İslamcılığın Özeleştirisi, Ferhat ÖZBADEM, Düşünce

İslamcılık ile ilgili ilk özeleştiri İslamcılığın konuşulduğu her zeminde değişmeyen başlık olan "Artık teori ve fikir üretemiyoruz. Slogandan öteye geçmemiz lazım" özeleştirisidir. Daha öncede başka bir yazıda ifade ettiğimiz çözüm yolu Düşünce ve fikir kulüpleri açmak ve teori üreten zeminler oluşturulmalı. Bütün fikir akımları gibi İslamcılığın da iniş ve çıkış zamanları vardır. Fikir ve teori üretme noktasında bu dönem verimsiz dönem olarak değerlendirilebilir. Fakat bu konuların gündem olması ve bu konularda küçükte olsa üretimlerin olması umut verici.

Toplumu ve gelişmeleri iyi okuyup çözüm önerileri sunarken yeni kavramlar kullanarak ve mevcut kavramlara yeni anlamlar yükleyerek bu konudaki krizi aşabilir. Arka plandaki sebepleri bir kenarda tutarak, yakın zamanda (son 25 yılda) fikir ve hareketten ziyade kişilerin söylemleri ile öne çıkması bu konuda krizin derinleşmesine sebep olmuştur. Bir kısım kişiler İslamcılığı ve hareketi ileriye taşımak yerine şahsi menfaatlerini önde tutunca bu krizin oluşması kaçınılmaz oldu.

İslamcılık çıkış noktası olarak Batı düşünce ve felsefesine karşıtlık üzerinden kendisini konumlandırırken kendi düşünce ve fikir disiplinini tahkim edemediği eleştirisi ilk dönemi için haklı fakat orta dönem ve son dönem için haksız bir eleştiridir. İslamcılığın oluşturduğu ciddi bir müktesebat oluşmuştur.

İslamcılık, siyaset kurumu ile sağlıklı bir ilişki kuramadı eleştirisi… Bir kısım İslamcıların iktidar ile olan ilişkileri İslamcılığın fikir ve hareket olarak aşınmasına sebep olduğu bir gerçekliktir. Yönetim erki ile entegre olma çabası bağımsız İslamcı düşünceyi dumura uğrattı, felç etti. Bir kısım İslamcının bu süreçte ahlaki yozlaşma yaşaması İslamcılığa büyük bir zarar verdi. Bir kısım İslamcının iktidarın kullanışlı aparatı olduğu gerçeğini gözü gören hiç kimse inkâr edemez. Sistemi değiştirelim diye yola çıkan İslamcılar sisteme entegre olup sistemin çarkları arasında eridiler.

Bu konuda olması gereken; İslamcılık/İslamcılar siyaset üstü bir yerde durmalılar. Siyaset sahnesinde bir kısım İslamcılar elbette yer alabilir. Fakat İslamcılık sivil olarak varlığını bağımsız olarak devam ettirip, kendi işlerini devam ettirmeli ve sorumluluklarını yerine getirmelidir. İslamcılar güç odakları ile mesafelerini korumakta titiz olmalıdırlar. Siyaset, İslamcılığın hakkında bakış açısının olduğu elli meseleden sadece bir meseledir. İslamcılık siyasi arenaya hapsedilip indirgenemez.

İslamcılık iddia olarak "halkı/toplumu dönüştürmek ve İslamlaştırmak" iddiası ile ortaya çıkıp "halkı yönetmek" iddia ve hedefi ile yol aldı. Bu önemli bir özeleştiridir. İslamcılar asıl iddialarına sahip çıkmalıdır. Halkın İslamlaşması amacına yönelik bir bakış açısı ile hareket etmeli. Burada yönetim ile ilgili iddialardan vazgeçilmesi gerekir gibi bir anlam çıkmamalıdır. İslamcılığın ana hedefi halkın İslamlaşmasıdır. Önceliğini iyi belirlemeli ve doğru şıkkı öncelemelidir demek istediğimiz.

İslamcılık halkın İslamlaşması için propaganda dilini kullanmayı bırakmalıdır. Reklama dönük dili kullanmayı bırakmalıdır. Eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları ile halkın dönüşümünü sağlamalıdır. İslami çalışma yapan kurumlar elitist davranmayı bırakmalı, tekrar mahalle ve öz merkezli çalışmalarına yönelmelidir. Dört duvar arasına sıkışmış bir İslamcılık veya hareket halk kitlelerine mesajını ulaştıramaz. Bazı İslamcıların halka yukardan bakan bir dil kullandığı gerçekliğine de değinmek gerekiyor. Bu dil terk edilmelidir. Halkın kurtarıcısı olduğunu ifade eden bazı İslamcılar bu bakış açısı ile kibre kapılıyorlar. Bu yaklaşım terk edilmelidir. İslamcılar halkı ile hem kalbi hem de örgütsel bağ kurmalı. Halkın içinde, halk ile birlikte halkın İslamlaşması çalışmaları İslamcılığın bu konudaki tek çıkış noktasıdır.

İslamcılığın özeleştiri vereceği konulardan biri de kadın ve kadına bakış konusudur. İslamcılık esas itibari ile kadına hak ettiği değeri vermekle birlikte uygulamalarda bir kısım aksaklıklar olduğunu kabul etmeliyiz. Teşkilatlarda ve sahada etkin şekilde var olmaları ile birlikte söz hakkı ve belirleyici unsur olma noktasında ikincil bir değer gördüklerini söyleyebiliriz. Bu konuda İslamcılık büyük bir açılım yapıp bağımsız İslami kadın örgütlenmeleri de kurabilir, bir hareketin kadın kollarının tam bağımsız kurumlar olarak hareket etmesinin zemini de oluşturulabilir.

Bütün İslamcılarda değilse de bir kısım İslamcıda görülen genel eksiklik ve hataları şöyle sıralayabiliriz:

• Sekülerleşme ve dünyevileşme bazı İslamcıların yaşam biçimi haline geldi.
• Tevazu yerini üstünlük psikolojisine bıraktı.
• Lüks yaşam aldı başını gidiyor.
• Merhamete dayalı kardeşlik dili yerini bürokratik dile bıraktı.
• Özeleştiri unutuldu.
• Mezhepçi dil yeniden dirildi.
• İslamcılık milliyetçilikle karıştırıldı.

Bütün bu hata ve eksiklerden kurtulmanın yolu bunları hata ve eksiklik olarak kabul edip, tevbe edip, sıfırdan yeniden bir inşa sürecine girmektir.