Mizaçlar Üzerinden Ebeveyn-Çocuk İlişkileri
Mizaç; doğuştan gelen ve değişmeyen kişilik özellikleri, insan ilişkilerinin kadim araştırma konularından olmuştur. Dönem dönem geleneksel yaklaşımların konusu olarak karşımıza çıkan mizaç tiplerinin bilim insanlarınca, bilimsel araştırmalar çerçevesinde incelendiğini, kadim temellerin kuvvetlendirilerek üzerine yeni katlar çıkıldığını görmek psikolojiye ilgi duyanları ve çocuklarıyla iletişim sorunlarını aşmanın somut yollarını arayanları memnun edecektir. Henüz ön sözü ve girişinde "ne yapsak olmuyor" diyen ebeveynlerin derdine çare olmaya çalışacağını anladığım kitap, okuma şevkimi iyice artırıyor. Genel ve standart psikoloji-pedagoji uygulamalarının sorun çözmekte yetersiz kaldığı anlaşıldığından beri bireye özel yaklaşım üretmenin yollarını gösteren kitaplara ilgi artmakta. Milli Eğitim eski bakanımız Prof. Dr. Ziya Selçuk ve Prof. Dr. Enver Demirel Yılmaz da bu ihtiyaca binaen kapsamlı bir eser hazırlamışlar.
Kitabın başında ailenizdeki bireylerin mizaç tiplerini belirlemenize yardımcı olacak bir karekod ile karşılaşıyorsunuz. Ben kitabı tamamen okuduktan sonra bu yönlendirmeyi kullanıp ilgili uygulamaya eriştim ve tiplerimizi belirleyip ilgili bölümleri tekrar okudum. Bu yöntemi izleyebileceğiniz gibi, sonuca daha hızlı ulaşmak isterseniz önce mizaç tiplerinizi belirleyip sonra doğrudan ilgili bölümleri okumayı da tercih edebilirsiniz. Bu size zaman kazandıracaktır ancak uygulamanın mizaç tiplerinizi belirlemedeki isabetini ve kitabın da bu mizaçlarınızla yürüttüğünüz ilişkilerinizi onarmak için size önerdiği yöntemlerdeki isabeti görünce muhtemelen diğer bölümleri de okuyarak tüm mizaçlar hakkında bilgi edinmek isteyeceksiniz.
Hocalarımız iyi yetiştirilmiş çocuğu tanımlarken olumlu mizaç özelliklerini baskın kullanan çocuğu işaret ediyor. Diğer bir ifadeyle, olumlu ve olumsuz mizaç özellikleri taşıyan her bireyin bu özellikleri davranışa dönüştürme tercihleri onların karakterini ortaya koymuş oluyor. Ebeveyni rahatlatan ama aynı zamanda da sorumluluğunu fark ettiren bu tanımı çok önemli buldum. Çocuğun mizacını belirlemenin veya değiştirmenin mümkün olmadığını öğrenmek ebeveynin üzerinden ağır bir yükü kaldırıyor. Ona yüklenen sorumluluk ise çocuğunun mizaç özelliklerini bilmek, ihtiyacını anlamak ve buna uygun yanıtlar vermek. Bu yanıtları oluşturmak için ihtiyaç duyulan analiz yöntemi "Dokuz Tip Mizaç Modeli" olarak adlandırılmış. Dr. Enver Demirel Yılmaz'ın kariyerini üzerine bina ettiği bu model, psikiyatr, eğitimci, nörolog, psikolog ve danışmanlardan oluşan geniş bir ekiple daha geniş kapsamda ele alınmış, hatta bu bölümlerin öğrencileri ve danışanlar da işin diğer ucundan tutmuş, tüm bu çalışmaları yürüten bir dernek kurulmuş. Konuya derinlemesine girmek isteyenler dokuztipmizacmodeli.org adresinden detaylı bilgi alabilirler.
