Bir Şey Yap Güzel Olsun, Çocuk, Şevval BAŞTAN

Bir çocuk kitabının beni yerimden alıp Mustafa Kutlu'ya ait şu güçlü satırlara götüreceği hiç aklıma gelmezdi:

"Bir şey yap güzel olsun... Huzura vesile olsun, rikkate yol açsın, şevk versin, hakikate işaret etsin. Bir şey yap, doğru olsun. İnsanları yalanın ve yanlışın bataklığına düşmekten korusun. Rüzgâra ve akıntıya kapılmasın; kırılsın lakin eğilip bükülmesin... Bir şey yap iyi olsun. Hizmetten, hürmetten, merhametten müteşekkil olsun. Kalpleri yumuşatsın; garibin, yolcunun, zayıfın derdine derman olsun."

Bu sözler Hüzün ve Tesadüf'te geçiyor. Derin manaları olan, insanı harekete geçiren, dünyaya dair olan bakışımızı genişleten kuvvetli ifadeler. Fakat sormamız gereken soru şu: Bu cümlelere işaret edebilecek kadar güçlü ama aynı zamanda yalın bir metin kurgulanıp çocuklara nasıl sunulabilir?

Sorumuzun cevabını; Multibem Yayınları'ndan çıkan, Pedagog Semra Alkan'ın yazıp Büşra Nur İslamoğlu'nun da resimlediği "Ya Tutarsa" isimli kitapta kendi adıma buldum ve buna çok da memnun oldum.

Metinlerin kısa ve öz oluşu bizleri çoğu zaman iyi bir resimli çocuk kitabı yazmanın bir roman yazmaktan çok daha kolay olduğu yanılgısına sürüklüyor. Fakat yazarların sahip oldukları dar alanda geliştirdikleri öyküyle, 24x22 cm'lik geniş alanı donatan illüstratörün birleşen çizgileri; estetik zevkler uyandıran, çok katmanlı anlamlara sahip dikkate değer anlatımlar inşa ediyor.

Çocuk Kitaplarında Nasreddin Hoca Karakteri

Ya Tutarsa bizi tanıdık bir yerden yakalıyor: Nasreddin Hoca! Bir de horozlar var tabii… Horozlar olunca gözlerimizi bir Akşehir sabahında açıyoruz. Ama Akşehir'in horozları bildiğimiz horozlardan biraz farklı. Bunlar, kitaplara dalıp giden bu yüzden de ötmeyi unutan horozlar. Onların huyunu bilen Nasreddin Hoca her gün güneşle birlikte uyanan çalışkan biri olarak karşımıza çıkıyor.

Ama bu çalışkanlığın karşılığı olarak tüm gün yorgun düşen hoca bir gölün kenarında dinlenirken aklına o parlak fikir gelir: Gölü mayalamak! Onu görenler, "Ne yapıyorsun hoca? Göl hiç mayalanır mı?" dediklerinde hoca o muhteşem cevabını verir: Ya tutarsa!

Bu noktadan itibaren hikâyemiz en başta bahsettiğimiz o özgün yapısına kavuşuyor. Nasreddin Hoca, yolda gördüğü boynunu bükmüş çiçeklere dallarla destek yapıyor sonra da "Ya tutarsa..." diye ümitle bekliyor. Yıpranmış iplere sağlam düğümler atıyor, kırılan vazoları kimseler bilmese de atmıyor yapıştırıyor. Heybesine buğdaylar doldurup gezdiği yollarda ardından gelen kuşları besliyor.

Kitapta Nasreddin Hoca'nın meşhur fıkrası bir çıkış noktası olarak seçilmesine rağmen "Tutmak" kelimesinin ilerleyen kısımlarda günlük hayattan dört farklı anlamı karşılayacak şekilde kullanılması metnin olay akışını bambaşka bir noktaya taşıyor. Bunun meydana gelmesinde resimlerin payı büyük.

Kitapta metin ve çizimler arasında pekiştirici bir etkileşim hâkim. Fakat konu Nasreddin Hoca olup hikâye gelenekten beslenince, "Çizimler dijitalden sıyrılıp kitabın sıcak ve mutlu renkleri geleneksel çizim teknikleriyle desteklenseydi acaba nasıl olurdu?" diye hayal ettim. Buna rağmen karakter ve arka plan çizimlerindeki stilize edilmiş gelenekseli çağrıştıran motifler, kitabı tekrar tekrar okuyup detayları keşfetmeyi çocuk için de ebeveyn için de keyifli hale getiriyor.

Ebeveynler İçin Çocuklarla Kitap Okuma İpuçları

Resimli kitapları doğru okumak, henüz okuryazar olmayan çocuk ve ebeveynin beraber paylaşımda bulundukları güzel anlara eşlik etmesi bakımından önemli. Okuma esnasında metin ve resimler üzerine sohbet ederken inşa edilen yeni hikâye çocuğun ilgilerini anlamada önemli bir rehber. Özellikle kitabın İngilizce ve Türkçe iki metni aynı anda sunuyor olması çocuğu mümkün olduğunca erken yaşlarda İngilizce ile tanıştırmak isteyen ebeveynler için büyük bir avantaj sunuyor. Yayınevinin çift dilli çocuk kitapları yayınlamak konusundaki istikrarı da takdire değer.

Tüm bu saydığımız amaçları gerçekleştirebilmek için Ya Tutarsa'nın anlam açısından son derece zengin sayfalarını keşfetme sürecini ağırdan almak, metne yönelik bol soru sormak ve bırakılan boşlukları gülerek, sohbet ederek dolu değerlendirmek kitabın sunduğu anlamları genişletmeye yardımcı.

Ya Tutarsa; üç yaş üzerine hitap eden fakat her yaştan okura; umudu ve yaşamın anlamını yitirmeyen, dokunduklarında güzelliği beraberinde getiren, duyarlı, inanmış bir yürek olan Nasreddin Hoca aracılığıyla kalpleri yumuşatıp şevk veren tatlı bir kitap.

Ya Tutarsa
Semra Alkan
Çizer: Büşra Nur İslamoğlu
Multibem Yayınları
32 Sayfa
Dil: Türkçe-İngilizce