Yazarı Çocuklar İçin Yazmak, Ayşegül SÖZEN DAĞ, Edebiyat

Gurbet Lüy'ün Dikkat Yazar Çıkabilir adlı kitabı çocuklara okumaktan çok daha fazlasını yapabilirsin, der. Zira bir çocuk kitabı eleştirel düşünmek, üretmek ve yazmak için de olabilir. Kitap çocuk edebiyatı yazarlarının yaşamlarını ve yazma serüvenlerini anlatmakla birlikte yazmanın ne denli güzel bir uğraş olduğunu da hissettirir okura.

Kitabın adı uyarı gibi görünse de aslında tebessümle söylenmiş bir temenni. Bu kitapla karşılaşan çocuk okur minik yazma deneyimleri yaşayabilir. Kitap bu açıdan bakıldığında çocuğa sağlam ve anlaşılır yönergeler sunması bakımından değerli.

Gurbet Lüy, kitapta dünyaca bilinen yazarları çocuklara kısa kısa tanıtır. Roald Dahl, Michael Ende, Michael Morpurgo, Andrew Clements, Eric Carle, Mark Twain, Antoine de Saint-Exupéry gibi çocuk edebiyatına yön vermiş isimler çocuklara yakın bir dille anlatılmıştır. Gurbet Lüy, onların hayatlarını biyografik öykü atmosferi içinde sunar. Anlatımında bilgiyle duyguyu harmanlar. Böylece her bölüm okurun zihninde yazarla özdeşim kurabileceği bir evren yaratır. Roald Dahl'ın çocukken yaşadığı olaylar, Exupéry'nin çocukluk merakları ve uçma sevdası gibi bölümler içten bir anlatımla birbirini izler.

Kitabın başındaki şu satırlar Lüy'ün samimiyetini açıkça ortaya koymaktadır:

"Yeni yerler keşfetmeyi, farklı ülkeler gezmeyi çok severim. İlk keşfimi de çocukken iki sokak ötemizdeki Perili Evi bulduğumda gerçekleştirmiştim."Bu cümle aslında anlatının yalın bir dille ve samimiyetle yazıldığını gösterir. Lüy, burada çocuklarla konuşurken onlara doğrudan öğretmek yerine onlarla birlikte düşünür. Kitap, çocuklara yalnızca yazarları tanıtmakla kalmaz, çocukta merak ve keşif duygularını da kamçılar. Yazar, çocukla iş birliği kurarak her bölümün sonunda onları yazma becerilerini geliştirmek için teşvik etmiştir. Örneğin Roald Dahl kısmının sonunda şöyle bir yönerge yer alır: "Dahl kitaplarını kendi kulübesinde yazıyordu. Sen de bir yazar olduğunu, kendine ait ve sadece yazı yazmak için kullandığın bir kulüben olduğunu hayal et. Çizerek, yazarak ya da kendine has bir yöntemle kendi kulübeni bu sayfada bizimle paylaşır mısın? Haydi, durma! İlham peşine seslen!"

Bu tür alıştırmalar çocuk okuru yazma eylemini deneyimleme rehberine dönüştürmekte. Böyle okur kendi sesini bulma yolculuğunda sayfalar arasında ilerledikçe yazarlığın bir meslekten ziyade bir düşünme biçimi olduğunu fark eder.

Michael Ende bölümünde Momo ve Bitmeyecek Öykü adlı kitaplar üzerinden zamanı, sabrı ve insanın anlam arayışını sezdiren kısımlar var. Yazar böylece çocuğa kendi yolculuğunun da felsefi açıdan sorgulama imkânı sunmakta. Kitap zaman zaman mizahın gücünü ve insanı anlatmanın eğlenceli yollarını gösteriyor. Lüy, çocuk okura şunu hissettiriyor aslında: Komik, absürt ve eğlenceli şeyler yazmak da edebiyatın bir cüzüdür.

Antoine de Saint-Exupéry sayfasında ise bir insanın çocuklukta başlayan merak ve ilgilerinin büyüdüğünde nasıl muhteşem bir hikâyeye dönüşebileceğini gösteriyor.

Kitabın diğer güzel tarafı da her bölümün kendi havasını taşıması. Eric Carle anlatılırken resimle yazının birlikteliğine değinilir. Carle'ın elli farklı dile çevrilen Aç Tırtıl adlı kitabı üzerinden görsel dilin gücü anlatılır. Andrew Clements bölümünde okul yaşantısı, öğretmenlerin çocukların içindeki keşif ruhunu fark edişi ve bir öğrencinin yazar olma hayali işlenir. Bu çeşitlilik sayesinde kitap tekdüze olmaktan kurtulmakta.

Kitapta bazen gülümseten ayrıntılar da karşımıza çıkar. Roald Dahl'ın çikolata sevgisinden, Mark Twain'in okul yıllarındaki haylazlıklarına kadar birçok küçük anı, çocuk okura keyifli bir okuma zevkini sunar.

Bu ayrıntılar çocukların kitap boyunca dikkatini diri tutarken her birinin ardında yazar olmanın insana dair bir tarafının da yadsınamaz bir gerçek olduğunu sezdirmekte.

Lüy, kitap boyunca çocuklara doğrudan emirler yağdırmaz. Aksine her bölümde onlara "Bak, böyle de olabilir, şunu da yapabilirsin." der. Çocuğun özne olduğu bu etkileşimde yazarın her bölümün sonundaki yönergeleri öğretmenler ve ebeveynler için de kıymetli bir kaynak.

Bu kitap, çocuklara çocuk edebiyatı alanındaki yazarları tanıtmakla birlikte onların okuma listesine nitelikli kitaplar eklenmesini de sağlamakta. Gerçekten de her bölüm, çocukların okuyabileceği yeni kitaplara yön veriyor. Dahl bölümünü okuyan bir çocuk Matilda'yı mutlaka okuma listesine ekleyecektir.

Cezve Çocuk Yayınlarından çıkan bu kitap son yıllarda Türk çocuk edebiyatında az rastlanan bir türün örneği. Yazar biyografilerini çocuklara anlatmak hem dil hem de anlatım bakımından zordur. Gurbet Lüy bu zorluğu aşmış. Olayları kronolojik olarak dizmek yerine, her yazarın karakterine uygun bir anlatım kurmuş. Bu yüzden kitap sıkıcı bir sıralama yerine, okuru adım adım içine alan bir akış sunuyor. Yazarın öğretmenlik birikimi ve çocuklarla kurduğu iletişim, sayfalara doğal biçimde yansımış. Kitabın tamamında merak duygusu korunmuş. Nitekim her çocuğun dünyasında anlatılacak bir hikâye vardır. Bu kitap o hikâyeyi bulmak isteyenler için biçilmiş bir kaftan adeta.

Dikkat Yazar Çıkabilir yalnızca çocuklara değil, çocuklarla çalışan herkese önereceğim bir kitap. Öğretmenler için okuma etkinliklerinde, yazma, yazarlık derslerinde ve akademik çalışmalarda kullanılabilir. Umarım kitabın ikincisi de yerli çocuk edebiyatı yazarları ekseninde yapılır. Kültürel mirasın aktarılması ve yaşatılması için bu çok kıymetli olacaktır.

Dikkat Yazar Çıkabilir

Gurbet Lüy

Cezve Çocuk, 2024

s.136