Yüreğin Pedagojisine Dair Bir Değerlendirme, Kişisel Gelişim, Elif MERT

Brezilyalı eğitimci, filozof ve eleştirel pedagojinin etkili kuramcılarından biri olan yazar, Paulo Freire ile ilk defa bu kitap ile tanışıyorum. Kitabı okumadan önce etkileyici, proaktif, siyasetten eğitime, umuttan diyaloğa pek çok konuda net ve etkin bir şekilde ifade etmiş söylemlerinden oluşan yaşam öyküsünü okuduktan sonra kitaptaki denemeler daha anlaşılır hale geliyor. Bu nedenle değerlendirme yazıma Freire'nin hayata bakış açısı ve felsefesi ile başlamak istiyorum.

1997 yılında vefat eden Paulo Freire, çağdaş bir eğitimci olarak uluslararası üne sahiptir. Kitapları birçok dile çevrilmiş ve Brezilya, Şili, Fransa, Almanya, Endonezya, İsrail, İtalya, Japonya, Kore, Hollanda ve İspanya dâhil olmak üzere birçok ülkede yayınlanmış. En son üç eserinin İngilizce olarak yayımlanması, Freire'nin teorilerini ve uygulamalarını eğitim alanında bu kadar öne çıkaran diyalojik pedagojiyi anlamanın yeni yollarını sunmaktadır.

1988 yerel seçimlerini Sao Paulo'da kazanmasıyla beraber eyalet düzeyindeki eğitimden sorumlu bakanlığın başına getirilmiş. Böylece Frerire, 654 okul, 700 bin öğrenci ve yetişkinlere yönelik eğitim programlarından sorumlu bir kişi haline gelmiş. Bu, dünyaca ünlü radikal bir eğitim kuramcısı ve filozofu olan Freire'nin düşüncelerinin uygulamaya geçirilmesi ve sınanması için inanılmaz bir fırsattı. Okuma- yazmayı sadece sözcükleri okumak ya da okuma- yazmanın mekaniğinin öğrenilmesi olarak görmek yerine hem sözcükleri hem de dünyayı okumak olarak gören Freire, bunu eleştirel bilinçlenme sürecinin bir parçası olarak ele alır.

Freire, eğitimin insanlarda toplumsal bilinci ve eleştirel düşünme yeteneğini geliştirip toplumsal katılımı kolaylaştıran ve gerekli kılan bir olgu olarak görülmesi gerektiğini, aksine insanı yok sayan, sessizlik kültürünün devamını ve insanların evcilleştirilmesini hedefleyen bir süreç olarak asla düşünülmemesi gerektiğini ifade eder. Bunun için "bankacı eğitim" anlayışına karşı "sorun tamamlayıcı" eğitim anlayışını savunur. Yaşadığı dünyayı eleştirel bir biçimde algılamak için kendini gerçekleştirir. Böylece insan, içinde yaşadığı dünyayı durağan bir gerçeklik olarak değil, tersine değişim süreci içinde bir gerçeklik olarak görür.

Paulo'nun bu kitaptaki içeriği, günlük hayatından, duygularından, düşüncelerinden ve Brezilyalı olarak dünyada yaşadığı deneyimlerinden oluşuyor. Frerire'nin eğitim anlayışını bilmeden kitaplarında bir anlam bulmak çok zorlaşabilir. Freire'nin kaderci konumlara karşı mücadelesi, özellikle kaderciliğe karşı asi bir tutkuyla yazdığı Yüreğin Pedagojisi'nde görüyoruz.

Dramatik bir şekilde, Freire Brezilya'daki bu kaderciliğin tehlikelerini bizzat yaşadı. Yüreğin Pedagojisi'nde, kişisel ve entelektüel yörüngesini anlatıyor, kendi okullarında ve yaşamlarında kaderciliğin yayılmasına direnmenin yollarını bulmanıza yardımcı olacak örnekler ve düşünceler sunuyor. Bu nedenle, bu kitap eğitimcilerin dönüştürücü teoriler ve uygulamalar geliştirmeleri için olasılıkların sınırlarını çiziyor.

