Roald Dahl ve Çocuk Romanları, Edebiyat, Sabri ÜNAL

Roald DAHL, 13 Eylül 1916'da Norveçli bir ailenin Birleşik Krallıkta doğan üyesi olarak hayata gözlerini açmıştır. 23 Eylül 1990 yılında gözlerini bu dünyadaki hayata kapattığında geride çocuklar için yazılmış fantastik öyküler ve romanların olduğu kadar yetişkinler için de tadımlık kısa öykülerden oluşan geniş bir koleksiyon bırakmıştır.

Roald DAHL, 2008 yılında, The Sunday Times tarafından yayımlanan "The 50 Greatest British Writers Since 1945" listesinde 16. sırada yer almıştır. Bir araştırmaya göre eserleri 250 milyon kopyadan fazla satmıştır.

* * *

Roald DAHL'ın çocuk romanlarının neredeyse tamamı dilimize kazandırılmış ve Can Yayınları tarafından aşağıdaki isimlerle yayımlanmıştır.

Türkçe Adı (İngilizce Adı, İlk Yayın Yılı)

• Dev Şeftali (James And The Giant Peach, 1961)
• Charlie'nin Çikolata Fabrikası (Charlie And The Chocolate Factory, 1964)
• Büyülü Parmak (The Magic Finger, 1966)
• Yaman Tilki (Fantastic Mr Fox, 1970)
• Charlie'nin Büyük Cam Asansörü (Charlie And The Great Glass Elevator, 1972)
• Dünya Şampiyonu Danny (Danny The Champion Of The World, 1975)
• Bay ve Bayan Kıl (The Twits, 1980)
• George'un Harika İlacı (George's Marvellous Medicine, 1981)
• Koca Sevimli Dev (The BFG, 1982)
• Cadılar (The Witches, 1983)
• Zürafa, Peli ve Ben (The Giraffe and the Pelly and Me, 1985)
• Matilda (Matilda, 1988)
• Kaplumbağa (Esio Trot, 1990)

* * *

Dev Şeftali: Bir Ekşi Sözlük yazarının deyişiyle "Hayal gücünüzü tavana vurduracak" eğlenceli ve tatbikî sihirli 150 sayfalık bir roman. Büyümeyi reddedenlere ve içindeki çocuğu öldürmemiş olanlara tavsiye olunur. 1996 yılında film olarak da çevrilmiştir.

Charlie'nin Çikolata Fabrikası: Çikolatayı kim sevmez ki! Dünyaca ünlü çikolata üreticisi Bay Wonka bir gün kimselerin ziyaretine izin vermediği fabrikasını sadece 5 çocuğun ziyaretine açacağını ilan eder. Bu şanslı çocukların belirlenmesi için 5 adet altın bilet çikolataların içine yerleştirilir ve 180 sayfalık macera başlar. Kitap, ilki 1971 ve ikincisi 2005 yılında olmak üzere iki defa sinema filmi olarak da çevrilmiştir. Hatta meşhur Tom ve Jerry'nin yolu, 2017 yılında, Bay Wonka'nın çikolata fabrikası ile kesişmiştir.

Büyülü Parmak: Büyülü parmağı olan ve bu gücünü avcılık yapan ve hayvanları öldüren komşusu ve çocukları Philip ile William'ı bu alışkanlıktan vazgeçirmek için kullanan isimsiz kız çocuğu hakkında 57 sayfalık bir romancık. 1990 yılında kısa animasyon olarak da yayımlanmıştır.

Yaman Tilki: Mr Fox çocuklarına bakmak için komşu çiftliklerin kümeslerinden tavuk, hindi ve kaz aşırarak hayatını idame ettirmektedir ve bu faaliyetleri kendisini çiftlik sahipleri ile karşı karşıya getirir. Ortaya 80 sayfalık eğlenceli bir kovalamaca çıkar. Hırsızlık konusunu övmesi sebebiyle eleştirilebilecek roman doğa ve yaban hayvanları hakkında ise onlara da kısmetlerini bırakmak gerektiğini öğütlemektedir. 2009 yılında sinema filmi de çevrilmiştir.

Charlie'nin Büyük Cam Asansörü: Charlie ve Bay Wonka'nın bu ikinci macerası biraz daha uzakta, uzayda konumlanır ve Charlie ve ailesini 182 sayfalık heyecanlı bir maceraya atar.

