Yaşamak İçin Bir Nedeni Olan İnsan, Kişisel Gelişim, Ulus ÇELİKER

Psikiyatrist Viktor Frankl'ın anıları Nazi ölüm kamplarındaki yaşamlarıı betimlemeleri ve manevi hayatta kalma dersleri nesiller boyu okuyucuları etkiledi. 1942-1945 yılları arasında Frankl Auschwitz'de dâhil olmak üzere dört farklı kampta çalışırken ebeveynleri, erkek kardeşi ve hamile karısını kaybetti. Frankl, kendi deneyimine ve daha sonra pratiğinde ele aldığı başkalarının deneyimlerine dayanarak acıdan kaçınamayacağımızı ancak onunla nasıl başa çıkacağımızı, onda anlam bulabileceğimizi ve yenilenmiş bir amaçla ilerleyebileceğimizi savunmaktadır. Frankl'ın Yunanca logos(anlam) kelimesinden gelen logoterapi olarak bilinen teorisi hayattaki birincil dürtümüzün Freud'un ileri sürdüğü gibi zevk değil kişisel olarak anlamlı bulduğumuz şeyin keşfinin peşinde koşmak olduğunu kabul eder. Fransa 1997'de öldüğünde İnsanın Anlam Arayışı yirmi dört dilde on milyondan fazla satmıştı.

"Bir durumu artık değiştiremediğimizde kendimizi değiştirmeye zorlanırırız." Zorluk eşikte belirdiğinde neyi yapabilecek ve neyi değiştirebilecek isek ona odaklanmalıyız. Her zorluk insanın ruhsal tekamülü için de bir imkandır. Frankl, bir toplama kampında olmasına rağmen hayatın anlamlı olduğunu ve biz insanların koşullarımıza rağmen hayata anlamlı görmeyi öğrenmemiz gerektiğini fark etti. Dolayısıyla içinde bulunduğumuz koşullar ne olursa olsun, bir adam toplama kamplarında iken yine de anlam bulabiliyorsa bu bizim için de mümkündür. Bu nedenle olumsuz koşullarla karşılaştığımızda değişmek ve ıstırabımızda anlam bulmak için kendimize meydan okumalıyız.

"Mutluluk gibi başarı da kovalanamaz: Kendisi ortaya çıkmalı ve bu sadece insanın kendisinden daha büyük bir davaya bağlanmasıyla veya insanın kendisi dışında bir insana tesliminin yan etkisi olarak gerçekleşebilir. Mutluluk kendiliğinden ortaya çıkmalıdır."(s.14)

Pek çok insanın üstüne düştüğü tuzaklardan biri maddi şeyleri elde ederek mutluluğu kovalamaya çalışmak veya belirli bir başarı düzeyine ulaşana kadar mutluluğu ertelemektir. Frankl, bu yöntemin gerçek mutluluk olmadığını savunuyor. Nesnelere mutluluk seviyemizi kontrol etme gücü vermek sonunda bir boşluk hissine yol açacak başarısız bir formüldür. Mutluluk amacımızın bir yan ürünüdür ve hepimizin mutlu olmak için sebepleri olduğunu fark ederiz. Ancak mutluluğu şeylere bağladığımız sürece asla yeterince sahip olduğumuzu hissetmeyeceğiz.

"Acı anlam bulduğunda ıstırap olmaktan çıkar". Hayattaki evrensel bir gerçek ne olursa olsun acı içereceğidir. Ama biz sadece ona neden katlandığımıza dair bir neden bulamadığımızda acı çekeriz. Bir şeye anlam verdiğimiz an katlanılabilir hale gelir ve arkamızda bir amaç olduğu için dayanabiliriz. Yaşamak acı çekmektir yaşamı sürdürmek çekilen bu acıda anlam bulmaktır. Eğer yaşamda bir amaç varsa acıda ve ölümde de bir amaç olmalıdır diyor Frankl.

Frankl'ın ruh sağlığı alanında en büyük katkısı insanların bir anlam isteği veya yaşamda bir anlam bulmak ve keşfetmek için içsel bir çekim tarafından motive edildiğini varsayan logoterapiyi geliştirmesidir. Logoterapinin üç temel ilkesi sunlardır:

1)Hayatın her koşulda bir anlamı vardır en sefil durumda bile.

