Yayınevleriyle Söyleşi: TDV Yayınları, Söyleşi, Gülnaz ELİAÇIK YILDIZ

Rukiye Oklan TDV Yayınlarının yayın koordinatörü. Biraz sizi tanıyabilir miyiz?

Tokat/Zile doğumluyum. Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği mezunuyum. Çeşitli özel kurumlarda öğretmenlik yaptım. 2018 yılından beri de TDV Yayınlarında çalışıyorum.

Yayınevinizin kuruluş hikâyesinden bahseder misiniz biraz? Yayıneviniz neden kuruldu, hangi dert sizi yayıncılık sektörüne getirdi?

Yayınevimiz 1982 yılında kurulmuş. Dinî bilgiyi sahih kaynaklardan okuyucuya sunmak, ilmî-akademik anlamda nitelikli eserler vermek, çocuklarımız ve gençlerimiz için millî ve manevi değerleri önemseyen bir yayıncılık yapmak ilkesiyle yola çıkılmış. Bugüne kadar da bu hedeften hiç sapmadan Türkiye'nin saygın bir yayınevi olarak yayıncılık yapmaya devam ediyor.

Çocukluğumdan beri okumayı çok seven, kitapları arkadaş, rehber edinmiş biriydim. Çocuklarıma, öğrencilerime, yakın çevreme de kitabı sevdirmek için ciddi emek veriyordum. Çünkü inanıyordum ki iyi kitaplar bizi de iyi birer insan, gelişmiş bir toplum yapacaktı. Gün geldi çok sevdiğim kitabın mutfağında çalışmak nasip oldu. "Allah'ım," dedim "sen nasıl da tam bana göre bir iş nasip etmişsin." Çünkü ülkemizin, insanımızın gelişmesine bir nebze de olsa katkıda bulunmak, kitabı sevdirmek, okura temiz bir içerik sunmak, onların kitaptan beklentilerini karşılamak için büyük bir fırsattı bu. Şimdi bu fırsatı en güzel şekilde değerlendirmeye çalışıyorum.

2000 öncesi yayıncılıkla günümüzü karşılaştırabilir misiniz? E-kitap, dijital yayıncılığın yayın sektörüne getirisi/götürüsü ne oldu?

2000 öncesi yayıncılık hem sayısal olarak hem yayın çeşitliliği açısından hem de okur-yazar-yayıncı ilişkisi açısından sonrasına kıyasla hareket alanı daha dar, imkânları daha kısıtlı, sistemin yeni yeni oturduğu bir görünüm arz etmektedir. 2000 öncesi kitapların çoğunluğunu çeviri kitaplar oluşturuyordu. Yerli kitaplar ise ansiklopediler, cep kitapları, ders kitapları ve çoğunlukla tanınmış yazarların eserlerinden oluşuyordu.

Günümüzde yayıncılık bu anlamda 2000 öncesine kıyasla daha olgunlaşmış, teknolojik imkânlar vesilesiyle daha profesyonel, daha organize ve daha hızlı iş üretebilen, daha çeşitlenmiş, genç yazarlara, farklı türlere de yer açan bir sektör durumundadır. Bilhassa yerli üretim anlamında büyük bir ilerleme görüldüğünü söyleyebilirim.

E-kitap ve dijital yayıncılık zannımca henüz düşünüldüğü kadar basılı yayınları geride bırakamadı. Ama bu şimdilik tabii. Ben gerçekten kitap dostu pek çok gencin de basılı kitabı tercih ettiğini, dokunmanın, fiziksel olarak da kitabı yanında hissetmenin hâlâ revaçta olduğunu görüyorum. Zamanla dijital kitap daha da yaygınlaşırsa ne olur? Kötü olmaz kesinlikle. Yayıncılar bu talebe göre arz eder ki bizim gibi pek çok yayıncı da dijital kitap üretmeye devam ediyor buna hazırlık olarak.

Türkiye'deki okur potansiyelini nasıl değerlendiriyorsunuz? Okuyucu ile direkt temaslarınız oluyor mu? Önerileri, istekleri, eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz?

