Okumanın Sıralanmış Notları: Pasaport Lütfen!, Edebiyat, Bilal CAN

• Gezi-seyahat yazıları, okuyanı oturduğu yerden farklı iklimlere, farklı kokulara, farklı tadlara götüren çok renkli metinlerdir. Gündelik hayat telaşından birazcık da olsa uzaklaşmak, okuduklarınız arasında bir dinlenme okuması yapmak, hayali besleyecek, sizi bir anda farklı bir mekâna götürecek eserlerden olan gezi-seyahat yazıları, bir de yazarın dil zevki, estetik, hayal ve anlatım gücüyle birlikte bilgisi ile zenginleştirilmişse o eseri elinizden bırakamazsınız.
• Gezi ve seyahat yazıları türleri içinde kendine özel bir yer bulmuş, -diyeceksiniz ki okuma oranlarının zaten belli olduğu bir yerde bu türün takipçileri kaç kader birliği etmiş kişi eder ki, olabilir, diyebilirsiniz, o tadı alan bir daha bırakamaz- geçmişten günümüze birçok araştırmaya ilham olmuş, rezerv alanlarından biridir. Bu metinleri kazdıkça bir şeyler bulursunuz. Dünya milletleri, kültürleri, dinleri, sanatları, dilleri, sosyolojik, ekonomik, tarihsel birçok unsura rastlarsınız. Bu rastlantılarınız tevafuk olur da birçok bilimsel kitapta edinemediğiniz bilgiyi tecrübî bilgiyi buradan edinirsiniz. Burada şu soruyla karşılaşırsınız işte: çok gezen mi bilir, çok okuyan mı? Gezi – seyahat yazıları çok gezenlerin çok okuyanları yanlarında götürme biçimleri… böylelikle aralarında bir yarış olmayacak. Gezip- gezdikleri yerleri kendilerine saklamayarak- yazanlar, okuyanlar için büyük bir meşakkate katlanıyor. Bunun altını çizmek lazım
• Gezi-seyahat yazıları yahut seyahatnâmeler, tarih, kültür, sanat, ekonomi, coğrafya, sosyoloji, siyaset gibi birçok konuda bilgiler içeren, gözlemi iyi yapan kişiler tarafından yazılan, olabildiğince kıyaslar içeren metinlerdir.
• Belki de hiç göremeyeceğiniz mekânları, coğrafyaları, oturduğunuz yerin konforunda, risksiz, masrafsız bir gezintiye çıkartan gezi-seyahat yazıları, okuyanların zihninde tatlı, keyifli titreşimler, gelgitler yaşatır.
• Pasaport Lütfen! İsimi eser, Mustafa Everdi'nin gitmek isteyip de bu amacının peşinden hiç ayrılmadan gittiği için kavuştuğu ülkelerin notlarıyla dolu bir gezi-seyahat kitabı. Everdi'nin gezip gördüğü yerleri öncelikle okuduğunu, gitmeden gideceği yere dair malzemeler topladığını, orayı hayaline yerleştirdiğini, gideceği yerin bir nevi resmini zihninde oturtuğunu metin aralarında gözlemleyebiliriz.
• Pasaport Lütfen! İsimli eser bir gezi-seyahat kitabı olsa da bu türü aşan bir kitap. Çünkü Everdi, gezip gördüğü yerleri turistik bir biçimde - neyin nerde olduğunu, nasıl gidilip nasıl gezileceğinden- değil o yerin bir nevi sosyo-kültürel, ekonomik ve siyasal durumunu, geçmiş okumalarıyla, kıyaslamalarıyla akıcı bir biçimde sunarak aktarmaktadır. Bu bakımdan eser monografik bir çalışma olarak değerlendirilebilir.
• Eserde, Everdi'nin üzerinde en çok durduğu mesele doğu-batı kıyasıdır. Bu kıyaslamayı batı ülkeleri üzerinden hareketle daha yoğun bir biçimde işler.
• Pasaport Lütfen! Gezi yazısının yanında yoğun değerlendirmeleri barındıran bir eser.
• Eser, Everdi'nin gezip gördüğü yerlerin bir neticesi. 15 Başlık altında gezip gördüğü yerleri sıralarken bu ülkelerde olup bitenleri de kısaca yansıtmakta, bunu kendine özgü bir dil ile sunmaktadır.
• Son olarak kısa bir alıntı: "Bir ülkeye gittiğinizde gümrük vesilesi ile bürokrasisini, yollarında halkını, alışverişte ticari hayatını gözlemler, bir kanaat edinirsiniz" s.257

Pasaport Lütfen!

Mustafa Everdi

Hece Yayınları

392 s.

Ankara 2025