Yöntem Bilen Okur, Düşünce, Misafir Köşesi

Yusuf ŞAHİN yazdı…

Sosyoloji okumaya nereden başlamayalım sorusunun absürtlüğü üzerine sosyolojik bir yazı yazabilmenin sağlayacağı sosyolojik bilginin gündelik hayatta karşılığı yoktur zira okuma serüvenine hâlihazırda başlamış/bulaşmış bir okur kıyısından köşesinden sosyoloji okumaya çoktan başlamıştır. Sosyoloji metinleri münhasır bir alanı oluşturmakla birlikte okuduğunuz metinlerde hiç ummadığınız bölümlerde sosyolojik arka plana sahip bilgi ve yorumlar karşınıza çıkabilir. Bu noktada temel belirleyici sizin konuya olan aşinalığınız ve farkındalığınızdır. Belki de asıl sorulması gereken soru; sosyoloji alanında ne okumalıyım yerine okuduklarımı sosyolojik bir bakış açısıyla nasıl değerlendirmeliyim, nasıl yorumlamalıyım olmalıdır. Dikkatli okurların bu soruyla karşılaştıkları anda akıllarında beliren kitap ismi "Sosyolojik Tahayyül" olacaktır. Daha dikkatli ve yaşlı okurlar ise bu kitabı "Toplumbilimsel Düşün" olarak anımsayacaktır. Charles Wright Mills'in kaleme aldığı "Sociological Imagination" kitabını Prof. Dr. Ünsal Oskay "Toplumbilimsel Düşün" başlığı ile tercüme etmiş, aynı metin Ömer Küçük tarafından "Sosyolojik Tahayyül" başlığı ile tercüme edilmiştir. Alana daha hâkim okurlar ise sosyolojik bakış açısı kazanmak denildiğinde bambaşka bir kitaba referans vermeyi tercih edeceklerdir. Emile Durkheim tarafından kaleme alınan "Sosyolojik Metodun Kuralları" 1895 yılında okurlar ile buluşmuştur. Aynı eser "Sosyolojik Yöntemin Kuralları" başlığı ile de piyasada mevcuttur. Durkheim ilerleyen yıllarda sosyolojinin en fazla ihtiyaç duyacağı konuya ilişkin temel tespitler içeren düşünceleri ile sosyolojik metodun nasıl olması gerektiğine dair fikirlerini paylaşmaktadır. Sosyoloji alanında adı en çok anılan fakat bilinirliğinin aksine bir okunma oranına sahip bu kitap aslında kendi türündeki kitapların genel durumuna dair de oldukça açıklayıcıdır. Bir alana ilişkin en az okunan ve önemsenen kitaplar ne yazık ki metodoloji kitaplarıdır. Sıradan okur için fazla teorik ve teknik, alanın içinden kişiler için aşırı detaylı ve karmaşık bulunan metodoloji kitapları aslında o disiplinin temelini oluşturan metinlerdir. Sosyolojik bakış açısını nasıl kazanabilirim sorusunun en net cevabını artık verebiliriz: "İyi metodoloji kitapları okuyarak".

Devam edecek serimizde Belkıs Kümbetoğlu'nun "Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma", Temmuz Gönç Şavran editörlüğünde hazırlanmış "Sosyolojide Araştırma Yöntem Ve Teknikleri", Emre Erdoğan ve Pınar Uyan Semerci tarafından hazırlanmış "Toplumsal Araştırma Yöntemleri için Bir Rehber: Gereklilikler, Sınırlılıklar ve İncelikler" eserlerine yer vereceğiz, metodoloji metinlerinin sıkıcı ve yorucu olduğu iddiamızı kendi kendimize çürütmeye çalışacağız.