Her ne kadar tersini iddia eden çok olsa da ben okur potansiyelimizin arttığını, Türkiye'nin okuduğunu düşünüyorum. Aileler, okullar, devlet, STK'lar bu anlamda daha teşvik edici, daha bilinçli hareket ediyor artık. Bu da hem okur sayısını hem de niteliğini artırıyor.

Kitap listelerini ve popüler kitapları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bir okuyucu olarak uzun yıllar popüler kitaplardan uzak durdum. Çünkü popüler olmakla nitelikli olmak arasında hiçbir orantı olmadığını biliyordum. Fakat liseli gençlere öğretmen olduğumda, çocuklarım gençlik yaşına geldiğinde onları daha iyi anlayabilmek, daha sağlıklı iletişim kurabilmek için popüler kültürü de takip etmem gerektiğini fark ettim. Çünkü popüler olan her şey aslında o toplumun getirilmek istendiği düzey, bilgi ve bilinç seviyesi hakkında fikir edinmemiz için çok iyi bir veridir.

Son tahlilde popülere kapılmamak ama yok da saymamak gerektiğini düşünüyorum. Popüler olanlar içinde gerçekten iyi kitaplar da olabiliyor. Bu söylediklerim kitap listeleri için de geçerli.

Yayına hazırlanan yeni kitaplarınızla ilgili bilgi verebilir misiniz?

Yeni ilmî kitaplarımız var ki bunların içinde en kıymetlisi diyebileceğim üç ciltlik El-Lülüü ve'l-Mercan eseri var. Hem Sahih-i Buhari'de hem Sahih-i Müslim'de geçen hadislerin yer aldığı kaynak bir eser. Ayrıca çok güzel çocuk masallarımız, hikâyelerimiz, etkinlik kitaplarımız ve ilk gençlik romanlarımız var. Geçen yıl başlattığımız "Nereden Baksan Edebiyat" serisinde roman, deneme ve biyografik eserlerimiz var. Yurt dışından telifini satın aldığımız 0-3 yaş kitapları ve çocuk kitaplarımız var.

Dışarıdan dosya kabul ediyor musunuz? Bu dosyalarda nelere dikkat ediyorsunuz?

Tabii, dışarıdan dosya kabul ediyoruz. Yayın kurulumuz gelen eserleri değerlendirmeye alıyor. Eserler, yer aldığı kategorinin gerektirdiği niteliklere sahip mi, dil ve üslup açısından nitelikli mi, içerik olarak hedef kitlenin seviyesine uygun mu gibi pek çok açıdan değerlendiriliyor.

Diğer yayınevlerinden ayrılan yönleriniz nelerdir?

En önemli farkımız 40 yılı aşan yayıncılık tecrübesiyle oldukça geniş bir ekiple; kitabevimiz ve matbaamızla, eser başvurusunu değerlendirmeden satışa kadar kendi kadromuzla yayıncılık yapıyor oluşumuz.

Diğer önemli farkımızın da yayın çeşitliliğimiz olduğunu düşünüyorum. Onlarca kategoride 2000'e yakın eserimiz var.

Yayınevi olarak üzerine yoğunlaştığınız bir tür var mı? Neden?

İlmî, dinî, millî ve manevi değerler açısından okurumuzu besleyebileceğimiz her türde yayıncılık yapıyoruz. Son yıllarda tercih edilen kitaplarla ilgili bir değişiklik var mı? Klasikler her zaman ilgi gören kategoride mi mesela? Gençler neler okuyor?

Son yıllarda bilhassa gençlerin kitap tercihinde değişiklik olduğu kesin bir gerçek. Hız ve görselliğin arttığı günümüzde daha kısa, metnin az görselin çok olduğu kitaplar gençler tarafından daha çok tercih ediliyor. Manga, çizgi roman türlerindeki artış da bunun göstergesi. Gençler arasında sosyal ağlar üzerinden ya da e-kitap şeklinde dijital kitap okuma tercihi de artıyor. Şimdilik daha çok çocuk yayınlarında kullanıldığını gördüğüm sanal gerçeklik destekli kitapların gençler arsında da hızla yayılacağını düşünüyorum. Kitap okumayı bir hobinin ötesinde hayatı, kendini ve insanı derinlemesine okumak olarak gören okurlar için klasikler ilgi görmeye devam ediyor.

