Bana Çocuk Edebiyatının Resmini Çizer misin Büşra Akbu, Söyleşi, A. Erkan AKAY

Bilinçli, nitel, kayda değer, saklanmaya değer ilk çiziminizi hatırlıyor musunuz? Ne zaman, nerde, ne çizmiştiniz? Şimdi nerde, ona ne oldu?

Güzel sanatlar lisesindeyken çalıştığım ilk reprodüksiyon çizimim benim için çok heyecan vericiydi. Siyah arka planlı sıralanmış objeler, ressamının ismini hatırlamadığım tipik bir Rönesans eseri.

Yeteneğinizi nasıl geliştirdiniz? Çocuk kitaplarına çizimlerinizle katılma fikri/fırsatı nasıl doğdu? Kendinizi bu piyasaya nasıl kabul ettirdiniz?

Kitaplarla ve çizimle aram hep iyiydi. Çocuk kitaplarına çizmek benim için zamanla ortaya çıkan, bu ikisinin bileşeni gibi bir durum halini aldı. Ayrıca çizgi filmleri de çok sevdiğim için oradaki renkli dünyanın da etkisi büyük. Resimleme için ilk yıllarımda ben yayınevlerine ulaşıp derdimi anlatmaya çalışırken, ilerleyen yıllarda çizimlerimin de gelişip daha kendini gösterir hale gelmesiyle yayınevleri tarafından görünürlüğüm artmaya başladı. Bir işi sevip üzerine çalıştıkça gelişim zaten kaçınılmaz. Ve resimlediğim her kitap küçük dahi olsa bana yeni bir şeyler katmaya devam ediyor.

Çizdiğiniz bir çocuk kitabını elinize aldığınızda kendinizi eserin neresinde hissedersiniz? Mesela kitabı bir film gibi düşünsek, rolünüzü nasıl tanımlarsınız?

Ben kendimi işin hep mutfak kısmında görmüşümdür. Kitap boyunca kendini gösteren estetik hoş sahneler ve çekici karakterler önemli olsa da bunların oluşumu, tasarlanması ve ortaya çıkarılması tempolu yoğun bir çalışma süreci. Neyin nerde nasıl gösterileceğinin tasarlanması görsel kalite kadar önemli, dolayısıyla hoş çizimlerle bir baş rol oyucusu demekten ziyade bu önemli planlamalar ve bir sonraki sayfayı merakla çevirtecek, dinamik hikaye akışını sağlayacak çizimlerin öneminden dolayı burada kendi rolümü bir yönetmen olarak tanımlayabilirim.

Yöntemlerinizden ve prensiplerinizden biraz bahseder misiniz? Bir proje önünüze geldiğinde hangi şartları öne sürersiniz? Ya da size sunulduğunda kabul etmediğiniz şartlar nelerdir?

İçeriğin bana hitap edip etmemesi dışında genelde bütçe ve zaman takvimi konusunda anlaşabilmek adına iletişimim oluyor. Daha önce çalışmadığım, ismini duymadığım kurum yada kişiler söz konusu ise ön ödeme, sözleşme gibi konularda ısrarcı olabiliyorum. Sonrasında metin okuma, düşünsel olarak en çok kafa yorduğum eskiz süreci ve peşinden detaylı çizimleri yaptığım bir çalışma sürecim oluyor.

Yazarak derdini anlatanlara çizerek destek veriyorsunuz. Yaptığınız iş kimi zaman hayali somutlaştırmak, kimi zaman gerçeği soyutlaştırmak. İlk adımıysa sanırım görünmeyeni görebilmek. Dolayısıyla çocuk edebiyatına baktığınızda bizim göremediğimiz ama sizin gördüğünüz sorunlar var mıdır diye merak ediyorum. Gerek okur açısından, gerek yazar veya çizer açısından sizce neler iyi gidiyor, nerelerde aksıyoruz?

