Yabancı Dil Okumaları: The Worst Witch

13.12.2023 09:00 - A. Erkan AKAY

Genç arkadaşım! Ne yalan söyleyeyim; patron "Abi İngilizce kitap gönderesem okur musun?" diye sorduğunda bir an durdum düşündüm. Alıştırma yapmadan geçmiş bunca zaman sonra zorlanır mıyım, anlayabilir miyim, sıkılır mıyım diye zihnim debelenip dururken ağzımdan "okurum" çıkıverdi. Âdetimdir, zorlanacağımı hissettiğim an kabul ederim. Böylece hem üşengeçliğe yenilmenin ağırlığından kurtulurum hem de o an itibarıyla bir amaç ve iş edinmiş olurum. Çünkü verilen sözden dönülmez, artık kendimi o kitabı okumaya mecbur kılmışımdır ve iş işten geçmiştir.

İtiraf edeyim, kitabı elime alınca durum tam da beklediğim gibi oldu. İlk sayfalarda yabancısı olduğum kelimelerin hiç de azımsanmayacak sıklıkta olduğunu görünce biraz umutsuzluğa kapılır gibi oldum. Neyse ki sözlük hemen önümde, ekranımda duruyordu ve sayfa arama derdi olmaksızın, yazdığım kelimenin karşılığını bana hemen veriyordu. Şanslısın. Biz anam babam sözlüklerin sayfaları arasında kaybolur giderdik. Şimdi insanın okuduğu kitabı elinden bırakması bile gerekmiyor. Böylece ilk sayfaları atlattıktan sonra hikâyenin su gibi akıp gitmeye başladığını hissettim. Çünkü karakterleri, mekânı ve olayı anlayınca cümlelerin anlaşılmazlığı her sayfada biraz daha azalıyor. Hatta ilk bir iki bölümden sonra iş bir hayli zevkli hâle gelmeye başladı.

Buraya kadarını seni bu zorlu işe teşvik etmek için ama tavizsiz bir samimiyetle yazdım. Yani seni ebeveynlerinin ve öğretmeninin istediği bir ödev için dolduruşa getirmiyorum, yazdıklarımın tamamı doğru. Diğer yandan öyle her fırsatta "İngilizce öğrenmek şarttır, İngilizce kitaplar okumak da bunun yollarından biridir." diyenlerden falan da değilim. Aksine ana dili iyi öğrenmenin, konuşmanın ve yazmanın gereğine daha fazla inanıyor, ihtiyaç kaçınılmaz olduğunda herkesin her yabancı dili öğrenebileceğini düşünüyorum. İnanmazsan bu konuda yıllar önce yazdığım şu küçük yazıya bir göz atabilirsin.

Ama gelgelelim yabancı bir dili konuşmak, okumak ya da yazmak şüphesiz ki beyni canlandırır, iletişim kabiliyetini geliştirir, özgüveni artırır. Bu nedenle ve daha da önemlisi benim aldığım okuma zevkini alabilmen için yabancı dil okumalarını programına alabilirsin. Şimdi nihayet, bu konuda oldukça iyi bir seçenek olabilecek "The Worst Witch" dizisine gelebiliriz. İlki 1980 yılında basılmış olan kitaplar bugüne kadar ilgiyle okunarak gelmiş. Elime ulaşan dört kitaptan ikisinin iç kapağındaki "Bu kitap..... 'ya aittir." etiketinde boşluğu "Amelie D..." isim doldurmuş. Kitabını okuduğum Amelie şimdi kim bilir nerede ve kaç yaşındadır. Amelie aynı zamanda metindeki bazı kelimelerin altını çizerek işaretlemiş. Belli ki ana dili olmasına rağmen o bile bu kelimelerin anlamlarını bilmiyormuş ve sözlüğe bakma gereği duymuş. Yani o kadar da cahil değiliz, bir tek biz zorlanmıyoruz güzel kardeşim, derdi dil ve okumak olan herkes aynı yollardan geçiyor, biz de geçeceğiz.

"The Worst Witch Strikes Again" adlı, serinin ikincisi olan ama benim okuduğum ilk kitap, cadılar okuluna yeni gelen Enid'in başkahramanımız Mildred'e emanet edilmesiyle başlıyor. Mildred müdür yardımcısı ve müdürün gözünde çoktan mimlenmiş, her an okuldan atılmasını gerektirecek işlere ister istemez bulaşabilen bir kız. Enid ise çok masum görünen ama her fırsatta Mildred'in başını derde sokan yeni öğrenci. İkisinin mecburi yakınlaşması daha hikâyenin başında Mildred'le en iyi arkadaşı olan Maud'un arasını açıyor. Enid'in, yasak olmasına rağmen odasında bir maymun besliyor olması ve o maymunun Mildred'in başını belaya sokması, ardından Enid'in detone sesiyle ilahiler söylerken Mildred'i güldürerek korodan atılmasına sebep olması, sonra Mildred'in çok beceriksiz olduğu spor dersinde sırıkla atlama yaparken Enid'in büyüsüyle müdür yardımcısnın odasına düşmesi, son olarak da Mildred'in (muhtemelen ilk kitaptan ve dizi boyunca) belalısı olan Ethel tarafından bir odaya hapsedilerek tuzağa düşürülmesi bu kitabın eğlenceli çatışmalarını oluşturuyor. Mildred okuldan atılmadan önceki son yaramazlık şansını Enid'le birlikte uçan bir süpürge üzerinde müdürün doğumgünü kutlamasına dalarak harcayacak oluyor ki yardımına eski dostu Maud yetişiyor ve onu okulun son günü okuldan atılmaktan kurtarıyor.