Dünya Şampiyonu Danny: Roald Dahl'ın içinde sihir içermeyen, yine de okuyunca insanın inanası gelmeyen; eğitimci gözüyle ise hırsızlığı özendirdiğini düşündüğüm 214 sayfalık bir roman. 1989 yılında film olarak da çevrilmiştir.

Bay ve Bayan Kıl: Penceresi olmayan bir evde yaşayan ve birbirine hiç de eğlenceli olmayan şakalar yapan, ikisi de birbirinden iğrenç görünümlü ve kötü karakterli Bay ve Bayan Kıl hakkında 87 sayfalık bir romancık.

George'un Harika İlacı: Hiç erkek veya kız kardeşi olmayan George, üstüne üstlük her şeye kilometrelerce uzak bir kırsalda bencil ve sürekli bir şeyler hakkında şikâyet eden büyük annesiyle birlikte yaşamakta, bir nevi ona göz kulak olmaktadır. Bir gün büyük annesini düzeltecek ve normal bir insan haline dönüştürecek muhteşem bir ilaç yapmaya karar verir. Sonrası 104 sayfalık heyecanlı bir romancık.

Koca Sevimli Dev: Sophie yetimhanede yaşayan bir kız çocuğudur. Koca Sevimli Dev ise Devler Adasında yaşamaktadır. İki kahramanımızın yolu yetimhanede kesişir. Sophie bakalım bu karşılaşmadan hangi dersleri alarak çıkacaktır. 199 sayfalık heyecanlı bir serüven. 1989 yılında çizgi film olarak ve 2016 yılında meşhur yönetmen Steven Spielberg tarafından sinema filmi olarak çevrilmiştir.

Cadılar: Anne babasının bir trafik kazasında hayatını kaybetmesi sonucu Norveçli büyük annesi tarafından büyütülen bir çocuk ve yollarının cadılar ile kesişmesi hakkında 201 sayfalık bir roman. Kitap, ilki 1990 ve ikincisi 2020 yılında olmak üzere iki defa sinema filmi olarak da çevrilmiştir.

Zürafa, Peli ve Ben: 73 sayfa süren kısa bir fabl. Aklımda çok bir iz bırakmadığını kabul etmek zorundayım.

Matilda: Kurgusu itibariyle Roald Dahl'ın en sevilen çocuk romanlarından biridir. Matilda bir kitap kurdudur. Bundan öte çok zekidir lakin ailesi ile en başta ailesinin ahlaksızlığı sebebiyle ahlaki değerler konusunda zıt düşmektedir. Roald Dahl'ın en eğitici romanı bu olsa gerektir. 1996 yılında sinema filmi de çevrilmiştir.

Kaplumbağa: İçinde küçük beyaz bir yalan içeren, çocuk romanı olmaktan çok bir yetişkin hikâyesi tadı veren 54 sayfalık bir romancık. Zaten kahramanları da yaşlı bir ihtiyar olan Mr Hoppy ve Mrs Silver. 2015 yılında film olarak da çevrilmiştir. Yazarın hayatta iken yayımlanan son kitabı olup yazar bu kitabın yayımlanmasından iki ay sonra vefat etmiştir.

Elimde olmasına rağmen, vefatından sonra yayımlanmış çocuk kitaplarını bu yazının dışında tutmayı tercih ettim. İngilizce öğrenmeye niyetliyseniz Roald Dahl kitapları size İngilizceyi sevdirmek anlamında muhteşem çeşitlilik sunuyor. Kullandığı sıfatlar, dildeki kelime oyunları, hikâye örgüsündeki beklenmedik ilerlemeler ile merakınızı daima en üstte tutuyor. Aynı durumun muhtemelen Türkçe baskıları için de geçerli olduğunu tahmin ediyorum.

Kaynakça:

- https://www.thetimes.co.uk/article/the-50-greatest-british-writers-since-1945-ws3g69xrf90 (Son erişim: 17 Ekim 2021)
- Türkçe baskılar olmadığı için sayfa sayıları kitapların elimdeki İngilizce baskılarına göre verilmiştir.
- Bu yazı ilk defa KitapHaber dergisinin 1. sayısında yayınlanmıştır.