermesini temin etmek zorundadır. Akla dayalı sadakat… Ancak bu şekilde halk hükümdara karşı daima güven duyar.
• Her türlü saldırı karşısında ayakta kalmak isteyen hükümdar devletinin askeri güvenliğini güçlendirmeli, halkın ihtiyaçlarını gidermeli, kendi ile halk arasında güçlü ve gerçek bir sevgi bağı kurmalıdır. Aksi takdirde hükümdarın sonu hüsrandır.
• Hükümdar güçlü ordulara sahip olmalıdır. İyi kanunlar güçlü ordularla varlığını devam ettirir. Güçlü bir ordu anayasal bir düzenin teminatıdır.
• Hükümdar bilmelidir ki korkaklık paralı birliklerin, yiğitlik yardımcı güçlerin özelliğidir.
• Bilge hükümdar yabancı ordularla savaşı kazanmaktansa kendine ait birliklerle savaşı kaybetme riskini göze alandır.
• Tarihte bir Roma İmparatorluğu gerçekliği vardır. Roma İmparatorluğunun çöküşü Gotların Roman ordusuna paralı asker olarak alınmasıyla başlar. Hükümdar asla "kozmik odası"nda yabancı unsur bulundurmamalıdır.
• Emniyette olmak isteyen hükümdar ordularını her zaman için bizzat kendisi komuta etmelidir.
• Savaş sanatı, hükümdarın yegane ilgi alanı olmalıdır. Hükümdar hem savaş zamanında hem de barış zamanında fiziksel ve zihinsel askeri tatbikatlar yapmalıdır. Hükümdar savaş sanatını her zerresinde hissetmeli, yaşamalıdır. Savaş sanatının ustası olan hükümdarlar uzun vadede barış ve huzurun teminatçısı ve uygulayıcı olurlar.
• Savaşları nedenleri ve sonuçlarıyla anlatan tarih kitapları, bilhassa da meşhur tarihi şahsiyetlerin hayatlarının anlatıldığı kitaplar hükümdarın başucu kitapları olmalıdır.
• Hükümdar öylesine sağduyulu olmalıdır ki ülkesini kaybetmesine yol açabilecek kötü ünden ve ahlak bozukluklarından nasıl uzak durması gerektiğinin farkında olmalıdır.
• Hükümdar ülkesini savunurken ortaya çıkması muhtemel olumsuzluklardan dolayı ayıplanmaktan korkmamalıdır. Çünkü tarihte görülmüştür ki erdem gibi görünen kimi şeyler felaketlere, kepazelik gibi görünen kimi şeyler de huzur ve refaha sebep olmuştur.
• Hükümdarın cömertlik uğruna nefret edilen bir soyguncu olmaktansa, cimri olarak anılmayı tercih etmesi daha akıllıcadır.
• Bir hükümdar halkını birlik içerisinde tutabildiği ve kendisine karşı olan sadakatlerini devam ettirebildiği sürece zalimlikle suçlanmaktan korkmamalıdır.
• Bir hükümdar davranışlarını insan sevgisiyle ve mantıklı bir şekilde hareket ederek yumuşatmasını bilmelidir.
• Hükümdara karşı halkın hem korkusu hem de sevgisi olmalıdır. Fakat her ikisi bir arada olamıyorsa, sevilmektense korkulmak daha güvenlidir. Şunu da belirtmek gerekir: Kendisinden korkulmasını isteyen bir hükümdar, sevilmiyorsa bile en azından nefret uyandırmamaya özen göstermelidir.
• Hükümdar tuzakları boşa çıkarmak için tilki gibi kurnaz, kurtları korkutmak için de aslan gibi güçlü olmalıdır. Hükümdar bu iki hayvanı bir arada tutmalı, birlikte beslemeli, dengede tutmalıdır ki devletini koruyabilsin, halkını yönetebilsin.
• Hükümdar merhametli, sözüne sadık, nazik, samimi ve dindar gözükmeli, gerçekten de bu şekilde davranmalıdır. Fakat öyle bir konumda bulunmalıdır ki bu niteliklere zıt bir şekilde davranmaya ihtiyaç duyduğunda bunu da becerebilmelidir.
• Hükümdar iyilikten sapmamalı fakat gerektiğinde de nasıl kötülük yapılacağını bilmelidir.
• İtibarını ve devletini korumak isteyen hükümdar sahip olmadığı meziyetlere sahipmiş gibi onları övmesini bilmelidir. (Aragonlu Ferdinand örneği).
• Hükümdarın kendisine karşı düzenlenebilecek komplolara karşı en güçlü teminatlarından biri, halkı tarafından nefret edilmekten sakınmasıdır. Halkı tarafında sevilen hükümdarlar bütün komploları boşa çıkarmasını bilirler.
• Bir hükümdar için en iyi kale halkın sevgisidir. Hükümdarın çok güçlü kaleleriniz olsa bile, halk ondan nefret ediyorsa, hükümdarın sonu hüsrandır. Hiçbir hükümdar halkın gazabının karşısında duramaz.
• Bir hükümdara prestij lazımdır. Prestij de büyük askeri seferler düzenlemekle, çarpıcı yeteneklerini sergilemekle elde edilir. (İspanya kralı Aragonlu Ferdinand örneği).
• Basiretli bir hükümdarın çevresinde başta vezirler olmak üzere işlerinde ehil ve sadakat sahibi kişiler olur. Zeka ve anlayıştan yoksun bir hükümdarın çevresinde ise hep dalkavuklar olur.
• Hükümdar çevresindekilerden tavsiyeler almalıdır ama son kararı kendisi vermelidir. Hükümdar neyi, niçin istediğini bilirse doğru kişilerden doğru tavsiyeler alır. Merkezde hükümdar ve amacı olmalıdır. Hükümdar kimin ya da neyin kendisine ve amacına hizmet ettiğini ya da karşı olduğunu bilmelidir.
• Hükümdar her zaman için kendi icraatına ve cesaretine dayanan sağlam, güvenilir dayanak noktalarını ve sürekliliği olan savunma yöntemlerini tercih etmelidir.
• Talihleri değişken olan insanlar, izledikleri yöntemlerde ısrarcı olduklarında, talihleri ve siyasetleri uyumlu olduğu sürece gelişip büyüyebilirler ve şayet arada çatışma söz konusu ise başarısızlığa uğrarlar. Talih, daha az tedbirli ve daha çok ateşli olduklarından ve daha büyük gözü peklikle emirler verdiklerinden daima gençlerin dostu olmuştur.

Hükümdar
Machiavelli
Şule Yayınları
Çev.Mehmet Özay
168 sayfa
İstanbul, 2017