Bu kitapta kıyafetler ve insan tavırları üzerine onlarca yeni kelimeyle karşılaşıyoruz. Zaman kipleri ve cümle yapıları açısından oldukça zengin bir metin.

"The Worst Witch All At Sea" serinin dördüncü kitabı. Mildred'in bu defaki derdi elinden alınan kedisi. Bu okulda her öğrencinin bir kedisi var. Ama Mildred'inki pek zeki değil ve kendisi bir şeyler öğrenemediği gibi Mildred'in öğrenmesini de engelliyor. Dolayısıyla Müdür Bayan Cackle Mildred'in kedisini mutfağa fare avcısı olarak gönderip onun yerine Mildred'e okuldan ayrılan Fenella'nın akıllı ve yetenekli kedisini veriyor. Ama bu durum Mildred'i çok üzüyor. O günlerde, geçen yıl Mildred'in okul göletinden kurtardığı sihirbaz Rowan-Webb, bütün sınıfı deniz kenarındaki kalesinde geçirilecek bir haftasonu tatiline davet ediyor. Mildred bu tatile kedisi Tabby olmadan gitmek istemiyor ve bir plan yapıyor. Yolculuğa kaçak kedisiyle çıkıyor, sihirbazın kasvetli tepedeki kasvetli kalesine vardıklarında Tabby'yi sahilde bağlı duran bir teknenin kamarasına saklıyor. Bir gün Mildred'e takık müdür yardımcısı Miss Hardbroom etrafı kolaçan ederken Tabby'yi fark edip bota bir göz atmaya niyetleninceye kadar her şey yolunda gidiyor. Ama Miss Hardroom sallanan teknede bir balık derisine basıp düşüp başını çarpınca ve baygın halde tekneye serilince, üstüne üstlük tekne de denize sürüklenince işler biraz kaşırışıyor. Durumu fark eden Mildred bu sefer de mecburen hem tekneyi hem de Miss Hardbroom'u kurtarmanın derdine düşüyor. Bununla kalsa yine iyi. Bir de tesadüfen, sihirbazın anlattığı denizde saklı hazine efsanesinde bahsi geçen sandığı buluyor. Bu heyecanlı sonun detaylarını okuruma bırakayım. Şu kadarını söyleyebilirim ki şansı Mildred'i okulun en kötü cadısı olmaktan kurtarmışa benziyor.

Bu kitabın tatil için kaleye varıştan çatışmanın çözüldüğü son bölüme kadarki orta kısmı biraz uzun. Yazarın burada oyalanışı hikâyenin akışını belki bir miktar ağırlaştırıyor ama yeni kelimelerle ve cümle yapılarıyla karşılaşmak noktalarında fayda sağladığını düşünebiliriz.

"The Worst Witch To The Rescue" yedi kitaplık serinin altıncı kitabı. Bu kitap da "she is up to something" vurgusuyla başlıyor. Elbette Mildred yine bir şeylerin peşinde. Bu defa yepyeni ve hayret verici bir büyü bulma ödevini yapmış olarak yeni döneme başlayan tek öğrenci o ve sunum yapacağı derse kadar büyüsünü sır gibi saklıyor. Ya da sakladığını sanıyor diyelim. Ethel, döneme dostane bir sohbetle başlama görünümü altında o sırrı çoktan ele geçirmiş bile. Ve bu sayede döneme harika bir giriş yapıyor. Mildred ise müthiş ödevinin elden gittiğine mi üzülsün, kimseyi bu duruma inandıramadığına mı, bilemez hâlde çare aramakta. Neyse ki can dostları Maud ve Enid yine onun yanındalar. Ama Mildred'e asıl yardım, o hayret verici büyüsüne maruz kalan ve bu sayede bir süreliğine konuşma yeteneği kazanan deney kaplumbağası Einstein'dan geliyor. Kurnaz Ethel'in bu tanığı ortadan kaldırma çabaları ve Mildred'in ona karşı koyma mücadelesi hikâyemizin gövdesini oluşturuyor. Bu defa uzunca olmasına rağmen pek oyalanmayan, olay akışından hiç uzaklaşmadan, heyecanı diri tutarak ilerleyen bir gelişme kısmı ve hızlıca toparlanan bir sonuç bölümüyle karşı karşıyayız.