Yeni yazarlara yayınevinizin kapıları açık mı? Onlara kitap yayımlatma sürecinde tavsiyeleriniz nelerdir?

Elbette açık. Yeni yazarlarla çalışmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Çünkü yeni bir nefes, yeni bir ses bizim için zenginlik demek.

Yeni yazarlar kitap yayımlatma sürecinde çok heyecanlı oluyorlar. Öncelikle bu heyecanı doğru yönetmelerini tavsiye ederim. Çünkü iyi bir kitap ortaya çıkarabilmek için yayın süreci sabır gerektiriyor. İkinci olarak eleştiriye açık olmalarını, eserlerinin niteliğini artırmak adına editörleriyle uyum içinde çalışmalarını tavsiye ederim.

Pandemi sonrası sosyal medyanın etkisinin artmasıyla yayınevleri de takipçisi çok olan hesaplara kitap çıkarma eğilimine girdiler. Böylece kitabı çok satan ancak nitelik açısından sorgulanan kitaplar türedi? Yayınevinizin bu duruma karşı tutumu nedir? Gerçekten takipçi sayısı önemli mi?

Evet maalesef neye mâl olursa olsun çok satma, çok kazanma hırsı yayıncılık sektöründe de nitelik açısından zafiyete sebep oluyor. Biz bugüne kadar bastığımız eserlerde önce "nitelik" dedik. Yazarının takipçi sayısının çok olması yayınevi açısından bir şanstır elbette ama önemli ve öncelikli olan bizim için asla bu değildir.

Yılda kaç tane kitap yayımlıyorsunuz?

2023'te ilk baskısını yaptığımız eser sayısı 120. 2022'de 114 idi. Her sene eser sayımızı artırmaya gayret ediyoruz.

Yayınevinizde kitap satışı yapıyor musunuz?

Yayınevimizin de bağlı olduğu Türkiye Diyanet Vakfı Yayın, Matbaa ve Ticaret İşletmemizin Türkiye'de 40 ayrı noktada kitabevi bulunmaktadır. TDV Kitabevleri olarak hem kendi yayınlarımızın hem Diyanet İşleri Başkanlığımızın yayınlarının hem de çeşitli yayınevlerinin yayınlarının satışını yapıyoruz.

Yayınevinizden çıkan ve mutlaka okunmalı gerek dediğiniz beş kitap ismi verebilir misiniz?

Kur'an-ı Kerim meali, İlmihal, Peygamberler Tarihi gibi temel kaynakları söylememe gerek yok diye düşünüyorum. Bunların dışında seçim yapmak çok zor tabii. Hepsi çok kıymetli eserlerimizin. Ama yakın zamanda çıkardıklarımızdan mutlaka okunmalı dediğim beş kitap ismini şöyle sayabilirim:

• Türkiye Yazarlar Birliği 2023 deneme dalında ödül de kazanan Dursun Ali Tökel Hocamızın Sizin Ömrünüz Kaç Saniye kitabı.
• Emre Ergin'in Pîrî Reis'i anlattığı Dümeni Göğe Kırmak romanı.
• Huriye Martı Hocamızın günümüzün en büyük sorunlarından biri olan aile içi şiddetle mücadelede dinî referanslar sunan Şiddet ve Zihniyet kitabı.
• Bülent Ata'nın ebeveynlere rehber niteliğinde yazdığı Bu Çocuk Kime Çekmiş kitabı.
• Soner Duman Hocamızın Kurtarıcı Kurallar kitabı.

TDV Yayınları olarak geleceğe dair projeleriniz nelerdir?

Nitelikli yayın üretmeye devam etmek, çeşitli kategorilerdeki kitap sayımızı artırmak, dijital yayıncılıkta daha çok var olmak.