Size de mi “Ne Yeseniz Dokunuyor?”, Düşünce, Mustafa ATALAY

Her geçen gün sağlıklı yaşam zeminini kaybederek hastalıkların pençesine düşen bir toplum örneğiyle karşı karşıyayız. Hastalık etmenleriyle karşılaştıktan sonra alınan tedbirlerin artık bir faydası olmadığını öğrenen sağlık okurları, bilinçli bir toplum olma idealiyle popüler sağlık kitaplarına ve uzman hekimlerin videolarına yoğunlaştılar.

Fonksiyonel tıp, gıda takviyeleri, bitkisel macun ve aromaterapi gibi tedbir içeren yöntemlerin öne çıktığı günümüzde; kaliteli içeriğiyle topluma yön veren, herkesin anlayabileceği bir üslupla, toplumun genelinin sorunlarına parmak basacak ve ticari kaygıdan uzak tutulan sağlık eserleri okurlara bir bilinç kazandırma misyonu üstlenmektedir. Sağlık alanında son zamanlarda ortaya çıkan eserlerin fazlalığı bu misyonun okurlar tarafından da doğru algılandığını gösterirken, toplumun bilinçli bir şekilde hayatlarını daha yaşanabilir kılma idealine yönlendiğini de açıkça ortaya koymaktadır.

Alerjik bir rahatsızlıktan sonra hastaneye gittiğimizde vurulan iğnede, eczaneye gittiğimizde verilen krem veya tablette yer alan antihistaminikler, "histamin" denilen şeyin engellenmesi için verilen histamin bloke edici veya engelleyici etken maddelerin genel adıdır. Alerjinin ortaya çıkması histaminin vücutta çoğalması sonucu, yani vücudun verdiği doğal tepkidir.

Banu Taşçı Fresko'nun kaleme aldığı "Ne Yesem Dokunuyor" adlı eser, "histamin"in vücutta çoğalması, besinlerle artması, artış sonucu karşılaşılan olaylar ve bunu engelleme adımlarını içermektedir. Kararında olduğu zaman bir sıkıntı olmayan ama arttığı zaman bir tehlikenin çanları gibi vücudumuzu tepkiye boğan şeyi detaylı bir şekilde ele alarak, bundan kurtulma yöntemleri üzerine tahliller sunulmaktadır. Yazarın üzerinde durduğu konu her ne kadar histamin olsa da, bunun çevresinde yer alan diğer besin hassasiyetleri hakkında da kısmen bilgiler sunmaktadır.

Nedir Bu Histamin?

Histamin, vücudun bağışıklık sistemi, sindirim sistemi ve beyin hücreleri arasındaki ilişkileri düzenleyen bir bileşiktir. Histamin kan damarlarını şişerek genişlemesine neden olur ve beyaz kan hücrelerinin hızla enfeksiyon bölgesine sevkini sağlar. Görevini yaptıktan sonra enzimlerle (DAO) tekrar yıkılan bu bileşik, çeşitli nedenlerden dolayı yıkılmaz ise vücutta birikmeye başlar. Yazar öncelikle histaminin beş temel kaynağını vererek, okurlarına histamini edinme yerlerine dikkat kesilmelerini istemektedir: "Besinlerle alınan histamin, bağırsak bakterilerinin sentezlediği, mast hücreleri ve bazofillerin sentezlediği, sinir uçlarından ortama salınan ve sindirim sistemi enterokromafin hücrelerinden sentezlenen histamindir.(S.53)" Bazı maddeleri kısıtlamak mümkünken, bazı maddeleri kısıtlamak mümkün olmadığı için besinle alınan histamin hususunda biraz katı davranmak gerekmektedir. Bu eser, hangi besinlerde daha fazla histamin olduğu bilgisini de vererek okuyucuya bu anlamda geniş bir bilgi ağı sunmaktadır.

Özellikle oda ısısında fazla bekleyen besinler, buzdolabında fazla bekleyen besinler, fermente edilmiş besinler, temizlenmeden beklemiş balıklar… Balık yenilince yanında süt ürünü tüketmenin uygun olmayacağı ifadesinin çıkış noktası da histamindir. Beklemiş balık ürünü ve fermente edilmiş maya ürünü olan yoğurt vb. ürünlerle bir araya gelince vücuda yüklenilen fazla histamin zehirlenme belirtileri oluşturmaya başlamaktadır.