Henüz çok fazla eser üretmiş biri olamasam da eski yıllara nazaran şu anda çocuk kitaplarının gerek içerik gerek görsel bakımdan daha geliştiğini düşünüyorum. Teknolojinin üreten ve tüketen kitleye sunduğu avantajlar da çok fazla. Çocuk kitabı resimleme üzerine eğitimin yaygınlaşması, ulaşılabilir kaynakların artması, gelişmiş çeşitli teknolojik olanaklarla artık bir ilkokul öğrencisi bile bu işe dair teknik bilgilerden haberdar olabilir. Ama bu durumların getirdiği dezavantajlı durumlar da var bence. Bir çok şeyin kolaylaşması ile denetimsiz içerik ya da görsel bakımdan kötü çalışmalar da piyasada çok fazla mevcut. Mesela günümüzün sunduğu teknolojiyle her an çok kısa süreler içinde çalışmalarımızı, düşüncelerimizi insanlarla paylaşabiliyoruz. Özellikle görsel içerik üretenler için iyi bir şey. Bu durumda iyiler kadar acemice üretim yapanların da, sadece bir kitap yazıp çizmeyle kendilerini yazar/çizer olarak etiketleyenlerin de olduğunu görüyoruz. Bu işlerde oldum diyebilmek, pişebilmek adına katedilecek uzun yolların olduğunu düşünüyorum.

Yazarlarla aranız nasıl? Çizimini yaptığınız eserin sahibi ile hangi düzeyde bir iletişim kurarsınız? Hangi kafa yapısındaki yazarlarla çalışmak kolay, hangileriyle çalışmak zordur?

Yazarı ile hiç iletişime geçmeden yaptığım projeler oldu (editör, yayıncı vs. ile görüşerek). Sadece yazarla ya da daha kalabalık ekip ile çalıştığım projeler de oldu. Çok müdahaleci veya tutarsız olabilen bir yazarın hayal gücünü yakalamaya çalışmak ortaya iyi bir iş çıkmasını engellemese de yıpratıcı bir çalışma süreci olabiliyor. Kendini çizerin kalemine bırakan yazarlarla yaptığım işler ise bana göre daha özgün ve bir o kadar da keyifli bir çalışma süreci ile ortaya çıkan, benim için daha heyecan verici işler olmuştur. Bu noktada top editörde bence; yazar ve çizer arasında dengeli bir köprü görevi görmesi gereken editörün tutumu çok önemli.

Yayınevleri ile aranız nasıl? Muhatabınızdan ne bekler, ona ne avantajlar sunarsınız?

Yazara olduğu kadar çizere de değer verenleri öncelikli tercih ederim. Ücretsiz deneme çizimi istenmesini genel olarak çizere ve emeğe saygısızlık olarak düşünüyorum. Şu zamanda birçok sosyal platformda hemen hemen herkes çizimlerini paylaşıyor. Bu örneklere bakılacak çizerin istenen çizimi ne şekilde yapabileceği ya da yapamayacağı kısmen anlaşılabilir. Elbette istisnalar kaideyi bozmaz; yeri geldiğinde çok farklı bir içeriğe sahip ya da kişinin o konuda hiç çizim yapmadığı bir durum söz konusu olabilir. Veya portfolyosu zayıf, yolun çok başında olan bir çizer söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda deneme çizimi istenmesine kesinlikle karşı değilim. Bir başka konu emeklerin maddi karşılığının yetersizliği. Çok dengesiz bir ücret skalasının olması. Zaman planlamasının iyi yapılamaması, çizere çoğunlukla acil diyerek ulaşılması da ayrı bir sorun. Şartlar içime sindiğinde üst seviye özenli ve titiz çalışma süreci sunarım.

Çocuklarla aranız nasıl? Onlardan fikir alır mısınız?

Çocuk kitaplarına çizebilmek çocuksu olmayı, çocuğun gözünden bakabilmeyi gerektiriyor. Yeri geldiğinde çocuklarla haşır neşir olmakta sorun yaşamam ve onlardan fikir almayı da severim.

Bir çocuk kitabını çizerken hedefiniz nedir, hangi konularda kendinizi sorumlu hissedersiniz?