Kitabın ana gövdesi bu dokuz mizaç tipinin tek tek ele alınmasından oluşuyor. Her birinin kişilik özellikleri detaylıca açıklanmış, yardımcı (kanat) mizaç tiplerinin özellikleri eklenmiş, olumlu potansiyel özellikleri, olumsuzluğa açık yönleri irdelenmiş, eylemsel, duygusal, düşünsel özellikleri, baskı altında ve rahat durumlarında sergiledikleri tavırlar örneklenmiş. Mizaç tipine göre ebeveynin nasıl davranması gerektiği yönünde verilen telkinler somut ve uygulanabilir görünüyor. Her mizaç tipi için desteklenmesi, dengelenmesi, baskılanması, kazandırılması gereken kişilik özelliklerini içeren birer tablo oluşturulmuş. Alınması gereken oyuncaklar, oynanmasında fayda olacak oyunlar anlatılmış. İlaveten ebeveynin çocuğuna uygun davranış şeklini uygulayıp uygulamadığını test edebilmesi için her bölümde dört beş soruluk testler bulunuyor.
Takip eden bölüm çocuğunun mizaç tipini belirleyen ebeveynin bu defa kendi mizaç tipini belirlemesine yardımcı olacak nitelikte. Yine her tiple ilgili bölüm sonlarında yedişer soruluk testler bulunuyor ve buradaki sorular üzerinden ebeveyn puanınız hesaplanıyor. Puanınıza göre uyarı ve öneriler sunuluyor.
Kitabın sonunda mizaç tiplerinin kısa birer özetine yer verilmesi isabetli olmuş çünkü gövde metindeki detaylı anlatım küçük kafa karışıklıklarına sebep olabiliyor. Farklı mizaç tiplerinden özellikler barındıran bireylerin hangi mizaç altında değerlendirileceğinde karar kılmak kitabın verimliliği açısından kritik bir öneme sahip olduğundan bu özetler yardımcı olacaktır. Tespiti kolaylaştırmak niyetiyle kitabın başında bir de karekod yönlendirmesi bulunduğunu belirtmiştim. Telefondan veya web sitesi üzerinden ücretsiz şekilde testi yapabiliyorsunuz ve bu sayede eğer varsa tereddütünüz ortadan kalkmış oluyor. www.mizactesti.com adresinde her yaş için ayrı algoritmalarla çalıştığı anlaşılan testi yapma imkânı sunulmuş olması takdire şayan bir uygulama olmuş. Detaylı test sonuç raporunun kişilik özellikleriyle örtüşme oranı oldukça yüksek.
Kitabı okurken sadece çekirdek ailemin değil bir üst kuşağımızın mizaç özellikleriyle bugün yaşadıklarımızın ilişkisini kurmaya da çalıştım. Çocuklarımıza etkimizi tahlil ederken ister istemez ebeveynimizin bize etkisini de tahlil ediyoruz ve bu bize kendi yetişme ortamımızı bir yetişkin gözüyle tekrar değerlendirme imkanı sunuyor. Önce kendimize, sonra çocuğumuza ve son olarak anne-babamıza dışardan bakabilmek, o bilince ulaşmak bu ilişki ağının kilit noktası gibi duruyor. Dolayısıyla bu kitabı anne-babalardan sonra onların anne-babalarının da okuması ve böylece mümkün olan en geniş bakışla son kuşağa uygun davranış tarzının ortaya çıkarılması çok faydalı olabilir. Yaşayan üç kuşağın uyumlu hareketini hem geleneğin aktarımı hem de bağların kuvveti açısından önemsiyorum ve kitabın buna katkı sunacağını düşündüm. Bu aynı zamanda önceki kuşakların erişemediği rehberliği, "hiçbir zaman geç değildir" yaklaşımıyla telâfi etme imkânını da büyüklerimize sunacaktır. İlişkileriniz sağlıklı, bağlarınız kuvvetli, geçiminiz hoş olsun.
Dr. Ziya Selçuk - Dr. Enver Demirel Yılmaz
Ebeveyn Benim
Mizmer
264 Sayfa
Eylül 2018
Yazar: A. Erkan AKAY - Yayın Tarihi: 22.03.2022 09:00 - Güncelleme Tarihi: 01.03.2022 16:32