Öncelik Vücudunu Tanımak

Peki bu histamin denilen şeye karşı vücudumuz hangi tepkileri verdiğinde bir intolerans düşünebiliriz? Bu konuda genellikle yemek yedikten sonraki 2-3 saatlik dönem içinde en az üç yakınma alametinin görünmesi bu durumu akla getirmelidir: "Yalancı alerji yakınmaları, mide-bağırsak yakınmaları, nörolojik yakınmalar (S. 61)" Yalancı alerji yakınmaları daha çok kaşıntı, döküntü, göz yaşarması ve burun akıntısı ile karakterizedir. Mide-bağırsak yakınmaları mide yanması, geğirme, bulantı, kusma, hazımsızlık, ishal ve devamlı gaz çıkarma gibi bulgulardan oluşur. Nörolojik yakınmalar ise tanımsız baş ağrıları, kronik ağrılar, fibromiyalji, baş dönmesi ve kulak çınlaması gibi rahatsızlıklardır. Bu tür belirtilerin bir veya daha fazlası vücutta oluşan histamin intoleransının öncüleridir.

Yazar eser boyunca histamin başta olmak üzere, vücudun anlamsız tepkilerinin izini sürerek bir anlama bağlama çabası sergilemektedir. Her vücutta farklı olabilecek bu belirtileri aktarırken aynı zamanda kendi vücudundaki belirtilere de yoğunlaşan yazar, bu süreci bir sağlık farkındalığı veya bilinçlenmesi ile çözümleyebileceğine okurları ikna etmektedir. Kendi vücudunu tanımadan bu rahatsızlık ile baş etmek oldukça zor olacaktır. Bu yüzden okurlara geniş açıklamalar yaparak, konuyu özümsemelerini sağlamak için yer yer kendinden de örnekler sunmaktadır.

Neden mi Bu Eser?

Dil samimi, üslup kısmen akademik ve anlatı çok seslidir. Bu durum eserin okunmasını kolaylaştırırken, yer yer mecburen fazla uzun anlatılara konuyu feda etmeyi de beraberinde getirmektedir. Eserin girişinde yer verilen enzim veya hastalıklarla ilgili kısaltmalara dair açıklamaları oldukça faydalı bulduğumuzu belirtmeliyiz. Biraz daha hikayemsi bir dil konuyu bağlantıları koparmadan aktarmak için faydalı olabilecekken, akademik dilin ağırlığı ve konular arası geçirgenliğin yer yer kopması bütünselliği sağlama açısından okuru yoracak hususlar olarak öne çıkmaktadır.

Eser sadece histamine odaklanmayıp histamin ile birlikte, histaminin yol açtığı bütün rahatsızlıkları başlıklar halinde detaylandırarak okurlara aktarmayı amaçlamaktadır. Alerji tipleri, besin etkileşimleri, çölyak hastalığı, gluten hassasiyeti, mide- bağırsak rahatsızlıkları, vitaminler, mineraller ve beyin rahatsızlıkları da dahil histamin ile ilişkili bütün konuları başlıklar halinde aktarmaktadır. Bu yönüyle geniş bir tıbbi bilgi birikiminin okurları beklediğini ifade etmeliyiz.

Eğer bir nedene bağlanamayan yakınmalarınız histamin ile ilişkili mi diye merak ediyorsanız bu eser tam size göre. Alerji testlerinden sonuç alamayan, bir nedenle ilişkilendirilemeyen baş ağrısı, mide-bağırsak yakınmaları çekiyorsanız histamin intoleransı sizi de bulmuş olabilir. O yüzden önce bu kitap sonra tıbbi bir destekle bu hassasiyeti kontrol altına almanız mümkündür. Yeter ki, iradenize sahip çıkın.

Ne Yesem Dokunuyor

Dr. Banu Taşçı Fresko

Doğan Kitap

392 Sayfa