Zaman, Kitap ve Anlam, Düşünce, Bilal CAN

II.

Kitap, gündelik hayatımızın akışkan zaman çizgisi içerisinde donmuş zamanı tekrar tekrar gözden geçirmemize imkân sağlayan bir tür zaman yolculuğu gibidir. Eserlerde anlatılan zaman ile bizim onunla iletişime geçtiğimiz zaman arasındaki fark, bir tür bir zamansal yolculuk olabildiği gibi mekânsal bir değişimi de beraberinde getirir. Her eser, ister kurgusal ister teorik bağlamda olsun içerisinde barındırdığı zamansallıkla bizi zamanın göreceliğiyle baş başa bırakır ve zihnimizde bir zaman değişimine yol açar. Bu zaman değişimi fiziksel bir değişim değil Baudrillard’ın simulakr dediği kavramla bir bütünlük sağlar. Simülakr, bir gerçeklik olarak algılanmak isteyen görünüm ya da gerçeklik olarak algılanması istenen göstergeler olarak anlam kazanır. Bu göstergeler, harfler, işaretler ile zihnimizde patlamaya hazır anlam kapsülleri olarak yerleşir ve kelimelerle, cümlelerle bu anlam birbirine eklemlenerek büyür.

Geçmişin içinden ve geleceğin dışından ezoterik bir bağlamdan kopmadan kendi kişisel tarihini ve tarifini yapan yazar, ortaya koyduğu eserin kitaplaşmasıyla toplumsal bir imgelem kazanır. Bu toplumsal imgelem, okurların zihinlerinde milyonlarca parçaya bölünerek tarih cetvelinde farklı olay ve olguların birbirine bağlanmasına, birbirini yontmasında ve birbirini sönükleştirmesinde bağ görevi görür. Kelimelerle düşünür, kelimelerle görür, kelimelerle zihnimizde anlamlar üretiriz. Bu anlam üretim süreci içerisinde bir şimdiki zaman, bir geçmiş zaman bir de gelecek zaman vardır. Tüm bunları bir arada tutan isen geniş zamandır. Çünkü onda tüm zamanların sesi, rengi ve tadı vardır. Tüm zamanları içerisinde barındıran eserler zamanın eriticiliği karşısında tunçtan bir heykel gibi dimdik durabilir.

İnsanlar gibi, kitapların da bir tarihi ve daha doğrusu bir yazgısı vardır. Bir yapıtın kendini var edebilmesi ve kalıcı olması için onu yazan kişinin öncelikle onu serbest bırakması ardından bu kitabın insanlar arasında dolaşarak anlamlarını bal bırakan bir arı gibi zihinlere bırakması gerekir. Böylelikle o kitap, zaman dediğimiz o muamma karşısında bir kelebek etkisine dönüşebilir.

Kitaplar, geçmişe ilişkin olduğu gibi şimdiye ve geleceğe de ilişkin olabilir. Onun bu durumu, onunla iletişime geçecek okurun bilinç düzeyinin uyanmasıyla açıklanabilir. Buna “bilmenin ayaklandırılması” yahut “bilmeye varma”, “bilinçlenme” gibi kavramlar çerçevesinde bakılabilir. Geçmiş, kendini şimdide anlamlı kılar. Walter Benjamin, Pasajlar adlı eserinde “geçmiş” olgusuna değinirken onun “kendisini kurtuluşa yönelten gizli bir dizini de beraberinde taşır” ifadesini kullanır, cümlenin devamında “zaten bizden öncekilerin içinde yaşadıkları havadan hafif bir esintiyi biz de duyumsamaz mıyız?” sorusunu sorarak geçmişin şimdiki halimize neler taşıdığını vurgular. Geçmiş, şimdiden duyulan hafif bir esinti olabildiği gibi onu kuvvetli bir fırtınaya çevirecek olan da sözün kuvveti olacaktır. Kitaplar, içerisinde barındırdığı anlamlar bütünlüğü ile bizi bu fırtınaya yakalatan vasıtalardır. Bu yüzden bizler, kitap okurken şimdiden sıyrılmak, geçmişten esintiler hissetmek ve gelecek için zihnimize hayaller biriktirmek isteriz. Bütün okuyuşlarımız, bize tüm zamansallıklar içerisinde kendimizi arayışımızın temsilini sunar. Çünkü gerçekliği elde etmek istemek onun peşinden gitmekle mümkündür ve gerçek de bizden kaçan bir şey değil, elde edilmeyi bekleyen bir şeydir.

I. Yazı: http://www.kitaphaber.com.tr/bilal-can-yazdi-nicin-kitap-okuruz-k4072.html