Okuyucunun görsel estetik algısını arttırmaya ve hayal gücünü desteklemeye yardımcı olabilecek eserler ortaya çıkarmaya çalışırım. Çizimdeki karakterin duruşu, kıyafeti, üzerindeki aksesuarlarından etrafında şekillenen dünyasına kadar bir çocuğun gözünden, ona en çok hitap edecek şekilde oluşturulmalı.

İyi bir okur musunuz? Çizime başlamadan önce metni nasıl okursunuz? Sonrasında işiniz bitene kadar, kaç defa daha okursunuz? Bu işi yapıyor olmak okuma alışkanlıklarınızı etkiledi mi?

Kitap okumayı sevdiğimden bana gelen bir metni ilk okuyuşum çoğu zaman bir okur gözüyle başlar ve ilk okuyuşta sahneler de zihnimde yavaş yavaş belirir. İkinci okuyuşta önemli kısımları işaretlemeye başlarım. Metin içerisinde yer alan detayları gözden kaçırmamak ve sahnelerde bütünlüğü de sürdürebilmek adına çizimler bitene kadar metin içeriğine sık sık göz atarım.

Çocuk kitaplarını çizerken sizi en çok zorlayan nedir? Tıkandığınız olur mu, sizi neler besler?

Çok yoğun içerikli, kalabalık kompozisyonlu sahneleri çok sevdiğimi söyleyemem. Yakın planda detaylar çalışmayı her zaman daha çok sevmişimdir. Müzikler, film ve diziler, rüyalar beslenecek çok fazla şey var. Tıkandığım zamanlarda yapılmış işlere göz atmak, referans olabilecek görselleri incelemek etkili oluyor.

Okuyup çizmemeye karar verdiğiniz ya da istemeyerek çizdiğiniz metinler oldu mu? Olduysa size bunu hissettiren neydi?

Çizmeyi istemeyeceğim şekilde bir metin bu zamana kadar olmadı ama maddi karşılığı çok yetersiz sunulan ve insanlıktan pek nasibini almamış işverenlerden kaynaklı olarak da istemeyerek ve sevmeyerek yaptığım işler oldu.

Bugüne kadarki en iyi işinizi görmek istesek bize hangi kitabın ismini verirsiniz?

Çoğu çalışmamın bende yeri ayrı olsa da en son yayınlanan güncel çalışmam ''Sincap mısın Sinbad mısın?'' diyebilirim. Hikaye karakterlerini çok benimsediğim, keyifle resimlediğim bir projeydi.

Metinlerinden en çok keyif aldığınız yazarlar, çizimlerini en çok beğendiğiniz çizerler kimlerdir?

Çocukluğum İpek Ongun, Gülten Dayıoğlu, Kemalettin Tuğcu gibi isimlerin kitaplarıyla geçti. Bu yazarların yeri bende çok başkadır. Ayşegül serisindeki çizimler de görsel anlamda içimin gittiği resimlerdi. Gürbüz Doğan Ekşioğlu'nun çizimlerini de küçüklüğümden bu yana çok sevmişimdir. Günümüz isimlerinden ise adı bilinen bir çok çizerin yanı sıra sosyal mecrada hiç adını duymadığım ama çizgisini beğenip takip ettiğim çok fazla kişi var.

Hayalinizdeki proje/iş ya da mesleğinize dair en büyük hayaliniz nedir? "Ben yapsaydım" dediğiniz işler oldu mu? Hadi aksini de düşünelim; işinizin geleceğine dair endişeleriniz var mı?

Geçmiş yıllarda yurtdışına çizdiğim bir süreç olmuştu. Gösterilen saygı, iş profesyonelliği gibi durumlardan dolayı çok huzurla çalıştığım bir iş deneyimi olmuştu. Yeniden yurtdışına projeler üretmeye hayır demezdim. Şu anda iki yaşında bir kızım var. Onun için bilhassa bebeklik dönemi kitaplarından üretebilmeyi isterdim.