Dizinin son kitabı "The Worst Witch and The Wishing Star" kızların dördüncü sınıftaki son dönemini anlatıyor. Yeni dönem, Başmüdür Miss Cackle'ın kapalı havuz ödüllü okullar arası bir yarışma duyurusuyla başlıyor. Ardından Milfred akademinin batı yakasındaki kandillerin yakılmasından sorumlu, Maud birinci sınıfların danışmanı, Enid de çiçek gözetmeni olarak görevlendiriliyor. Gözde öğrenciliği geçen dönemki yalanıyla Mildred'e kaptıran Ethel ve iş birlikçisi Drusilla okulun geri kalanından sorumlu tutuluyorlar ama bu onların Mildred'le uğraşmasına engel olmuyor. Tam bu iş bölümlerinin bittiği sırada hava açıyor ve hikâyemizin düğümü olacağını hissettiren bir an yaşanıyor. Farklı yerlerdeyken aynı anda gökteki kayan yıldızı gören Milfred ve Miss Hardbroom, birbirlerinden habersiz olarak birer dilek tutuyorlar. Biz de bu dileklerin ne zaman, nerede ve nasıl kesişeceğini düşünmeye başlıyoruz. Milfred'in hemen gerçekleşen ve tabii ki gizli tutulması gereken sevimli dileği yine Ethel'in dizginlenemez merakıyla ortaya çıkıyor ve şu işe bakın ki o sırada Ethel'in sebep olduğu tehlikeli kaza okullar arası yarışmaya Mildred'in katılmasının önünü açıyor.

Son kitapta Mildred'in okulunda 5. sınıfların da olduğu detayına rastlayınca dizinin devam edeceği fikrine kapılıyorum ama yazar Jill Murphy 2021 yılında aramızdan ayrıldığı için bu ihtimal maalesef ortadan kalkmış. Kendisinin planı mıydı bilemeyiz ama değilse dahi Mildred'in "en kötü cadı" olmaktan kurtulmuş, Miss Hardbroom'la bile arasını düzeltmiş, öğrencilik kariyerinin zirvesine ulaşmış olduğu noktada hikâyenin sonlanması kaderin hoş bir cilvesine benziyor.

Bu kitapların alt metninde, kişinin zayıf noktalarıyla -Mildred için kedisi Tabby o zayıf noktayı temsil ediyor- barışık olarak hatta onları severek hayat yolunda ilerlemesi gerektiği yatıyor. İkinci bir gönderge "hep destek, tam destek" düsturuyla ortaya konan dostluğun (Maud ve Enid) kişiye katacaklarını işaret ediyor. Bazen, elden hiçbir şey gelmediğinde, ihtiyacınız olan tek şey sorgusüz sualsiz gönülden bir destektir ve o desteğin büyülü gücü tüm terslikleri ortadan kaldırabilir.

Kitaplardaki kara kalem çizimler oldukça eğlenceli, açıklayıcı ve serpiştirilme dozu iyi ayarlanmış. Çizimler de yazara ait olduğu için ve dolayısıyla metinlerle çizimler arasında tam bir uyum olduğu için çizimler işimizi bir hayli kolaylaştırıyor. Hikâyenin bölümleri (chapters) kısa tutulmuş ve geçişlerde zaman/olay atlamaları yapılmamış. Bu da kafa karışıklığına mahal vermeyen "The Worst Witch" kitaplarını yabancı dil okumaları için ideal bir dizi yapıyor. Her bir kitabın bir paragrafla kolaylıkla özetlenebiliyor olduğunu fark etmişsinizdir. Bu, hikâyenin basitliğinden değil anlatının yalınlığından kaynaklanıyor. Dikkatimiz dağılmadan, sınırlı karakter ağı içerisinde, doğrusal akışla ilerleyen kurguyu rahatlıkla kavrayabiliyoruz. İnsan bu kitapları bölüm bölüm okumaktansa bir çırpıda bitirip merakını gidermek istiyor.

Yazımda değinmediğim, serinin diğer kitapları sevgili genç arkadaşım, gözlerinden öper. Bu yazıyı buraya kadar okuduysan bu kitapların hepsini okuyacağından şüphem yok. Bu kitapların yayıncısı yaklaşık yüzyıl önce amacını "çocuklara okumayı sevdirmek" olarak belirlemiş ve 6 yaşında yazmaya başlayan samimi bir yazarın kitaplarıyla bu niyetini gerçekleştirmiş. Bize de okumak düşüyor. Eksik kalan kitaplar hakkındaki yorumlarını bizimle ve okurlarımızla paylaşırsan çok seviniriz.

Jill Murphy (Yazar ve Çizer)

Puffin Books Penguin Group, Londra