1980'de, on beş yıllık sürgünden sonra Brezilyalı eğitimci, orada ortaya çıkan sosyal ve demokratik dönüşümlere sıkı bir bağlılıkla ülkesine döndü. 1989'dan 1992'ye kadar Sao Paulo'da eğitim sekreteri olarak çalışmak gibi birçok başka insanla ve birçok farklı mekânla coşkuyla katıldı. Yüreğin Pedagojisi'nde Freire, bu deneyimleri anlatıyor, ancak aynı zamanda yıllarca süren mücadeleden sonra, bir zamanlar dönüştürücü bir seçeneği savunan bazı entelektüellerin kaderciliğe düştüğünü üzülerek fark ediyor.

Freire, kadercilikten kaçınmanın ve yeni dönüştürücü bakış açıları geliştirmenin yollarını öneriyor. Örneğin, demokratik yönetim için, komiteler ve müzakere prosedürleri aracılığıyla düzenlenen bir okul konseyini teşvik etmek veya Eğitim Bakanlığı'nın önerilerini ve eylemlerini popüler mitinglerde tartışmak gibi somut eğitim önlemleri öneriyor. Aslında, Freire bu önerileri Brezilya'da devlet okullarını daha demokratik ve popüler ve daha az otoriter ve seçkinci olacak şekilde dönüştürmeye yönelik daha geniş bir hedefin parçası olarak uygulamaya alıyor.

Bu kitapta, mevcut eşitsizliklerin titiz bir analizini sunuyor, ancak bunun ötesinde, otuz üç milyon Brezilyalının açlıktan öldüğü bir durumun devam etmesine izin veren entelektüel veya siyasi pozisyonlara uymuyor. Böylece, "gerçekliği tanıyorum, engelleri tanıyorum; ama sessizce boyun eğmeyi ya da egemen söylemin yumuşak, utangaç, şüpheci bir yankısına indirgenmeyi reddediyorum" diyor.

Freire, kendimizi eski veya potansiyel dönüşümlerin yalancılığını kınamakla sınırlamak yerine, ilerici eğitimcilerin daha iyi bir eğitim ve daha iyi bir dünya için araştırma yapması ve olanaklar yaratması gerektiğini savunuyor. Yüreğin Pedagojisi'nde dediği gibi, "Soru, zorlukların nasıl olasılığa dönüştürüleceğini belirlemekte yatmaktadır"

Öğretmenlik mesleğinin değer kaybetmesi, öğretmenleri şefkatli teyzeler, anneler veya bebek bakıcılarıyla özdeşleştirir. Freire, bu kitapla eğitim alanını, bu tür çağrışımların sonuçlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve yalnızca bakım konularını ele alan bir pedagojinin öğretmenin rolünü ve mesleğini nasıl değersizleştirebileceği ve baltalayabileceği konusunda uyarıyor.

Brezilya'daki baskın ideoloji; öğretmenliği annelikle eşitleyerek, öğretmenlerin çalıştıkları ve öğrencilerinin vatandaş olarak mümkün olan en iyi eğitimi alma haklarından mahrum bırakıldığı adaletsiz koşulları düzeltmek için greve gitmeye cesaret etmelerini imkânsız kılıyor.

Yüreğin Pedagojsi'nde, yeni yüzyılda geliştireceğimiz dönüştürücü eğitim teorileri ve uygulamaları için benzersiz bir temel buluyoruz. Ancak dahası, daha iyi bir dünyayı teşvik eden eğitim önerilerini hayal etme ve yaratma olasılığına dair bir kanıt da buluyoruz.

Paulo Freire

Yüreğin Pedagojisi

Ütopya Yayınları

144 sayfa