Don Kişot Olmak, Edebiyat, Faik ÖCAL

Don Kişot olmak yerini yurdunu ötelerde bilmek, istirahatgâhlarını yaşamın ve ölümün kesiştiği noktalara kurmak, hep zamanların ve mekânların yol ayrımlarında durmaktır. Yerleşik hayat ile bütün bağların kopmuştur. Dört duvar arasında nefes alıp vermek ile diri diri mezara gömülmek arasında hiçbir fark yoktur. Kendine Gezgin Şövalye diyerek işin içinde çıkmaya çalışırsın. Aslında bu hamle, gelip geçici olan her şeyden elini ayağını çekmenin gayri resmi ve gayri olağan ifadesidir. Varsın ve yoldasın. Yolda olarak var olduğunu hissedersin. Yolculuk yaparak kendin olarak kalırsın. Yolları birbirine bağlayarak ayakta durursun.

Don Kişot olmak iyi olmanın ve iyiliğin gücüne inanmaktır. Bilirsin insanı insan yapan yegâne haslet iyi olmaktır, iyilik yapmaktır. Ruhunun sonsuzluk olmak gibi bir iştahı ve şarkısı vardır. Onu dinlemişsindir bir kere ve yaşadığın müddetçe ruhunun şarkısını okumak istersin. Hiç kimsenin buna engel olmasını istemezsin. İyilik yapmak, seni ruhunun şarkısına yakınlaştırır yalın kılıç. İyilik yapmak, seni ruhunun şarkısında sonsuz kılar ebedi olarak. İyilik yapmak, seni bütün insanların kabalığında ve kalabalığında uzak tutar içini acıtarak. İyi olmak sen bedenin istek ve arzularından korur. İyi olmak seni nefsinin esaretinde kurtarır. İyi olmak seni bütün görünen ve görünmeyen hapishanelerden azat eder. İyilik yapmak için yola çıkmışsındır, iyi bir insan olmaktan başka da gayen yoktur.

Don Kişot olmak kendine verdiğin söze sadık kalmaktır. Hiç kimseye ve hiçbir şeye bağlanmamak için kendine söz vermişsindir ve bu sözüne sadık kalmak için aşk, ölüm ve yaşam üzerine yemin etmişsindir. Rosinante'nin sırtında ölmek ve sözünden dönmek arasında hiçbir fark yoktur. Sen de atının sırtından inmeyecektin, ölüm ve yaşam bir olup gelecekti, aşk bin bir kılıkla karşına çıkıp başını döndürecekti; ama sen atından inmeyecektin, sözüne sadık kalacaktın.

Don Kişot olmak hiç ayrım yapmamaktır, her kese eşit yaklaşmaktır. Din, dil, renk, cinsiyet vs. ayrımı yapmadan bütün insanlara yardım etmektir. Bilirsin bütün kalplerin yeri ve ağırlığı aynıdır, sadece acıların başlangıç ve bitiş noktaları farklıdır. Bu yüzden kutsayarak acıları, tutarsın bütün kalpleri. Adil olmak bunu gerektirir. Adil olmak ve insan olmak eşdeğerdir bu yüzden. Hükmünü verirsin: Adil olmayan insan olamaz, insan olanlar ancak adil olanlardır.

Don Kişot olmak sevgiye inanmaktır. Sevmek, suyun kalbinde balıkların yüzdüğünü, rüzgârın gözlerinde kuşların uçtuğunu, toprağın bağrında ağaçların gece yürüyüşlerini yaptığını, göğün mavisinde çocukların özgürce koştuğunu, taşın ötesinde sonsuzluk mabetleri inşa edildiğini görmek, bilmek ve buna teslim olmaktır. Don Kişot olmak dünyanın ve insanın sadece sevgiyle değişebileceğine ve düzelebileceğine inanmaktır.

Don Kişot olmak aşkı kutsal bilmek, aşk için yaşamak, aşk için ölmektir. Gözünü bir aşkla açarsın, bir yara ile de kapatırsın. Aşk ve yara arasında hiç kimseler, hiçbir şeyler yoktur. Bir aşk yaran vardır sana ait olan. Yaşadıkça yaranı kanattırma ustalığı kazanırsın. Aşkın adının Dulsinea ya da başka bir şey olmasının hiçbir önemi yoktur. Aşkın isim ya da kılık değiştirebilir, önemli değil. Dulsinea'nı hiç görmemiş de olabilirsin, önemli değil. Önemli olan seni sen yapan bir aşkın ve seni diğer insanlardan ayıran bir yaranın var olmasıdır.

Don Kişot olmak aşkın sonsuz halini, yaranda insanın bütün hallerini, aşk yarasında ise kendi yol ve yolculuk sırrına vakıf olmaktır, bunu bilmek, bununla bir başına yaşamasını öğrenmek ve işin sırrını kimselerle paylaşmamaktır. Paylaşamazsın çünkü aşk yaranı ifade edecek dil ve imkânlardan yoksunsundur. Zaten seni gezgin bir şövalye yapan da aynı aşk yarası değil miydi? Seni yerinden yurdundan eden, seni elde avuçta tutamayan, yere göğe sığdırtmayan…

Don Kişot olmak kendiyle yetinmesini bilmek, kafandaki kurmaca dünyada yaşama ustalığını kazanmak, yalnızlığın merkezinde bir başına taht kurmaktır. Bilirsin herkes bir başına mezarını kazar, herkes bir başına mezarına girer ve herkes tek başına mezarından çıkar. Herkes bir başına yürür mahşeri yalnızlığına. Aşk ve hasretle yalnızlığı büyütmek ve korumak lazımmış. Birileri hayatına girip çıkacak, sen birilerinin hikâyelerinde görüneceksin, bu olağandır, olması gerekendir. Nihayetinde herkes kendi kabuğuna çekilir. Bilirsin şövalyelik zırhını ayakta tutan, kafandaki kurmaca dünyadır. Kafandaki kurmaca dünyan olmasaydı şövalyelik zırhının içinde yıkılıp giderdin. Yalnızlık düşüncen olmasaydı bütün dünya üstüne üstüne gelirdi. Seni ötekilere karşı koruyan yalnızlık kalkanındır. Kötü insan yoktur, sadece yalnız kalmasını başaramayan insanlar vardır ve onlardan gelebilecek kötülüklere karşı kendini korumak için her daim yalnızlık mızrağına dik tutarsın, yolundan geri kalmamak için de bir başına yolculuğuna devam edersin. Sanço Panza'n da yoktur. Bir sen varsındır, bir de yalnızlığın, yani kafandaki kurmaca dünya, hayallerin ve umutların.

Don Kişot olmak kendine ve hayata meydan okumaktır. Kendinden başka kaybedeceğin hiçbir şeyin kalmamıştır. Tek kutsalın, hayallerin ve yalnızlığın… Hayallerini ve yalnızlığını korumak için her şeyi yapmayı göze alırsın. Hayatın ve ölümün ötesine geçmek gerektiğini bilirsin. Sen de gözünü kırpmadan hayatın ve ölümün ötesine geçersin. Don Kişot olarak geldiğin bu dünyadan, yine Don Kişot olarak gidersin. Kendine verdiğin sözü tutmuşsundur, yaranı kanattırarak aşkına sadık kalmışsındır.

Don Kişot

Cervantes

Çev. Reşat Nuri Güntekin

Yapı Kredi Yayınları

292 sayfa

İstanbul, 2019