Süleyman Nazif’in Gözünden Mehmet Akif Ersoy, Edebiyat, Nihat ÇINAR

Nihat ÇINAR yazdı...

Bir kitabı, şahsı veya eseri önemli kılan bazı faktörler vardır. Bunlar; ilk olma, özgün olma, kitabın içeriği, yazanın, icra edenin yetkinliği, yazanla yazılanın ilişkileri, tutarlılığı, karakteri vb. dir. İşte bu kitabı ve yazarını da önemli kılan birçok sebep vardır. Yazar'ı önemli kılan öncelikle iyi bir yazar, şair ve düşünür olasının yanı sıra yazının konusu olan Mehmet Akif Ersoy'la olan zaman, fikir, eylem ve aksiyon birliği içerisinde olan, aziz dost ve arkadaş olmalarıdır. Aynı zamanda en önemli özelliklerden biriside Milli Şairimiz Ersoy'un hayatında, kendisiyle ilgili yazılan ilk ve tek kitap olmasıdır. Her ikisi de ülkenin büyük felaket yaşadığı o zaman da aynı his, ıstırap ve hicranı duymuşlardır. Duymakla kalmayıp bunun mücadelesini vermiş, milletin değerlerine bağlı olarak, bayrak ve vatanına sahip çıkarak âşık olmuş aynı iman ve ideal doğrultusunda hem fikri hem de fiili mücadele etmişlerdir. Nazif için Ersoy'un dostluğu o kadar önemlidir ki Akif'in dostu olmakla iftihar eden Süleyman Nazif, kitaba, Akif'le kendisini tanıştırdığı için Mithat Cemal'e teşekkür etmekle başlamıştır.

Süleyman Nazif'in yazdığı bu kitap, Akif hakkında yazılmış olan ilk kitaptır, 13 Eylül 1919'da bitirilmiş. Ancak, Süleyman Nazif'in Malta'ya sürülmesi, araya başka olayların da girmesi nedeniyle yayımına fırsat olmamıştı. Eser yayımlanmadan önce, 1919 yılının Temmuz ile Eylül aylarını kapsayan iki aylık süreçte Servet-i Fünun Dergisinde tefrika halinde yayımlanmıştır. Nazif tefrikayı kitaba dönüştürürken kendi ifadesiyle esere "birkaç sayfa daha ilave etmiştir." Bu birkaç sayfadan kasıt da, devrinde "Âsım" hakkında kaleme alınan çok az değerlendirmeden biri olan "Bir Mucize Şiir" adlı yazıdır. Nazif, bu kitabı ve "Bir Mucize Şiir" adlı yazısıyla Akif literatüründe önemli bir yere sahip olmuştur. Hem kitap hem de yazı, devrinden sonra yapılan Akif ile ilgili çalışmaları ciddi anlamda etkilemiş ve şairle ilgili verilen/verilecek olan birçok hükmün kaynağını da oluşturmuştur.

Süleyman Nazif. 1919'da kitabı bitirdiği zaman da Mehmet Akif'in ilk beş kitabını inceliyordu. Asım 1924'de yayımlandığından, Süleyman Nazif, bunu da incelmiş ve kitabının sonuna bu incelemeyi eklemiştir.

Asım şiiri yayımlanıp ta karşı basının ilgisizliğinden yakınan Süleyman Nazif "Bir iki gazete yalnız intişarını haber verdi ve galiba bir ikisi de bir iki cümle-i takdir ilave eyledi." tespitinde bulunarak "İstikbalin daima onunla meşgul olacağına eminim." şeklinde kanaatini ifade etmiştir.

Tanzimat sonrası modern Türk edebiyatçıları birçok biyografi ve monografiler kaleme alarak, eserleriyle edebiyat tarihine yardımcı oldukları gibi, geniş kesimlerin, hakkında yazılan şair ve yazarların daha iyi tanınmalarına ve anlaşılmalarına oldukça ciddi katkılara vermişlerdir. Süleyman Nazif'in bu kitabı da onlardan bir tanesidir. Nazif, Akif'in portresini çıkarmış, şairimizin şiirlerini, fikirlerini ve dünya görüşünü ayrıntılı bir şekilde ele alarak okuyucuya tanıtmıştır.

İlk baskısı 1944 yılında yapılmış olan eser bu zamana kadar birçok yayınevi tarafından yayımlanmış olan Mehmet Akif kitabının beşinci baskısı Mihrabad Yayınları tarafından basılmıştır. Bu eserde iki mümtaz şahsiyet ve aziz dost buluşmuştur. Her ikisi de aynı duygu, inanç ve ideallere sahip yazar, şair ve birer aydın olarak; vatan ve millet söz konusu olduğunda uyanan, dirilen, bununla kalmayıp çevresindekileri de uyandırmayı, bilinçlendirmeyi vazife addeden idealist aydınlarımızdır.

Süleyman Nazif ve Mehmed Âkif iki yakın dostlardır. Nazif, aynı zamanda nesirde de üstattır. Nazif, Âkif'i gönül gözüyle sevip hayatından muhtelif kesitleri ele alarak kitabında şairimizin şiirlerini, fikirlerini, eserlerini ve dünya görüşünü ayrıntılı biçimde ele alarak okuyucuya anlatmıştır. Süleyman Nazif, önce Âkif'in bir sanatkâr olarak portresini ortaya koymuş ve onun bir insan olarak meziyetlerini de dile getirmiştir. Süleyman Nazif, Âkif'i bizimle sohbet ediyormuşçasına gayet samimi bir şekilde, lafı dolaştırmadan, eğip bükmeden olduğu gibi anlatma yoluna gitmiştir. Âkif'in yetiştiği çevreyi, o dönemin edebiyat âlemini, fikir muhitlerini, şairin duygu ve düşüncelerini, zorlu mücadelelerini özlü biçimde aktarmıştır. Nazif, bir bakıma, iyi düşünülmüş, üstünde çalışılmış ve hakkı verilmiş bir Âkif portresi çizmiştir.

Bugün de halen İslam dünyasının karşı karşıya bulunduğu problem ve yaşanılan sıkıntıları gerek Süleyman Nazif gerekse Mehmet Akif Ersoy gibi birçok münevverimiz yüz yıl önce görmüş ve Müslümanlara ne yapılması gerektiğini ikaz etmişlerdir. Nazif'de aynı kaygılarla gerekli uyarılarda bulunmuş, ancak maalesef bu ikazlara karşı Müslümanlar gereğince kulak vermediklerinden aynı problem ve sıkıntılar aynen devam etmektedir.

Bu esrin okunması Safahat'a, Mehmet Akif'e daha farklı ve gerçekçi yaklaşılmasını, bu da büyük şair ve eserin verdiğ mesajlarının daha iyi anlaşılmasını ve haberdar olunmasını sağlayacaktır.

Mehmet Akif

Süleyman Nazif

Mihrabad Yayınları

168 Sayfa

2016 5. Baskı