Moton: Bir Yeniçeri Hikâyesi, Tarih, Misafir Köşesi

Umut İdiz yazdı...

Moton kelimesi İtalyanca'da "Coron"Yunanca' da "Koróni" karşılığına gelmektedir. Moton; Mora yarımadasının güneybatısında Kalamata bölgesinde bir liman şehridir. 1500 yılında Venedik Devleti'nin hâkimiyetinde olan Moton Osmanlı ordusu tarafından fethedilerek, Osmanlı Devleti'nin müstahkem bir şehri haline gelmiştir.

Yaşar Metin Aksoy, kaleme almış olduğu "Yeniçeri" adlı bu eser ile tarih ve edebiyatı harmanlamış ve okuyuculara bu kıymetli eseri sunmuştur. Bu eserde 16. Yüzyıl dünyasını, Osmanlı-Venedik mücadelelerini ve bölge halkının durumu okura aktarılmaya çalışılmıştır. Yazar, eserin yazılış sebebini şu şekilde açıklamıştır: "Osmanlı ordusunun belkemiği olan sipahilere kamerayı doğrultup onları Sipahi romanında okurlarıyla buluşturmam ve beklediğim ilgiyi görmesi üzerine ikinci romanımda bir yeniçeriyi anlatmaya karar vermiştim. Çok uzun sürmedi ve bir gün internet üzerinde ok yaralanmalarının cerrahi tedavi yöntemleri hususunu araştırırken Saray Baş cerrahı olan İbrahim Efendi ile tanıştım. Konuyla ilgisi olan Mehmet Gürlek'in doktora tezini (İbrahim Bin Abdullah'ın Cerrâh-Nâme (Alâ'im-i Cerrahîn) Adlı Eseri) okuyabilirler. Bir kısmı daha ileriye gidip Özlem Kumrular Hanımefendi'nin Moton Savaşı ile ilgili çevirilerine dahi ulaşacaktır."

Eser, Sultan II. Bayezid döneminde gerçekleşen Moton Kuşatması Osmanlı ordusunda olan bir yeniçerinin serüveni ve zorluklara rağmen pes etmeyen bir toplumu ele almaktadır. Bu eserde bir yeniçerinin yaşamı, savaşta yaşadığı olaylar okura sunulmuştur. Eserde, olaylar kronolojik bir sıra ile kurgulanmıştır. Eserdeki olay akışı şu şekildedir; Sırp köyünde yaşayan bir ailenin, iki erkek çocuğundan biri olan Vuşka, Osmanlı ordusuna alınarak Moton Seferine katılır ve macerası başlar. Moton Seferinde Osmanlı ordusunda yer alan Vuşka ve onun dostu olan Dragon etrafında cereyan eden olaylar ve Venedik yöneticileri tarafından haksız yere öldürülen Aleksia ve Balıkçı Manolis'in Aleksia'ya karşı beslemiş olduğu sevgisini gibi konular eserde yer almaktadır.

Eserde 4 başlıktan oluşmaktadır. Bunları açıklayacak olursak:

• Giriş
• Sefer ve İsyan
• Kuşatma
• "Ol Marko kâfirini daha koman!"

Birinci bölümde yukarıda bahsedildiği gibi iki Sırp kardeşten küçük olan Vuşka'nın Osmanlı ordusuna katılarak, Saka bölümünde görev yapması ve hayat mücadelesi dile getirilir.

İkinci başlıkta ise; Sultan II. Bayezid'ın Moton seferi hakkında bilgiler edinmesi ve av sırasında oku domuza fırlatırken yanlışlıkla Çakırcıbaşı'nı vurması ve ardından Saray Baş cerrahı olan İbrahim Efendi'ye yeni bir vazife vermesi İbrahim Efendinin uzun soluklu bir macerası konu edilir.

Üçüncü bölümde Moton Kalesi'nin kuşatılması ve Osmanlı- Venedik donanma savaşları, Moton Kalesi'nin içinde yaşananlar işlenmiştir. Yazar, Moton hakkında yazılan şiirlere de yer vermiş ve sadece bir Osmanlı-Venedik mücadelesi ile eseri sınırlamamıştır, aynı zamanda bir dönemin sosyolojik yapısını da ele almıştır.

Son başlıkta ise Moton Kalesi'nin, Osmanlı'ya kapılarını açarak ayrı bir güzelliğe ulaşması dile getirilmiş ve şiirler ile konu daha ilgi çekici bir hal almıştır. Kul Ayaz'ın defterine kaydettiği şu şiire yer verilmiştir;

"Alkanlara boyanmış on bin şehit verildi
Şehitler himmetiyle o burçlara çıkıldı
Şanlı İslam sancağını Moton'a asıldı
Bayezid-i Sani Han döndü yüzün Mekke'ye
Şükür duası ile vurdu alnın secdeye."

Yeniçeri: Bir Kuşatma Hikâyesi-Moton 1500
Yaşar Metin Aksoy
1. Baskı
2021, İstanbul

Yaşar Metin Aksoy

1967 senesinde Ankara'da dünyaya geldi. Niksar Danişment Gazi İlkokulu, Niksar Ortaokulu ve İzmir İnönü Lisesi'nde okudu. 1983 senesinde ise Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesini kazandı. 1999 senesinden beri Tokat Devlet Hastanesi'nde Kalp ve Cerrahi Uzmanı olarak çalışmaktadır.2005 senesinde ise yapımı unutulmuş geleneksel Türk yayının ihyası üzerine çalışmalara başladı. 2014 senesinden beri tarihî Türk atlı savaş sanatları üzerinde çalışmalar yapmakta olan yazar kurucu başkanı olduğu Danişment Gazi Atlı Okçuluk ve Spor Kulübü'nde lisanslı atlı okçu olarak ulusal ve uluslararası yarışmalara katılmaktadır.