2)Yaşamak için temel motivasyon yaşamda anlam bulma isteğimizdir.

3)İnsanlar yaptıkları ve deneyimledikleri şeylerde veya en azından değişmez bir ıstırap durumu ile karşılaştıklarında aldıkları tavırla anlam bulma özgürlüğüne sahiptirler.

Frankl'ın birçok yazısında, konferansında ve sunumunda belirttiği gibi insanlar hayatın anlamını üç şekilde keşfedilirler:

1) Bir üretimde bulunarak veya bir iş yaparak

2) Bir şeyi deneyimleyerek ya da biri ile temas ederek

3) Kaçınılmaz olan ıstıraba karşı aldığımız tavırla

Frankl'ın İnsanın Anlam Arayışı'nda ana hatlarıyla belirttiği ve toplama kampı dehşetlerine dayandığı gibi bir kişiden herşey alınabilir ancak tek bir şey vardır herhangi bir koşulda kişinin tutumunu seçme yeteneği.

"Yaşamak için bir nedeni olan insan her türlü nasıla katlanabilir"

Bu Holokost'tan kurtulan Viktor E. Frankl tarafından yazılan kitabının tamamının altında yatan bir sözdür. Nedenini bildiği için soykırımdan kurtulduğunu iddia etmektedir. O, kampa girdiğinde yok olan kitabının müsveddesini bitirmek istedi ama aynı zamanda hayatta olup olmadığını bilmemesine rağmen karısına duyduğu aşkta kurtuluş buldu. Kampta kalanlar ise nedenlerini belirleyemediler ve artık hayattan hiçbir beklentim yok düşüncesi ile yaşanan vahşete dayanamayıp hayatta kalamadılar.

Frankl, hayatlarının anlamını koruyabilen mahkûmların hayatlarını kaybetmiş olanlardan daha güçlü ve daha dirençli olduğunu gördü. İnsanlar hayatlarının bir anlamı olmadığında varoluşsal bir boşlukla baş başa kalırlar. Değerlerine göre yaşayamayan veya hayatın bir anlamı olmadığını hisseden insanlar kendi içlerinde bir boşluk taşırlar. Çoğu insan hayatta doğru seçimler yapmaya başlamadan önce hayattaki amaçlarını keşfetmeleri gerektiğini düşünür ancak logoterapi bunun tam tersini önerir. Hayatta nasıl davrandığımız ve seçimlerimize karşı hissettiğimiz sorumluluk anlamamızı belirler. Herkesin hayatının herhangi bir anda kendine özgü, özel bir anlamı vardır. Bunu satranç açısından bir düşünün. Bir büyük usta size genel olarak en iyi hamle olmadığını sadece oyunda karşılaştığı duruma bağlı olarak en iyi hamle olduğunu söyleyecektir. Bu herkesin hayatta bir anlamı olabileceği ve herkesin kendi kararlarına bağlı olarak hayatlarının amacını bulması gerektiği anlamına gelir. Bir kişi olumlu bir katkının parçası olduğunu hissederek işyerinde kişisel bir anlam bulabilirken bir başkası insanların hayatlarını iyileştirmeye yardımcı olarak gönüllülük yolu ile topluma yardım ederek anlam bulabilir.

İnsanın Anlam Arayışı yalnızca bir adamın Holokost'tan sağ çıkma deneyimini belgelediği için değil aynı zamanda hayatın anlamını nasıl bulacağına dair benzersiz bir bakış açısı sunduğu için de önemli bir eser. Frankl'ın kitabı birçok insana mevcut koşulların ötesine bakma ve hayatlarını anlamlı kılmanın yollarını bulma konusunda ilham verdi. Düşüncelerinize meydan okuyacak ve hayatınızda anlam bulmanıza yardımcı olacak bir kitap arıyorsanız bu kitabı okumanızı tavsiye ederim.

Viktot E.Frankl

Okuyan Us Yayınevi

155 sayfa